• 综述 •
罗文浩, 袁睿, 孙金元, 周连群, 罗小河, 罗阳. 金属有机框架纳米酶在临床检测中的应用[J]. 化学进展, 2023, 35(9): 1389-1398.
Wenhao Luo, Rui Yuan, Jinyuan Sun, Lianqun Zhou, Xiaohe Luo, Yang Luo. Metal-Organic Framework-Based Nanozymes for Clinical Applications[J]. Progress in Chemistry, 2023, 35(9): 1389-1398.
酶作为天然的生物催化剂,在生物化学反应中发挥着重要的作用。由于天然酶受限其固有的缺点(稳定性低、成本高、储存困难等),具有催化活性的人工模拟酶应运而生。近年来,随着纳米材料迅速发展,仿酶催化纳米材料(纳米酶)逐渐受到研究者们的关注。纳米酶是一类具有类似天然酶活性的纳米材料,其制备过程简单、成本较低,有一定环境耐受性。然而大多数纳米酶类酶活性较低,稳定性相对较差,在生物分析应用中存在诸多困难。其中,金属有机框架(MOF)纳米酶具有高比表面积及孔隙率、活性位点均匀、较强的催化活性及稳定性等性质,且合成简单可控、成本低;此外,较天然酶而言,MOF纳米酶也以其独特的生物化学优势,在临床检测中发挥着巨大应用价值。本文主要基于MOF纳米酶的不同酶活性分类(过氧化物酶、氧化酶、过氧化氢酶、超氧化物歧化酶、水解酶),对其在核酸、蛋白质及小分子三大生物标志物在临床检测中的应用进行概述,并进一步展望了其在临床检测中面临的机遇与挑战,以推动MOF纳米酶的临床应用转化。
分享此文:
Classification | Advantages | Disadvantages | Reaction principle | Examples | ref |
---|---|---|---|---|---|
Peroxidase | Higher catalytic activity than natural peroxidase, and adjusted active sites | The high activity is only in weak acidity condition (pH is about 4). | Fenton-like reaction | Zr-MOF,Fe-MOF, Ni-MOF | |
Oxidase | Higher catalytic activity than natural oxidase, and H2O2 is not required for the reaction | The selectivity and specificity of substrate are insufficient in complex samples | Activating O2 to produce ROS | some Ce-MOF,Co-MOF,Cu-MOF | |
Catalase | High stability, adjustable enzyme activity, simple preparation, good biocompatibility | The high catalytic activity is only at specific pH. | Accelerating the dismutation of H2O2 into water and oxygen | Ce-MOF,Mn-MOF | |
Superoxide dismutase | Higher stability than natural superoxide dismutase, and high catalytic activity | Certain cytotoxicity | Disproportionation of superoxide anion to oxygen and hydrogen peroxide | Cu/Zr-MOF,Sn-MOF | |
Hydrolase | Higher stability than natural hydrolase, wide range of applications, and flexible design | The activity of catalyst is easily affected by strong acid and alkali | The hydrolysis of the metal nodes and coordination structures | Zr-MOF,Ce-MOF |
[1] |
Wang Q, Astruc D. Chem. Rev., 2020, 120(2): 1438.
doi: 10.1021/acs.chemrev.9b00223 pmid: 31246430 |
[2] |
Arcus V L, van der Kamp M W, Pudney C R, Mulholland A J. Curr. Opin. Struct. Biol., 2020, 65: 96.
doi: 10.1016/j.sbi.2020.06.001 URL |
[3] |
Zhang Y, Ge J, Liu Z. ACS Catal., 2015, 5(8): 4503.
doi: 10.1021/acscatal.5b00996 URL |
[4] |
Liang M, Yan X. Acc. Chem. Res., 2019, 52(8): 2190.
doi: 10.1021/acs.accounts.9b00140 URL |
[5] |
Ren X, Chen D, Wang Y, Li H, Zhang Y, Chen H, Li X, Huo M. J. Nanobiotechnology, 2022, 20(1): 92.
|
[6] |
Wang S, McGuirk C M, d'Aquino A, Mason J A, Mirkin C A. Adv. Mater., 2018, 30(37): 1800202.
doi: 10.1002/adma.v30.37 URL |
[7] |
Wang L, Wang K, Wang X, Niu R, Chen X, Zhu Y, Sun Z, Yang J, Liu G, Luo Y. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2023, 15(3): 3826.
doi: 10.1021/acsami.2c20024 URL |
[8] |
Niu X, Li X, Lyu Z, Pan J, Ding S, Ruan X, Zhu W, Du D, Lin Y. Chem. Comm., 2020, 56(77): 11338.
doi: 10.1039/D0CC04890A URL |
[9] |
Wang D, Jana D, Zhao Y. Acc. Chem. Res., 2020, 53(7): 1389.
doi: 10.1021/acs.accounts.0c00268 URL |
[10] |
Huang X, Zhang S, Tang Y, Zhang X, Bai Y, Pang H. Coord. Chem. Rev., 2021, 449: 214216.
doi: 10.1016/j.ccr.2021.214216 URL |
[11] |
Shu Y, Ye Q, Tan J, Lv H, Liu Z, Mo Q. ACS Appl. Nano Mater., 2022, 5(12): 17909.
doi: 10.1021/acsanm.2c03871 URL |
[12] |
Wang J, Zhou Y, Zeng M, Zhao Y, Zuo X, Meng F, Lv F, Lu Y. Environ. Res., 2022, 203: 111818.
doi: 10.1016/j.envres.2021.111818 URL |
[13] |
Mao Z, Chen J, Wang Y, Xia J, Zhang Y, Zhang W, Zhu H, Hu X, Chen H. Nanoscale, 2022, 14(26): 9474.
doi: 10.1039/D2NR01673G URL |
[14] |
Zandieh M, Liu J. Langmuir, 2022, 38(12): 3617.
doi: 10.1021/acs.langmuir.2c00070 URL |
[15] |
Xia Y, Zhou J, Liu Y, Liu Y, Huang K, Yu H, Jiang X, Xiong X. Analyst, 2022, 147(23): 5355.
doi: 10.1039/d2an01420c pmid: 36373378 |
[16] |
Han M, Ren M, Li Z, Qu L, Yu L. New J. Chem., 2022, 46(22): 10682.
doi: 10.1039/D2NJ00876A URL |
[17] |
Jiang D, Ni D, Rosenkrans Z T, Huang P, Yan X, Cai W. Chem. Soc. Rev., 2019, 48(14): 3683.
doi: 10.1039/C8CS00718G URL |
[18] |
Xu D, Wu L, Yao H, Zhao L. Small, 2022, 18(37): 2203400.
doi: 10.1002/smll.v18.37 URL |
[19] |
Wang D, Zhao Y. Chem, 2021, 7(10): 2635.
doi: 10.1016/j.chempr.2021.08.020 URL |
[20] |
Li L, Li H, Shi L, Shi L, Li T. Langmuir, 2022, 38(23): 7272.
doi: 10.1021/acs.langmuir.2c00778 URL |
[21] |
Wu T, Huang S, Yang H, Ye N, Tong L, Chen G, Zhou Q, Ouyang G. ACS Mater. Lett., 2022, 4(4): 751.
|
[22] |
Li S, Zhou Z, Tie Z, Wang B, Ye M, Du L, Cui R, Liu W, Wan C, Liu Q, Zhao S, Wang Q, Zhang Y, Zhang S, Zhang H, Du Y, Wei H. Nat. Commun., 2022, 13(1): 827.
doi: 10.1038/s41467-022-28344-2 |
[23] |
Dai S, Simms C, Dovgaliuk I, Patriarche G, Tissot A, Parac-Vogt T N, Serre C. Chem. Mater., 2021, 33(17): 7057.
doi: 10.1021/acs.chemmater.1c02174 URL |
[24] |
Ly H G T, Fu G, Kondinski A, Bueken B, De Vos D, Parac-Vogt T N. J. Am. Chem. Soc., 2018, 140(20): 6325.
doi: 10.1021/jacs.8b01902 URL |
[25] |
Thakur B, Karve V V, Sun D T, Semrau A L, Weiß L J K, Grob L, Fischer R A, Queen W L, Wolfrum B. Adv. Mater. Technol., 2021, 6(5): 2001048.
doi: 10.1002/admt.v6.5 URL |
[26] |
Liu X, Yan Z, Zhang Y, Liu Z, Sun Y, Ren J, Qu X. ACS Nano, 2019, 13(5): 5222.
doi: 10.1021/acsnano.8b09501 URL |
[27] |
Yuan A, Lu Y, Zhang X, Chen Q, Huang Y. J. Mater. Chem. B, 2020, 8(40): 9295.
doi: 10.1039/d0tb01598a pmid: 32959035 |
[28] |
Yang J, Dai H, Sun Y, Wang L, Qin G, Zhou J, Chen Q, Sun G. Anal. Bioanal. Chem., 2022, 414(9): 2971.
doi: 10.1007/s00216-022-03985-w pmid: 35234980 |
[29] |
Cheng X, Zhou X, Zheng Z, Kuang Q. Chem. Eng. J., 2022, 430: 133079.
doi: 10.1016/j.cej.2021.133079 URL |
[30] |
Lee J, Liao H, Wang Q, Han J, Han J H, Shin H E, Ge M, Park W, Li F. Exploration, 2022, 2(1): 20210086.
doi: 10.1002/exp2.v2.1 URL |
[31] |
Mou X, Wu Q, Zhang Z, Liu Y, Zhang J, Zhang C, Chen X, Fan K, Liu H. Small Methods, 2022, 6(11): 2200997.
doi: 10.1002/smtd.v6.11 URL |
[32] |
Kandathil V, Patil S A. Adv. Colloid Interface Sci., 2021, 294: 102485.
doi: 10.1016/j.cis.2021.102485 URL |
[33] |
Loosen A, Simms C, Smolders S, De Vos D E, Parac-Vogt T N. ACS Appl. Nano Mater., 2021, 4(6): 5748.
doi: 10.1021/acsanm.1c00546 URL |
[34] |
Wang F, Chen L, Liu D, Ma W, Dramou P, He H. Trends Analyt. Chem., 2020, 133: 116080.
doi: 10.1016/j.trac.2020.116080 URL |
[35] |
Chen G, Yu Y, Fu X, Wang G, Wang Z, Wu X, Ren J, Zhao Y. J. Colloid Interface Sci., 2022, 607(2): 1382.
doi: 10.1016/j.jcis.2021.09.016 URL |
[36] |
Abdelhamid H N, Sharmoukh W. Microchem. J., 2021, 163: 105873.
doi: 10.1016/j.microc.2020.105873 URL |
[37] |
He Z, Huang X, Wang C, Li X, Liu Y, Zhou Z, Wang S, Zhang F, Wang Z, Jacobson O, Zhu J J, Yu G, Dai Y, Chen X. Angew. Chem. Int. Ed., 2019, 58(26): 8752.
doi: 10.1002/anie.v58.26 URL |
[38] |
Liu Y, Cheng Y, Zhang H, Zhou M, Yu Y, Lin S, Jiang B, Zhao X, Miao L, Wei C W, Liu Q, Lin Y W, Du Y, Butch C J, Wei H. Sci. Adv., 2020, 6(29): eabb2695.
doi: 10.1126/sciadv.abb2695 URL |
[39] |
Lewandowski Ł, Kepinska M, Milnerowicz H. Eur. J. Clin. Invest., 2019, 49(1): e13036.
doi: 10.1111/eci.2019.49.issue-1 URL |
[40] |
Zhang X, Li G, Chen G, Wu D, Wu Y, James T D. Adv. Funct. Mater., 2021, 31(50): 2106139.
doi: 10.1002/adfm.v31.50 URL |
[41] |
Zhang L, Zhang Y, Wang Z, Cao F, Sang Y, Dong K, Pu F, Ren J, Qu X. Mater. Horizons, 2019, 6(8): 1682.
|
[42] |
Dou Y, Yang L, Qin L, Dong Y, Zhou Z, Zhang D. J. Solid State Chem., 2021, 293: 121820.
doi: 10.1016/j.jssc.2020.121820 URL |
[43] |
Fan C, Tang Y, Wang H, Huang Y, Xu F, Yang Y, Huang Y, Rong W, Lin Y. Nanoscale, 2022, 14(22): 7985.
doi: 10.1039/D2NR01213H URL |
[44] |
Liu J, Liang J, Xue J, Liang K. Small, 2021, 17(32): 2100300.
doi: 10.1002/smll.v17.32 URL |
[45] |
Fu T, Xu C, Guo R, Lin C, Huang Y, Tang Y, Wang H, Zhou Q, Lin Y. ACS Appl. Nano Mater., 2021, 4(4): 3345.
doi: 10.1021/acsanm.1c00540 URL |
[46] |
Chen J, Huang L, Wang Q, Wu W, Zhang H, Fang Y, Dong S. Nanoscale, 2019, 11(13): 5960.
doi: 10.1039/C9NR01093A URL |
[47] |
Li S, Liu X, Chai H, Huang Y. Trends Analyt. Chem., 2018, 105: 391.
doi: 10.1016/j.trac.2018.06.001 URL |
[48] |
Wang X, Wang Y, Ying Y. Trends Analyt. Chem., 2021, 143: 116395.
doi: 10.1016/j.trac.2021.116395 URL |
[49] |
Chen X, Jia M, Liu L, Qiu X, Zhang H, Yu X, Gu W, Qing G, Li Q, Hu X, Wang R, Zhao X, Zhang L, Wang X, Durkan C, Wang N, Wang G, Luo Y. Small, 2020, 16(40): 2002800.
doi: 10.1002/smll.v16.40 URL |
[50] |
Boonbanjong P, Treerattrakoon K, Waiwinya W, Pitikultham P, Japrung D. Biosensors, 2022, 12(9): 677.
doi: 10.3390/bios12090677 URL |
[51] |
Wei Z, Wang X, Feng H, Ji F, Bai D, Dong X, Huang W. Crit. Rev. Biotechnol., 2022: 1.
|
[52] |
Bao J, Qiu X, Wang D, Yang H, Zhao J, Qi Y, Zhang L, Chen X, Yang M, Gu W, Huo D, Luo Y, Hou C. Adv. Funct. Mater., 2021, 31(14): 2006521.
doi: 10.1002/adfm.v31.14 URL |
[53] |
Zhao X, Zhang L, Gao W, Yu X, Gu W, Fu W, Luo Y. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2020, 12(32): 35958.
doi: 10.1021/acsami.0c10962 URL |
[54] |
Kong L, Lv S, Qiao Z, Yan Y, Zhang J, Bi S. Biosens. Bioelectron., 2022, 207: 114188.
doi: 10.1016/j.bios.2022.114188 URL |
[55] |
Li X, Li X, Li D, Zhao M, Wu H, Shen B, Liu P, Ding S. Biosens. Bioelectron., 2020, 168: 112554.
doi: 10.1016/j.bios.2020.112554 URL |
[56] |
Li Y, Zhang C, He Y, Gao J, Li W, Cheng L, Sun F, Xia P, Wang Q. Biosens. Bioelectron., 2022, 203: 114051.
doi: 10.1016/j.bios.2022.114051 URL |
[57] |
Zhang S, Xu S, Li X, Ma R, Cheng G, Xue Q, Wang H. Chem. Comm., 2020, 56(31): 4288.
doi: 10.1039/D0CC00856G URL |
[58] |
Li Y, Yu C, Yang B, Liu Z, Xia P, Wang Q. Biosens. Bioelectron., 2018, 102: 307.
doi: 10.1016/j.bios.2017.11.047 URL |
[59] |
Wang Z, Zhang Y, Wang X, Han L. Biosens. Bioelectron., 2022, 206: 114120.
doi: 10.1016/j.bios.2022.114120 URL |
[60] |
Yadav S, Kashaninejad N, Masud M K, Yamauchi Y, Nguyen N T, Shiddiky M J A. Biosens. Bioelectron., 2019, 139: 111315.
doi: 10.1016/j.bios.2019.111315 URL |
[61] |
Ma Y, Song M, Li L, Lao X, Wong M C, Hao J. Exploration, 2022, 2(6): 20210216.
doi: 10.1002/exp2.v2.6 URL |
[62] |
Wang Y, Zhu Y, Binyam A, Liu M, Wu Y, Li F. Biosens. Bioelectron., 2016, 86: 432.
doi: 10.1016/j.bios.2016.06.036 URL |
[63] |
Jiang J, Wang Y, Kan X. Microchem. J., 2022, 172: 106965.
doi: 10.1016/j.microc.2021.106965 URL |
[64] |
Jiang J, Cai Q, Deng M. Front. Chem., 2022, 9: 1194.
|
[65] |
Zeng Y, Wang M, Sun Z, Sha L, Yang J, Li G. J. Mater. Chem. B, 2022, 10(3): 450.
doi: 10.1039/D1TB02192C URL |
[66] |
Feng J, Wang H, Ma Z. Microchim. Acta, 2020, 187(1): 95.
doi: 10.1007/s00604-019-4075-4 |
[67] |
Wang L, Hu Z, Wu S, Pan J, Xu X, Niu X J A C A. Anal. Chim. Acta., 2020, 1121: 26.
doi: 10.1016/j.aca.2020.04.073 URL |
[68] |
Wang X, Jiang X, Wei H. J. Mater. Chem. B, 2020, 8(31): 6905.
doi: 10.1039/C9TB02542A URL |
[69] |
Mao X, He F, Qiu D, Wei S, Luo R, Chen Y, Zhang X, Lei J, Monchaud D, Mergny J L, Ju H, Zhou J. Anal. Chem., 2022, 94(20): 7295.
doi: 10.1021/acs.analchem.2c00600 URL |
[70] |
Zhou X, Wang M, Wang M, Su X. ACS Appl. Nano Mater., 2021, 4(8): 7888.
doi: 10.1021/acsanm.1c01220 URL |
[71] |
Evans E H, Pisonero J, Smith C M M, Taylor R N. J. Anal. At Spectrom., 2020, 35(5): 830.
doi: 10.1039/D0JA90015J URL |
[72] |
Vargas Medina D A, Pereira dos Santos N G, da Silva Burato J S, Borsatto J V B, Lanças F M. J. Chromatogr. A, 2021, 1641: 461989.
doi: 10.1016/j.chroma.2021.461989 URL |
[73] |
Adeel M, Asif K, Rahman M M, Daniele S, Canzonieri V, Rizzolio F. Adv. Funct. Mater., 2021, 31(52): 2106023.
doi: 10.1002/adfm.v31.52 URL |
[74] |
Xu W, Jiao L, Yan H, Wu Y, Chen L, Gu W, Du D, Lin Y, Zhu C. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2019, 11(25): 22096.
doi: 10.1021/acsami.9b03004 URL |
[75] |
Wang L, Ling Y, Han L, Zhou J, Sun Z, Li N B, Luo H Q. Anal. Chim. Acta, 2020, 1131: 118.
doi: S0003-2670(20)30789-3 pmid: 32928472 |
[76] |
Hu H, Li P, Wang Z, Du Y, Kuang G, Feng Y, Jia S, Cui J. J. Agric. Food Chem., 2022, 70(12): 3785.
doi: 10.1021/acs.jafc.2c01639 URL |
[77] |
Zeng X, Yan S, Liu B F. Microporous Mesoporous Mater., 2022, 335: 111826.
doi: 10.1016/j.micromeso.2022.111826 URL |
[78] |
Xu Z, Long L L, Chen Y Q, Chen M L, Cheng Y H. Food Chem., 2021, 338: 128039.
doi: 10.1016/j.foodchem.2020.128039 URL |
[79] |
Zhang Z, Liu Y, Huang P, Wu F Y, Ma L. Talanta, 2021, 232: 122411.
doi: 10.1016/j.talanta.2021.122411 URL |
[80] |
Wang L, Chen Y. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2020, 12(7): 8351.
doi: 10.1021/acsami.9b22537 URL |
[81] |
Zhu N, Liu C, Liu R, Niu X, Xiong D, Wang K, Yin D, Zhang Z. Anal. Chem., 2022, 94(11): 4821.
doi: 10.1021/acs.analchem.2c00058 URL |
[1] | 张浩, 伍艳辉. MOF-聚合物混合基质膜的制备、改性及其在渗透汽化中的应用[J]. 化学进展, 2023, 35(8): 1154-1167. |
[2] | 赵晓竹, 李雯, 赵学瑞, 何乃普, 李超, 张学辉. MOFs在乳液中的可控生长[J]. 化学进展, 2023, 35(1): 157-167. |
[3] | 范克龙, 高利增, 魏辉, 江冰, 王大吉, 张若飞, 贺久洋, 孟祥芹, 王卓然, 樊慧真, 温涛, 段德民, 陈雷, 姜伟, 芦宇, 蒋冰, 魏咏华, 李唯, 袁野, 董海姣, 张鹭, 洪超仪, 张紫霞, 程苗苗, 耿欣, 侯桐阳, 侯亚欣, 李建茹, 汤国恒, 赵越, 赵菡卿, 张帅, 谢佳颖, 周子君, 任劲松, 黄兴禄, 高兴发, 梁敏敏, 张宇, 许海燕, 曲晓刚, 阎锡蕴. 纳米酶[J]. 化学进展, 2023, 35(1): 1-87. |
[4] | 冯海弟, 赵璐, 白云峰, 冯锋. 纳米金属有机框架在肿瘤靶向治疗中的应用[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1863-1878. |
[5] | 楚弘宇, 王天予, 王崇臣. MOFs基材料高级氧化除菌[J]. 化学进展, 2022, 34(12): 2700-2714. |
[6] | 王文婧, 曾滴, 王举雪, 张瑜, 张玲, 王文中. 铋基金属有机框架的合成与应用[J]. 化学进展, 2022, 34(11): 2405-2416. |
[7] | 陈立忠, 龚巧彬, 陈哲. 超薄二维MOF纳米材料的制备和应用[J]. 化学进展, 2021, 33(8): 1280-1292. |
[8] | 刘志超, 穆洪亮, 李艳, 冯柳, 王东, 温广武. 金属-有机框架材料衍生转换型负极在碱金属离子电池中的应用[J]. 化学进展, 2021, 33(11): 2002-2023. |
[9] | 武江洁星, 魏辉. 浅谈纳米酶的高效设计策略[J]. 化学进展, 2021, 33(1): 42-51. |
[10] | 黄炎, 刘国东, 张学记. 新型冠状病毒(COVID-19)的检测和诊断[J]. 化学进展, 2020, 32(9): 1241-1251. |
[11] | 李悦, 李景虹. 基于CRISPR的生物分析化学技术[J]. 化学进展, 2020, 32(1): 5-13. |
[12] | 赖欣宜, 王志勇, 郑永太, 陈永明. 纳米金属有机框架材料在药物递送领域的应用[J]. 化学进展, 2019, 31(6): 783-790. |
[13] | 李嘉伟, 任颜卫, 江焕峰. 金属有机框架材料在CO2化学固定中的应用[J]. 化学进展, 2019, 31(10): 1350-1361. |
[14] | 梁茜, 王诚, 雷一杰, 刘亚迪, 赵波, 刘锋. 金属有机框架材料在质子交换膜燃料电池中的潜在应用[J]. 化学进展, 2018, 30(11): 1770-1783. |
[15] | 殷俞*, 张壮壮, 徐丹, 文志豪, 杨志峰, 袁爱华. 多孔材料基π络合吸附材料的合成及其应用[J]. 化学进展, 2017, 29(6): 628-636. |
阅读次数 | ||||||
全文 |
|
|||||
摘要 |
|
|||||