English
新闻公告
More
化学进展 2016, Vol. 28 Issue (10): 1541-1549 DOI: 10.7536/PC160537 前一篇   后一篇

• 综述与评论 •

刺激响应型超分子凝胶

逯桃桃1, 刘娟2, 李辉1, 魏太保1, 张有明1, 林奇1*   

  1. 1. 西北师范大学化学化工学院 生态环境相关高分子材料教育部重点实验室 甘肃省高分子材料重点实验室 兰州 730070;
    2. 西北民族大学化工学院 兰州 730030
  • 收稿日期:2016-05-01 修回日期:2016-07-01 出版日期:2016-10-15 发布日期:2016-11-05
  • 通讯作者: 林奇 E-mail:linqi2004@126.com
  • 基金资助:
    国家自然科学基金项目(No.21574104,21161018,21262032)资助

Stimulus-Responsive Supramolecular Gels

Lu Tao-Tao1, Liu Juan2, Li Hui1, Wei Tai-Bao1, Zhang You-Ming1, Lin Qi1*   

  1. 1. Key Laboratory of Eco-Environment-Related Polymer Materials, Ministry of Education of China, Key Laboratory of Polymer Materials of Gansu Province, College of Chemistry and Chemical Engineering, Northwest Normal University, Lanzhou 730070, China;
    2. College of Chemical Engineering, Northwest University for Nationalities, Lanzhou 730030, China
  • Received:2016-05-01 Revised:2016-07-01 Online:2016-10-15 Published:2016-11-05
  • Supported by:
    The work was supported by the National Natural Science Foundation of China (No. 21574104, 21161018, 21262032).
随着超分子化学的日益发展,刺激响应型超分子凝胶作为一种超分子材料受到人们广泛关注。超分子凝胶是由非共价键作用力自组装而成,基于这一特性,当超分子凝胶受到外界刺激(如温度、光、pH、化学物质、机械力等)时,该凝胶能够产生响应,如溶胶-凝胶转化、颜色变化或荧光变化等。刺激响应型超分子凝胶在离子识别材料、自修复材料、生物材料等领域展现出了非常好的应用前景。本文综述了近五年来刺激响应型超分子凝胶的研究进展,并根据刺激种类的不同,将超分子凝胶分为以下几类:热敏感型超分子凝胶、化学物质和pH响应型超分子凝胶、光敏感型超分子凝胶、氧化还原响应型超分子凝胶、机械力刺激响应型超分子凝胶和多重刺激响应型超分子凝胶。本文根据上述分类对超分子凝胶进行了介绍,同时对该研究领域作了展望。
With the increasing development of supramolecular chemistry, stimulus-responsive supramolecular gels as a supramolecular material attract more attention. Supramolecular gels are self-assembled by non-covalent forces, when supramolecular gels are stimulated by temperature, light, pH, chemistry substances, mechanical strength etc., the gels can produce the appropriate response, such as sol-gel transition, change in color or fluorescence. Stimulus-responsive supramolecular gels have very good prospects in the areas of ion recognition materials, self-healing materials and biomaterials. This paper reviews the progress of stimulus responsive supramolecular gels in the past five years. According to the different types of stimulation, the gels are devided into the following categories:heat-sensitive organic gel, chemistry substances and pH-responsive supramolecular gels, light-sensitive organic gel, redox-responsive supramolecular gel, mechanical force-responsive supramolecular gels and multiple stimuli-responsive supramolecular gel. According to these classifications, the supramolecular gels are introduced and at the same time,the developing orientation for further research is presented.

Contents
1 Introduction
2 The heat-sensitive supramolecular gel
3 Chemicals substances and pH-responsive supramolecular gels
3.1 Ions-responsive supramolecular gels
3.2 Compounds-responsive supramolecular gels
3.3 pH-responsive supramolecular gels
4 Light-sensitive supramolecular gel
5 Redox-responsive supramolecular gel
6 Mechanical force-responsive supramolecular gel
7 Multiple stimuli-responsive supramolecular gel
8 Conclusion and outlook

中图分类号: 

()
[1] Segarra-Maset M D, Nebot V J, Miravet J F, Escuder B. Chem. Soc. Rev., 2013, 42:7086.
[2] Yu G C, Yan X Z, Han C Y, Huang F H. Chem. Soc. Rev., 2013, 42:6697.
[3] Babu S S, Praveen V K, Ajayaghosh A. Chem. Rev., 2014, 114:1973.
[4] Peng H Q, Niu L Y, Chen Y Z, Wu L Z, Tung C H, Yang Q Z. Chem. Rev., 2015, 115:7502.
[5] Tam A Y Y, Yam V W W. Chem. Soc. Rev., 2013, 42:1540.
[6] Segarra-Maset M D, Nebot V J, Miravet J F, Escuder B. Chem.Soc.Rev., 2013, 42:7086.
[7] Senguptaa S, Mondal R. RSC Adv., 2016, 6:14009.
[8] Kumar D K, Steed J W. Chem. Soc. Rev., 2014, 43:2080.
[9] Wei Z, Yang J H, Zhou J X, Xu F, Zrínyi M, Dussault P H, Osadag Y, Chen Y M. Chem. Soc. Rev., 2014, 43:8114.
[10] Liu Y C, Wang Y, Jin L Y, Chen T Yin B Z. Soft Matter, 2016, 12:934.
[11] Babu S S, Praveen V K, Ajayaghosh A. Chem. Rev., 2014, 114:1973.
[12] Du X W, Zh J, Shi J F, Xu B. Chem. Rev., 2015, 115:13165.
[13] Jie K C, Zhou Y J, Yao Y, Huang F H. Chem. Soc. Rev., 2015, 44:3568.
[14] Jung S H, Kim K Y, Woo D K, Lee S S, Jung J H. Chem. Commun., 2014, 50:13107.
[15] Yao Y, Chi X D, Zhou Y J, Huang F H. Chem. Sci., 2014, 5:2778.
[16] Yu X D, Chen L M, Zhang M M, Yi T. Chem. Soc. Rev., 2014, 43:5346.
[17] Ma X X, Zhang J J, Tang N, Wu J C. Dalton Trans., 2014, 43:17236.
[18] Anees P, Sreejith S, Ajayaghosh A. J. Am. Chem. Soc., 2014, 136:13233.
[19] Castelletto V, Hamley I W, Segarra-Maset M D, Gumbau C B, Miravet J F, Escuder B, Seitsonen J, Ruokolainen J. Biomacromolecules, 2014, 15:591.
[20] Chen C T, Chen C H, Ong T G. J. Am. Chem. Soc., 2013, 135:5294.
[21] Zhou M, Liu K Y, Qian X. J. Appl. Polym. Sci., 2016, DOI:10.1002/APP.43279.
[22] Mayoral M J, Rest C, Stepanenko V, Schellheimer J, Albuquerque R Q, Fernández G. J. Am. Chem. Soc., 2013, 135:2148.
[23] Aparicio F, Nieto-Ortega B, Nájera F, Ramírez F J, Navarrete J T L, Casado J, Sánchez L. Angew. Chem. Int. Ed., 2014, 53:1373.
[24] Reid R, Sgobba M, Raveh B, Rastelli G, Sali A, Santi D V. Macromolecules, 2015, 48(19):7359.
[25] Yu G C, Yan X Z, Hana C Y, Huang F H. Chem. Soc. Rev., 2013, 42:6697.
[26] Ka-Man Au V, Zhu N Y, Yam V W W. Inorganic Chem., 2013, 52(2):558.
[27] Zang L B, Shang H X, Wei D Y, Jiang S M. Sensors and Actuators B. 2013, 185:389.
[28] Ghosh S, Mahapatra R D, Dey J. Langmuir, 2014, 30(6):1677.
[29] Zhong D C, Liao L Q, Wang K J, Liu H J, Luo X Z. Soft Matter, 2015, 11:6386.
[30] Buerklea L E, Rowan S J. Chem. Soc. Rev., 2012, 41:6089.
[31] Zhang Y M, Lin Q, Wei T B, Qin X P, Li Y. Chem. Commun., 2009, 6074.
[32] Lin Q, Yang Q P, Sun B, Fu Y P, Zhu X, Wei T B, Zhang Y M. Soft Matter, 2014, 10:8427.
[33] Lin Q, Sun B, Yang Q P, Fu Y P, Zhu X, Wei T B, Zhang Y M. Chem. Eur. J., 2014, 20:1.
[34] Lin Q, Sun B, Yang Q P, Fu Y P, Zhu X, Zhang Y M, Wei T B. Chem. Commun., 2014, 50:10669.
[35] Lin Q, Zhu X, Fu Y P, Yang Q P, Sun B, Wei T B, Zhang Y M. Dyes and Pigments, 2015, 113:748.
[36] Lin Q, Zhu X, Fu Y P, Zhang Y M, Fang R, Yang L Z, Wei T B. Soft Matter, 2014, 10:5715.
[37] Lin Q, Lu T T, Zhu X, Sun B, Yang Q P, Wei T B, Zhang Y M. Chem. Commun., 2015, 51:1635.
[38] Lin Q, Lu T T, Lou J C, Wu G Y, Wei T B, Zhang Y M, Chem. Commun., 2015, 51:12224.
[39] Lin Q, Lu T T, Zhu X, Wei T B, Li H, Zhang Y M. Chem. Sci., 2016, DOI:10.1039/C6SC00955G.
[40] Zhang Y M, Shi B B, Li H, Qu W J, Gao G Y., Lin Q, Yao H, Wei T B. Polym. Chem., 2014, 5:4722.
[41] Yao H, Wu H P, Chang J, Lin Q, Wei T B,Zhang Y M. New J. Chem., 2016, DOI:10.1039/C5NJ03422A.
[42] Li H, Zhu Y R, Shi B B, Wu G Y, Zhang Y M, Lin Q, Yao H, Wei T B. Chin. J. Chem., 2015, 33:373.
[43] Xing L B, Yang B, Wang X J, Wang J J, Chen B, Wu Q H, Peng H X, Zhang L P, Tung C H, Wu L Z. Langmuir, 2013, 29(9):2843.
[44] Kumari S, Chauhan G S. Applied Materials & Interfaces., 2014, 6(8):5908.
[45] Ghosh K, Panja S, Bhattacharya S. RSC Adv., 2015, 5:72772.
[46] Yu G C, Jie K C, Huang F H. Chem. Rev., 2015, 115:7240.
[47] Ji X F, Shi B B, Wang H, Xia D Y, Jie K C, Wu Z L, Huang F H. Adv. Mater., 2015, 27:8062.
[48] Chen L, Jiang F L, Lin Z Z, Zhou Y F, Yue C Y, Hong M C. J. Am. Chem. Soc., 2005, 127(24):8588.
[49] Wei T B, Li H, Y R Zhu, Lu T T, Shi B B, Lin Q, Yao H, Zhang Y M. RSC Adv., 2015, 5:60273.
[50] Miao W G, Zhang L, Wang X F, Qin L, Liu M H. Langmuir, 2013, 29(18):5435.
[51] Jie K C, Zhou Y J, Yao Y, Shi B B, Huang F H. J. Am. Chem. Soc., 2015, 137:10472.
[52] Fang L, Hu Y L, Li Q, Xu S T, Dhinakarank M K, Gong W T, Ning G L. Org. Biomol. Chem., 2016, DOI:10.1039/C6OB00064A.
[53] Tran-Thi T H, Dagnelie R, Crunaire S, Nicole L. Chem. Soc. Rev., 2011,40:621.
[54] Samai S, Sapsanis C, Patil S P, Ezzeddine A, Moosa B A, Omran H, Emwas A H, Salama K N, Khashab N M. Soft Matter, 2016, 12:2842.
[55] Chen C T, Chen C H, Ong T G. J. Am. Chem. Soc., 2013, 135:5294.
[56] Gasnier A, Bucher C, Moutet J C, Royal G, Saint-Aman E, Terech P. Macromol. Symp., 2011, 304:87.
[57] Dhara B, Patra P P, Jha P K, Jadhav S V, Kumar G V P, Ballav N J. Phys. Chem. C, 2014, 118:19287.
[58] Xia W, Ni M F, Yao C H, Wang X L, Chen D Z, Lin C, Hu X-Y, Wang L Y. Macromolecules, 2015, 48:5456.
[59] Yu X D, Chen L M, Zhang M M, Yi T. Chem. Soc. Rev., 2014, 43:5346.
[60] Herpt J T V, Stuart M C A, Browne W R, Feringa B L. Langmuir, 2013, 29:8763.
[61] Roy S, Katiyar A K, Mondal S P, Ray S K, Biradha K. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2014, 6:11493.
[62] Maity S, Kumar P, Haldar D. Soft Matter, 2011, 7(11):5239.
[63] Zhang M, Meng L, Cao X, Jiang M, Yi T. Soft Matter, 2012, 8(16):4494.
[64] Li Z Y, Zhang Y Y, Zhang C W, Chen L J, Wang C, Tan H W, Yu Y H, Li X P, Yang H B. J. Am. Chem. Soc., 2014, 136(24):8577.
[65] Dong S Y, Zheng B, Xu D H, Yan X Z, Zhang M M, Huang F H. Adv. Mater., 2012, 24:3191.
[66] Yan X Z, Xu D H, Chi X D, Chen J Z, Dong S Y, Ding X, Yu Y H, Huang F H. Adv. Mater., 2012, 24:362.
[67] Liu Z X, Feng Y, Yan Z C, He Y M, Liu C Y, Fan Q H. Chem. Mater., 2012, 24:3751.
[68] Yuan C, Guo J N, Tan M, Guo M Y, Qiu L H, Yan F. ACS Macro Lett., 2014, 3:271.
[69] Xie F, Qin L, Liu M H. Chem. Commun., 2016, 52:930.
[70] Chen H, Feng Y, Deng G J, Liu Z X, He Y M, Fan Q H. Chem. Eur. J., 2015, 21:11018.
[1] 张婉萍, 刘宁宁, 张倩洁, 蒋汶, 王梓鑫, 张冬梅. 刺激响应性聚合物微针系统经皮药物递释[J]. 化学进展, 2023, 35(5): 735-756.
[2] 赖燕琴, 谢振达, 付曼琳, 陈暄, 周戚, 胡金锋. 基于1,8-萘酰亚胺的多分析物荧光探针的构建和应用[J]. 化学进展, 2022, 34(9): 2024-2034.
[3] 于兰, 薛沛然, 李欢欢, 陶冶, 陈润锋, 黄维. 圆偏振发光性质的热活化延迟荧光材料及电致发光器件[J]. 化学进展, 2022, 34(9): 1996-2011.
[4] 李立清, 郑明豪, 江丹丹, 曹舒心, 刘昆明, 刘晋彪. 基于邻苯二胺氧化反应的生物分子比色/荧光探针[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1815-1830.
[5] 周宇航, 丁莎, 夏勇, 刘跃军. 荧光探针在半胱氨酸检测的应用[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1831-1862.
[6] 李姝慧, 李倩倩, 李振. 从单分子到分子聚集态科学[J]. 化学进展, 2022, 34(7): 1554-1575.
[7] 韩冬雪, 金雪, 苗碗根, 焦体峰, 段鹏飞. 超分子组装体激发态手性的响应性[J]. 化学进展, 2022, 34(6): 1252-1262.
[8] 仲宣树, 刘宗建, 耿雪, 叶霖, 冯增国, 席家宁. 材料表面性质调控细胞黏附[J]. 化学进展, 2022, 34(5): 1153-1165.
[9] 颜范勇, 臧悦言, 章宇扬, 李想, 王瑞杰, 卢贞彤. 检测谷胱甘肽的荧光探针[J]. 化学进展, 2022, 34(5): 1136-1152.
[10] 赵惠, 胡文博, 范曲立. 双光子荧光探针在生物传感中的应用[J]. 化学进展, 2022, 34(4): 815-823.
[11] 田浩, 李子木, 汪长征, 许萍, 徐守芳. 分子印迹荧光传感构建及应用[J]. 化学进展, 2022, 34(3): 593-608.
[12] 钟琴, 周帅, 王翔美, 仲维, 丁晨迪, 傅佳骏. 介孔二氧化硅基智能递送体系的构建及其在各类疾病治疗中的应用[J]. 化学进展, 2022, 34(3): 696-716.
[13] 张婷婷, 洪兴枝, 高慧, 任颖, 贾建峰, 武海顺. 基于铜金属有机配合物的热活化延迟荧光材料[J]. 化学进展, 2022, 34(2): 411-433.
[14] 王萌, 宋贺, 祝伊飞. 智能响应蓝相液晶光子晶体[J]. 化学进展, 2022, 34(12): 2588-2603.
[15] 李彬, 于颖, 幸国香, 邢金峰, 刘万兴, 张天永. 手性无机纳米材料圆偏振发光的研究进展[J]. 化学进展, 2022, 34(11): 2340-2350.
阅读次数
全文


摘要

刺激响应型超分子凝胶