• 综述 •
赖燕琴, 谢振达, 付曼琳, 陈暄, 周戚, 胡金锋. 基于1,8-萘酰亚胺的多分析物荧光探针的构建和应用[J]. 化学进展, 2022, 34(9): 2024-2034.
Yanqin Lai, Zhenda Xie, Manlin Fu, Xuan Chen, Qi Zhou, Jin-Feng Hu. Construction and Application of 1,8-Naphthalimide-Based Multi-Analyte Fluorescent Probes[J]. Progress in Chemistry, 2022, 34(9): 2024-2034.
生命受细胞内复杂的代谢过程控制。科学界正在进行的努力之一是研究和理解这些动态生化反应以及生物分子在维持生命中的作用。荧光探针具有操作简单、成本低、灵敏度高、可在活体中多通道和实时可视化等优点,已被广泛用于分析物在生理和病理过程中的可视化研究。然而,多数荧光探针只可响应单分析物,不适于复杂生物体系中多分析物的分析检测。近5年来,以1,8-萘酰亚胺为荧光报告基团的多分析物荧光探针在生物或环境领域得到了快速的发展。依据探针荧光发光机制,本文将其分为单发光机制(PET、ICT和FRET)、双发光机制(PET-ICT、PET-FRET和ICT-FRET等双机制协同作用)等方式,综述了国内外基于1,8-萘酰亚胺的多分析物荧光探针在设计策略、识别过程、光学性质和细胞成像等方面的新进展,并对此类荧光探针的发展趋势和挑战进行了展望。
分享此文:
[1] |
Liu H W, Chen L L, Xu C Y, Li Z, Zhang H Y, Zhang X B, Tan W H. Chem. Soc. Rev., 2018, 47(18): 7140.
doi: 10.1039/C7CS00862G URL |
[2] |
Jiang C Y, Huang H J, Kang X Y, Yang L, Xi Z, Sun H Y, Pluth M D, Yi L. Chem. Soc. Rev., 2021, 50(13): 7436.
doi: 10.1039/D0CS01096K URL |
[3] |
Jiao X Y, Li Y, Niu J Y, Xie X L, Wang X, Tang B. Anal. Chem., 2018, 90(1): 533.
doi: 10.1021/acs.analchem.7b04234 URL |
[4] |
Liu X, Li N, Li M, Chen H, Zhang N N, Wang Y L, Zheng K B. Coord. Chem. Rev., 2020, 404: 213109.
doi: 10.1016/j.ccr.2019.213109 URL |
[5] |
Ren C P, Nie W, Leng J Q, Liu Z B. Prog. Chem., 2021, 33(6): 942.
|
( 任春平, 聂雯, 冷俊强, 刘振波. 化学进展, 2021, 33(6): 942. ).
doi: 10.7536/PC200869 |
|
[6] |
Wang X C, Wang Y S, Han Q X, Sun X L. Prog. Chem., 2021, 33(9): 1496.
|
( 王学川, 王岩松, 韩庆鑫, 孙晓龙. 化学进展, 2021, 33(9): 1496. ).
doi: 10.7536/PC201116 |
|
[7] |
Wang S, Ren W X, Hou J T, Won M, An J, Chen X Y, Shu J, Kim J S. Chem. Soc. Rev., 2021, 50(16): 8887.
doi: 10.1039/D1CS00083G URL |
[8] |
Zhou Y Q, Wang X, Zhang W, Tang B, Li P. Front. Chem. Sci. Eng., 2022, 16(1): 4.
doi: 10.1007/s11705-021-2041-2 URL |
[9] |
Kolanowski J L, Liu F, New E J. Chem. Soc. Rev., 2018, 47(1): 195.
doi: 10.1039/c7cs00528h pmid: 29119192 |
[10] |
Chen S H, Pang C M, Chen X Y, Yan Z H, Huang S M, Li X D, Zhong Y T, Wang Z Y. Chin. J. Org. Chem., 2019, 39: 1846.
doi: 10.6023/cjoc201901033 URL |
( 陈思鸿, 庞楚明, 陈孝云, 严智浩, 黄诗敏, 李香弟, 钟雅婷, 汪朝阳, 有机化学, 2019, 39: 1846).
doi: 10.6023/cjoc201901033 |
|
[11] |
Yu H B, Xiao Y, Jin L J. J. Am. Chem. Soc., 2012, 134(42): 17486.
doi: 10.1021/ja308967u URL |
[12] |
Ma Q Q, Zhuo W F, Zhai Z D, Gong G S, Zhang T, Xiao H B, Zhou Z Y, Liu Y Y. Spectrochimica Acta A Mol. Biomol. Spectrosc., 2021, 261: 120031.
doi: 10.1016/j.saa.2021.120031 URL |
[13] |
Ma Q J, Wang C Y, Mao G J, Tian M J, Sun J G, Feng S X. New J. Chem., 2020, 44(42): 18389.
doi: 10.1039/D0NJ04045B URL |
[14] |
Hou X F, Li Z S, Li Y Q, Zhou Q H, Liu C H, Fan D, Wang J J, Xu R J, Xu Z H. Spectrochimica Acta A Mol. Biomol. Spectrosc., 2021, 246: 119030.
doi: 10.1016/j.saa.2020.119030 URL |
[15] |
Xie Z D, Ge J Y, Zhang H T, Bai T W, He S Y, Ling J, Sun H Y, Zhu Q. Sens. Actuat. B Chem., 2017, 241: 1050.
doi: 10.1016/j.snb.2016.10.039 URL |
[16] |
Wang X Y, Qi S L, Du J S, Li Q, Zhu L B, Xue L Q, Zhao Q, Yang Q B, Li Y X, Cong X L. Chin. J. Org. Chem., 2021, 41: 719.
doi: 10.6023/cjoc202008005 URL |
( 王欣宇, 戚少龙, 杜建时, 李强, 祝录宝, 薛龙启, 赵晴, 杨清彪, 李耀先, 丛宪玲. 有机化学, 2021, 41: 719.).
doi: 10.6023/cjoc202008005 |
|
[17] |
Zhu L Q, Fu M L, Yin B, Wang L, Chen Y J, Zhu Q. Dyes Pigments, 2020, 172: 107859.
doi: 10.1016/j.dyepig.2019.107859 URL |
[18] |
Zhu Z F, Ding H C, Wang Y S, Fan C B, Tu Y Y, Liu G, Pu S Z. Tetrahedron, 2020, 76(26): 131291.
doi: 10.1016/j.tet.2020.131291 URL |
[19] |
Dong B L, Song X Z, Wang C, Kong X Q, Tang Y H, Lin W Y. Anal. Chem., 2016, 88(7): 4085.
doi: 10.1021/acs.analchem.6b00422 URL |
[20] |
Shen W, Ge J Y, He S Y, Zhang R Y, Zhao C Y, Fan Y, Yu S A, Liu B, Zhu Q. Chem. Asian J., 2017, 12(13): 1532.
doi: 10.1002/asia.201700340 URL |
[21] |
Geraghty C, Wynne C, Elmes R B P. Coord. Chem. Rev., 2021, 437: 213713.
doi: 10.1016/j.ccr.2020.213713 URL |
[22] |
Chen Y J, Wang K, Fu M L, Zhou H H, Shen W, Hu Y, Zhu Q. Dyes Pigments, 2021, 195: 109717.
doi: 10.1016/j.dyepig.2021.109717 URL |
[23] |
Dong H Q, Wei T B, Ma X Q, Yang Q Y, Zhang Y F, Sun Y J, Shi B B, Yao H, Zhang Y M, Lin Q. J. Mater. Chem. C, 2020, 8(39): 13501.
doi: 10.1039/D0TC03681A URL |
[24] |
Zhou L, Xie L J, Liu C H, Xiao Y. Chin. Chem. Lett., 2019, 30(10): 1799.
doi: 10.1016/j.cclet.2019.07.051 URL |
[25] |
Zhu H C, Liu C Y, Su M J, Rong X D, Zhang Y, Wang X, Wang K, Li X W, Yu Y M, Zhang X, Zhu B C. Coord. Chem. Rev., 2021, 448: 214153.
doi: 10.1016/j.ccr.2021.214153 URL |
[26] |
Yu H T, Guo Y, Zhu W C, Havener K, Zheng X J. Coord. Chem. Rev., 2021, 444: 214019.
doi: 10.1016/j.ccr.2021.214019 URL |
[27] |
Oshchepkov A S, Oshchepkov M S, Oshchepkova M V, Al-Hamry A, Kanoun O, Kataev E A. Adv. Optical Mater., 2021, 9(6): 2001913.
doi: 10.1002/adom.202001913 URL |
[28] |
Xie Z D, Yin B, Shen J J, Hong D Q, Zhu L Q, Ge J Y, Zhu Q. Org. Biomol. Chem., 2018, 16(25): 4628.
doi: 10.1039/C8OB00989A URL |
[29] |
Xie Z D, Zhou Y Y, Fu M L, Ni L C, Tong Y P, Yu Y, Li N, Yang Z Y, Zhu Q, Wang J X. Talanta, 2021, 231: 122365.
doi: 10.1016/j.talanta.2021.122365 URL |
[30] |
Shen W, Wang P, Xie Z D, Zhou H H, Hu Y, Fu M L, Zhu Q. Talanta, 2021, 234: 122621.
doi: 10.1016/j.talanta.2021.122621 URL |
[31] |
Hwang J J, Lee S J, Kim T Y, Cho J H, Koh J Y. J. Neurosci., 2008, 28(12): 3114.
doi: 10.1523/JNEUROSCI.0199-08.2008 pmid: 18354014 |
[32] |
Lee H J, Cho C W, Seo H, Singha S, Jun Y W, Lee K H, Jung Y, Kim K T, Park S, Bae S C, Ahn K H. Chem. Commun., 2016, 52(1): 124.
doi: 10.1039/C5CC06976A URL |
[33] |
Dickinson B C, Peltier J, Stone D, Schaffer D V, Chang C J. Nat. Chem. Biol., 2011, 7(2): 106.
doi: 10.1038/nchembio.497 pmid: 21186346 |
[34] |
Lou Z R, Li P, Pan Q, Han K L. Chem. Commun., 2013, 49(24): 2445.
doi: 10.1039/c3cc39269d URL |
[35] |
Lv X, Yuan X, Wang Y, Guo W. New J. Chem., 2018, 42(18): 15105.
doi: 10.1039/C8NJ03208D URL |
[36] |
Borak J, Diller W F. J. Occup. Environ. Med., 2001, 43(2): 110.
doi: 10.1097/00043764-200102000-00008 pmid: 11227628 |
[37] |
Wang S L, Li C, Song Q H. Anal. Chem., 2019, 91(9): 5690.
doi: 10.1021/acs.analchem.8b05777 URL |
[38] |
Wu L Q, Qi S L, Liu Y, Wang X Y, Zhu L B, Yang Q B, Du J S, Xu H, Li Y X. Anal. Bioanal. Chem., 2021, 413(4): 1137.
doi: 10.1007/s00216-020-03077-7 URL |
[39] |
Zhang B B, Yang X P, Zhang R, Liu Y, Ren X L, Xian M, Ye Y, Zhao Y F. Anal. Chem., 2017, 89(19): 10384.
doi: 10.1021/acs.analchem.7b02361 URL |
[40] |
Jiao C P, Liu Y Y, Lu W J, Zhang P P, Ma X, Wang Y F. RSC Adv., 2019, 9(54): 31196.
doi: 10.1039/C9RA06174F URL |
[41] |
Yang K S, Kohler R H, Landon M, Giedt R, Weissleder R. Sci. Rep., 2015, 5: 10129.
doi: 10.1038/srep10129 URL |
[42] |
Zhang H, Wang K, Xuan X P, Lv Q Z, Nie Y M, Guo H M. Chem. Commun., 2016, 52(37): 6308.
doi: 10.1039/C6CC02290A URL |
[43] |
Tang Y H, Kong X Q, Xu A, Dong B L, Lin W Y. Angew. Chem. Int. Ed., 2016, 55(10): 3356.
doi: 10.1002/anie.201510373 URL |
[44] |
Xie X L, Tang F Y, Shangguan X Y, Che S Y, Niu J Y, Xiao Y S, Wang X, Tang B. Chem. Commun., 2017, 53(48): 6520.
doi: 10.1039/C7CC03050A URL |
[45] |
Ma Y Y, Tang Y H, Zhao Y P, Lin W Y. Anal. Chem., 2019, 91(16): 10723.
doi: 10.1021/acs.analchem.9b02119 URL |
[46] |
Staab C A, Ålander J, Brandt M, Lengqvist J, Morgenstern R, Grafström R C, Höög J O. Biochem. J., 2008, 413(3): 493.
doi: 10.1042/BJ20071666 URL |
[47] |
Ma Y Y, Gao W J, Zhu L L, Zhao Y P, Lin W Y. Chem. Commun., 2019, 55(75): 11263.
doi: 10.1039/C9CC04411F URL |
[48] |
Gao W J, Ma Y Y, Lin W Y. New J. Chem., 2020, 44(32): 13654.
doi: 10.1039/D0NJ03071F URL |
[49] |
Tan L B, Ding H Y, Chanmungkalakul S, Peng L P, Yuan G Q, Yang Q M, Liu X G, Zhou L Y. Sens. Actuat. B Chem., 2021, 345: 130331.
doi: 10.1016/j.snb.2021.130331 URL |
[50] |
Forneris F, Binda C, Vanoni M A, Battaglioli E, Mattevi A. J. Biol. Chem., 2005, 280(50): 41360.
doi: 10.1074/jbc.M509549200 URL |
[51] |
Li J Z, Sun Y H, Wang C Y, Guo Z Q, Shen Y J, Zhu W H. Anal. Chem., 2019, 91(18): 11946.
doi: 10.1021/acs.analchem.9b02749 URL |
[52] |
Chen W J, Ma X X, Chen H J, Liu S H, Yin J. Coord. Chem. Rev., 2021, 427: 213584.
doi: 10.1016/j.ccr.2020.213584 URL |
[53] |
Qin W J, Xu C C, Zhao Y F, Yu C M, Shen S, Li L, Huang W. Chin. Chem. Lett., 2018, 29(10): 1451.
doi: 10.1016/j.cclet.2018.04.007 URL |
[54] |
He Z S, Chou Y J, Zhou H X, Zhang H, Cheng T Y, Liu G H. Org. Biomol. Chem., 2018, 16(17): 3266.
doi: 10.1039/C8OB00670A URL |
[55] |
Kurz T, Terman A, Gustafsson B, Brunk U T. Biochim. Biophys. Acta BBA Gen. Subj., 2008, 1780(11): 1291.
|
[56] |
Mu S, Zhang J L, Gao H, Wang Y Y, Rizvi S F A, Ding N N, Liu X Y, Wu L, Zhang H X. J. Hazard. Mater., 2022, 422: 126898.
doi: 10.1016/j.jhazmat.2021.126898 URL |
[57] |
Zhang C Y, Zhang Q Z, Zhang K, Li L Y, Pluth M D, Yi L, Xi Z. Chem. Sci., 2019, 10(7): 1945.
doi: 10.1039/C8SC03781G URL |
[58] |
Kong X Q, Li M, Dong B L, Yin Y G, Song W H, Lin W Y. Anal. Chem., 2019, 91(24): 15591.
doi: 10.1021/acs.analchem.9b03639 URL |
[59] |
Zhao X J, Yuan G Q, Ding H Y, Zhou L Y, Lin Q L. J. Hazard. Mater., 2020, 381: 120918.
doi: 10.1016/j.jhazmat.2019.120918 URL |
[60] |
Velusamy N, Thirumalaivasan N, Bobba K N, Podder A, Wu S P, Bhuniya S. J. Photochem. Photobiol. B Biol., 2019, 191: 99.
doi: 10.1016/j.jphotobiol.2018.12.016 URL |
[61] |
Du Y C, Wang B W, Jin D, Li M R, Li Y, Yan X L, Zhou X Q, Chen L G. Anal. Chimica Acta, 2020, 1103: 174.
doi: 10.1016/j.aca.2019.12.059 URL |
[62] |
Li J J, Ban L F, Tang L J. Chin. J. Org. Chem., 2021(1): 241.
|
( 李娇娇, 班立夫, 汤立军. 有机化学, 2021(1): 241.).
|
|
[63] |
Li S J, Wang P P, Feng W Q, Xiang Y H, Dou K, Liu Z H. Chem. Commun., 2020, 56(7): 1050.
doi: 10.1039/C9CC08267K URL |
[64] |
Yan F Y, Sun X D, Jiang Y X, Wang R J, Zhang Y Y, Cui Y L. Dyes Pigments, 2020, 182: 108531.
doi: 10.1016/j.dyepig.2020.108531 URL |
[65] |
Guo B P, Jing J, Nie L X, Xin F Y, Gao C C, Yang W, Zhang X L. J. Mater. Chem. B, 2018, 6(4): 580.
doi: 10.1039/C7TB02615C URL |
[66] |
Fang Y, Shi W, Hu Y M, Li X H, Ma H M. Chem. Commun., 2018, 54(43): 5454.
doi: 10.1039/C8CC02209G URL |
[67] |
Brookes P S. Free. Radic. Biol. Med., 2005, 38(1): 12.
doi: 10.1016/j.freeradbiomed.2004.10.016 URL |
[68] |
Wu Z, Liu M M, Liu Z C, Tian Y. J. Am. Chem. Soc., 2020, 142(16): 7532.
doi: 10.1021/jacs.0c00771 URL |
[69] |
Xuan W M, Sheng C Q, Cao Y T, He W H, Wang W. Angew. Chem. Int. Ed., 2012, 51(10): 2282.
doi: 10.1002/anie.201107025 URL |
[70] |
Yin G X, Yu T, Gan Y B, Zhou L, Liu M L, Zhang Y Y, Li H T, Yin P, Yao S Z. Spectrochimica Acta A Mol. Biomol. Spectrosc., 2020, 241: 118602.
doi: 10.1016/j.saa.2020.118602 URL |
[71] |
Li K B, Qu W B, Shen Q X, Zhang S Q, Shi W, Dong L, Han D M. Dyes Pigments, 2020, 173: 107918.
doi: 10.1016/j.dyepig.2019.107918 URL |
[1] | 李立清, 郑明豪, 江丹丹, 曹舒心, 刘昆明, 刘晋彪. 基于邻苯二胺氧化反应的生物分子比色/荧光探针[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1815-1830. |
[2] | 周宇航, 丁莎, 夏勇, 刘跃军. 荧光探针在半胱氨酸检测的应用[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1831-1862. |
[3] | 颜范勇, 臧悦言, 章宇扬, 李想, 王瑞杰, 卢贞彤. 检测谷胱甘肽的荧光探针[J]. 化学进展, 2022, 34(5): 1136-1152. |
[4] | 赵惠, 胡文博, 范曲立. 双光子荧光探针在生物传感中的应用[J]. 化学进展, 2022, 34(4): 815-823. |
[5] | 王学川, 王岩松, 韩庆鑫, 孙晓龙. 有机小分子荧光探针对甲醛的识别及其应用[J]. 化学进展, 2021, 33(9): 1496-1510. |
[6] | 李斌, 付艳艳, 程建功. 检测有机磷神经毒剂及模拟物的荧光探针[J]. 化学进展, 2021, 33(9): 1461-1472. |
[7] | 任春平, 聂雯, 冷俊强, 刘振波. 反应型次氯酸荧光探针[J]. 化学进展, 2021, 33(6): 942-957. |
[8] | 侯晓涵, 刘胜男, 高清志. 小分子荧光探针在绿色农药开发中的应用[J]. 化学进展, 2021, 33(6): 1035-1043. |
[9] | 党耶城, 冯杨振, 陈杜刚. 红光/近红外光硫醇荧光探针[J]. 化学进展, 2021, 33(5): 868-882. |
[10] | 吴云雪, 张衡益, 刘育. 偶氮苯衍生物探针在乏氧细胞成像中的应用[J]. 化学进展, 2021, 33(3): 331-340. |
[11] | 刘园园, 郭芸, 罗晓刚, 刘根炎, 孙琦. 近红外荧光探针检测金属离子、小分子和生物大分子[J]. 化学进展, 2021, 33(2): 199-215. |
[12] | 徐云雪, 刘仁发, 徐坤, 戴志飞. 手术导航用荧光探针[J]. 化学进展, 2021, 33(1): 52-65. |
[13] | 张继东, 刘阿晨, 陈娇, 袁光辉, 金华峰. 基于生物素的荧光有机小分子及其应用[J]. 化学进展, 2020, 32(5): 594-603. |
[14] | 王阳, 黄楚森, 贾能勤. 监测细胞微环境及活性分子的有机小分子荧光探针[J]. 化学进展, 2020, 32(2/3): 204-218. |
[15] | 周倩, 李娜, 李坤, 余孝其. DNA中醛基嘧啶的化学检测[J]. 化学进展, 2020, 32(11): 1634-1650. |
阅读次数 | ||||||
全文 |
|
|||||
摘要 |
|
|||||