English
新闻公告
More
化学进展 2009, Vol. 21 Issue (10): 2132-2152 前一篇   后一篇

• 综述与评论 •

联三吡啶配体组装及其金属络合物性能*

苑嗣纯1,2**;陈海波2;王惠川1**   

  1. (1. 北京农学院基础科学系  北京  102206;2. 北京大学化学与分子工程学院  教育部生物有机化学与分子工程重点实验室  北京  100871)
  • 收稿日期:2008-10-21 修回日期:2008-11-13 出版日期:2009-10-24 发布日期:2009-10-09
  • 通讯作者: 苑嗣纯;王慧川 E-mail:ysc2007@sina.com;whch56221@sohu.com
  • 基金资助:

    国家自然科学基金

Assembly and Metal Complex Properties of Terpyridine Ligands

Yuan Sichun1,2**;  Chen Haibo2;  Wang Huichuan1**   

  1. (1. Department of Fundamental Science, Beijing University of Agriculture, Beijing  102206, China; 2. Key Laboratory of Bioorganic and Molecular Engineering of Ministry of Education, College of Chemistry and Molecular Engineering, Peking University, Beijing  100871, China)
  • Received:2008-10-21 Revised:2008-11-13 Online:2009-10-24 Published:2009-10-09
  • Contact: Yuan Sichun;Wang Huichuan E-mail:ysc2007@sina.com;whch56221@sohu.com
  • Supported by:

    National Natural Science Foundation of China

金属-配体间的配位作用是超分子化学中最重要的相互作用之一,寡聚吡啶配体可以与许多过渡金属离子配位,形成具有独特磁、光物理和电化学性质的过渡金属配合物,因此联三吡啶配体过渡金属配合物性能研究引起化学家的广泛关注。本文系统综述了联三吡啶配体及其衍生物的组装策略及其过渡金属配合物的光化学与光物理性能,包括单极、二极及多极配体以及由这类配体组装得到的各种拓扑结构的单核、多核过渡金属配合物,如线型金属寡聚物、金属聚合物、金属大环化合物、有机金属树枝状化合物等,并介绍这些配合物在该领域研究和应用前景。

Metal-ligand coordination is one of the most important interactions used in supramolecular chemistry. Oligopyridine ligands can coordinate with many transition metal ions and form stable complexes with unique magnetic, photophysical and electrochemical properties, so transition metal complexes based on terpyridine ligands have been attracting considerable attention. This review systematically summarizes the assembly methodologies for terpyridine ligand and its derivatives and the photophysical and photochemical properties of terpyridine transition metal complexes, including monotopic, ditopic and multitopic terpyridine ligands and mononuclear, multinuclear complexes with various topologic structures, such as linear metal oligomers, metallopolymers, metallomacrocyclic compounds and organic-metal dendrimers. Meanwhile, the perspectives in their applications and studies are also emphasized.

Contents
1 Introduction
2 Mononuclear metal complexes
2.1 Assembly strategies and physical properties of mononuclear metal complexes
2.2 Assembly of mononuclear Ru(Ⅱ) complexes
2.3 Photophysical properties of mononuclear Ru(Ⅱ) complexes
2.4 Photophysical properties of other mononuclear metal complexes
3 Multinuclear metal complexes
3.1 Multinuclear linear metallo-oligomers
3.2 Metallopolymers
3.3 Metallopolygons
3.4 3-Dimensional metallomacromolecules
4 Research situations in China
5 Conclusion

中图分类号: 

()

[ 1 ]  Lehn J M. Supramolecular Chemistry , Concepts and Perspectives ,Wiley-VCH , Weiheim: 1995
[ 2 ]  Constable E C. Adv. Inorg. Chem. Radiochem. , 1986 , 30 : 69 —121
[ 3 ]  Lashgari K, Kritikos M, Norrestam R , et al . Acta Cryst . C , 1999 ,55 : 64 —67
[ 4 ]  Balzani V , Credi A , Raymo F M, et al . Angew. Chem. Int . Ed. ,2000 , 39 : 3348 —3391
[ 5 ]  Juris A , Balzani V , Barigelletti F , et al . Coord. Chem. Rev. ,1988 , 84 : 85 —277
[ 6 ]  Sauvage J P , Collin J P , Chambron J C , et al . Chem. Rev. , 1994 ,94 : 993 —1019
[ 7 ]  Balzani V , Juris A , Venturi M, et al . Chem. Rev. , 1996 , 96 :759 —834
[ 8 ]  Ziessel R J . Chem. Educ. , 1997 , 74 : 673 —679
[ 9 ]  Harriman A , Ziessel R. Coord. Chem. Rev. , 1998 , 171 : 331 —339
[10 ]  Ziessel R. Synthesis , 1999 , 1365 —1389
[11 ]  Barigelletti F , Flamigni L. Chem. Soc. Rev. , 2000 , 29 : 1 —12
[12 ]  Schubert U S , Eschbaumer C. Angew. Chem. Int . Ed. , 2002 , 41 :2892 —2926
[13 ]  Fallahpour R A. Synthesis , 2003 , 155 —184
[14 ]  Andres P R , Schubert U S. Adv. Mater. , 2004 , 16 : 1043 —1068
[15 ]  Schubert U S , Newkome G R. Modern Terpyridine Chemistry ,Weinheim: Wiely-VCH , 2006
[16 ]  Benniston A C. Chem. Soc. Rev. , 2004 , 33 : 573 —578
[17 ]  Holyer R H , Hubbard C D , Kettle S F A , et al . Inorg. Chem. ,1966 , 5 : 622 —625
[18 ]  Schubert U S , Eschbaumer C , An Q , et al . J . Incl . Phen. , 1999 ,32 : 35 —43
[19 ]  Meier M A R , Lohmeijer B G G, Schubert U S. J . Mass.Spectrom. , 2003 , 38 : 510 —517
[20 ]  Constable E C , Thompson M W C. New. J . Chem. , 1992 , 16 :855 —859
[21 ]  Beley M, Collin J P , Louis R , et al . J . Am. Chem. Soc. , 1991 ,113 : 8521 —8522
[22 ]  Grosshenny V , Ziessel R. J . Organomet . Chem. , 1993 , 453 : 19 —22
[23 ]  Greene D L , Mingos D M P. Trans. Met . Chem. , 1991 , 16 : 71 —75
[24 ]  Benniston A C , Chapman G, Harriman A , et al . Inorg. Chem. ,2004 , 43 : 4227 —4233
[25 ]  Bhuiyan A A , Kincaid J R. Inorg. Chem. , 1998 , 37 : 2525 —2530
[26 ]  Husson J , Beley M, Kirsch G. Tetrahedron Lett . , 2003 , 44 :1767 —1770
[27 ]  Beley M, Bignozzi C A , Kirsch G, et al . Inorg. Chim. Acta , 2001 ,318 : 197 —200
[28 ]  Mikel C , Potvin P G. Polyhedron , 2002 , 21 : 49 —54
[29 ]  Bolink HJ , Cappelli L , Coronado E , et al . Inorg. Chem. , 2005 ,44 : 5966 —5968
[30 ]  Wang J H , Fang Y Q , Hanan GS , et al . Inorg. Chem. , 2005 , 44 :5 —7
[31 ]  Lainé P , Bedioui F , Amouyal E , et al . Chem. Eur. J . , 2002 , 8 :3162 —3176
[32 ]  Fang Y Q , Taylor N J , Hanan G S , et al . J . Am. Chem. Soc. ,2002 , 124 : 7912 —7913
[33 ]  Polson M I J , Taylor N J , Hanan G S. Chem. Commun. , 2002 ,1356 —1357
[34 ]  Passalacqua R , Loiseau F , Campagna S , et al . Angew. Chem. Int .Ed. , 2003 , 42 : 1608 —1611
[35 ]  Wang J , Hanan G S , Loiseau F , et al . Chem. Commun. , 2004 ,2608 —2609
[36 ]  Goodall W, Williams J A J . J . Chem. Soc. Dalton Trans. , 2000 ,2893 —2895
[37 ]  Leslie W, Batsanov A S , Williams J A J . J . Chem. Soc. Dalton Trans. , 2004 , 623 —631
[38 ]  Dixon I M, Collin J P , Sauvage J P , et al . Angew. Chem. Int .Ed. , 2000 , 39 : 1292 —1295
[39 ]  Auffrant A , Barbieri A , Barigelletti F , et al . Inorg. Chem. , 2006 ,45 : 10990 —10997
[40 ]  Vogler L M, Brewer KJ . Inorg. Chem. , 1996 , 35 : 818 —824
[41 ]  Eryahim I , Moorefield C N , Newkome G R. Chem. Rev. , 2008 ,108 : 1834 —1895
[42 ]  Williams J A G. Top. Curr. Chem. , 2007 , 281 : 205 —268
[43 ]  Wadas T J , Wang Q M, Kim Y J , er al . J . Am. Soc. Chem. ,2004 , 126 : 16841 —16849
[44 ]  Tang W S , Lu X X, Wong KM C , et al . J . Mater. Chem. , 2005 ,15 : 2714 —2720
[45 ]  Du P W, Schneider J , Jarosz P , et al . J . Am. Chem. Soc. , 2006 ,128 : 7726 —7727
[46 ]  Lippard S J . Acc. Chem. Res. , 1978 , 211 —217
[47 ]  Ratilla E M A , Kostic N M. J . Am. Chem. Soc. , 1988 , 110 :4427 —4428
[48 ]  Ma D L , Shum T Y T, Zhang F Y, et al . Chem. Commun. , 2005 ,4675 —4677
[49 ]  Crowley J D , Bosnich B. Eur. J . Inorg. Chem. , 2005 , 2015 —2025
[50 ]  Messori L , Abbate F , Marcon G, et al . J . Med. Chem. , 2000 ,43 : 3541 —3548
[51 ]  Ziessel R , Hissler M, El-ghayoury A , et al . Coord. Chem. Rev. ,1998 , 178-180 : 1251 —1298
[52 ]  Liu Y, Li Y, Schanze KS. J . Photochem. Photobio C: Photochem.Rev. , 2002 , 3 : 1 —23
[53 ]  Yam V. WW, Wong KM C. Top. Curr. Chem. , 2005 , 257 : 1 —32
[54 ]  Chiorboli C , Indelli M T, Scandola F. Top. Curr. Chem. , 2005 ,257 : 63 —102
[55 ]  Constable E C , Cargill - Thompson AMW, Tocher D A. Macromol .Symp. , 1994 , 77 : 219 —223
[56 ]  Harriman A , Ziessel R. Chem. Commun. , 1996 , 1707 —1708
[57 ]  Janini T E , Fattore J L , Mohler DL. J . Organomet . Chem. , 1999 ,578 : 260 —263
[58 ]  Hammarstrêm L , Barigelletti F , Flamigni L , et al . J . Phys. Chem. ,1997 , 101 : 9061 —9067
[59 ]  Dexter D L. J . Chem. Phys. , 1953 , 21 : 836 —839
[60 ]  Hammarstrêm L , Barigelletti F , Flamigni L , et al . J . Am. Chem.Soc. , 1996 , 118 : 11972 —11973
[61 ]  Barigelletti F , Flamigni , L , Guardigli M, et al . Inorg. Chem. ,1996 , 35 : 136 —142
[62 ]  Balzani V , Credi A , Venturi M. Molecular Devices and Machines.Wiely —VCH , 2003
[63 ]  Barigelletti F , Flamigni L , Calogero G, et al . Chem. Commun. ,1998 , 2333 —2334
[64 ]  Barigelletti F , Flamigni L , Guardigli M, et al . Chem. Commun. ,1996 , 1329 —1330
[65 ]  Wilson J S , Dhoot A S , Seeley A J A B , et al . Nature 2001 , 413 :828 —831
[66 ]  Costable E C. Macromol . Symp. , 1995 , 98 : 503 —506
[67 ]  Dobrwa R , Wurthner F. Chem. Commun. , 2002 , 319 —320
[68 ]  Goodall W, Williams J A G. Chem. Commun. , 2001 , 2514 —2515
[69 ]  Yu S C , Kwok C C , Che C M, et al . Adv. Mater. , 2003 , 15 :1643 —1647
[70 ]  Chen Y Y, Tao Y T, Lin H H. Macromolecules , 2006 , 39 : 8559 —8566
[71 ]  Ng W Y, Chan W K. Adv. Mater. , 1997 , 9 : 716 —719
[72 ]  Yu S C , Gong X, Chan W K. Macromolecules , 1998 , 31 : 5639 —5646
[73 ]  Wong C T, Chan W K. Adv. Mater. , 1999 , 11 : 455 —459
[74 ]  Duprez V , Biancardo M, Spanggaard H , et al . Macromolecules ,2005 , 38 : 10436 —10448
[75 ]  Cronin L. Annu. Rep. Prog. Chem. , Sect . A , 2004 , 100 : 323 —383
[76 ]  Swieger GF , Malefetse TJ . Coord. Chem. Rev. , 2002 , 225 : 91 —121
[77 ]  Mukherjee P S , Das N , Stang P J , et al . J . Am. Chem. Soc. ,2004 , 126 : 2464 —2473
[78 ]  Kryschenko Y K, Seidel S R , Stang P J , et al . J . Am. Chem.Soc. , 2003 , 125 : 5193 —5198
[79 ]  Ruben M, Ziener U , Lehn J M, et al . Chem. Eur. J . , 2005 , 11 :84 —94
[80 ]  Barboiu M, Vaughan G B M, Lehn J M, et al . J . Am. Chem.Soc. , 2003 , 125 : 10257 —10265
[81 ]  Ruben M, Rojo J , Lehn J M, et al . Angew. Chem. Int . Ed. ,2004 , 43 : 3644 —3662
[82 ]  Constable E C , Housecroft C E , Neuburger M, et al . Dalton Trans. ,2003 , 4568 —4569
[83 ]  Constable E C , Hermann B A , Housecroft C E , et al . New. J .Chem. , 2005 , 29 : 1475 —1481
[84 ]  Hwang S H , Moorefield C N , Newkome G R , et al . Chem.Commun. , 2005 , 713 —714
[85 ]  Sun S S , Lees A J . Inorg. Chem. , 2001 , 40 : 3154 —3160
[86 ]  Sun S S , Silva A S , Brinn I M, et al . Inorg. Chem. , 2000 , 39 :1344 —1345
[87 ]  Hwang S H , Wang P S , Newkome G R. Chem. Commun. , 2005 ,4672 —4673
[88 ]  Pingshan W, Moorefield C N , Newkome GR. Org. Lett . , 2004 , 6 :1197 —1200
[89 ]  Newkome G R , Cho T J , Moorefield C N , et al . Chem. Eur. J . ,2002 , 8 : 2946 —2954
[90 ]  Newkome G R , Cho T J , Moorefield C N , et al . Chem. Eur. J . ,2004 , 10 : 1493 —1500
[91 ]  Constable E C , Housecroft C E , Smith C B. Inorg. Chem.Commun. , 2003 , 6 : 1011 —1013
[92 ]  Newkome G R , Cho T J , Moorefield C N , et al . Angew. Chem.Int . Ed. , 1999 , 38 (24) : 3717 —3721
[93 ]  Newkome G R , Wang P S , Moorefield C N , et al . Science , 2006 ,312 (23) : 1782 —1785
[94 ]  Balzani V , Campagna S , Dneti G, et al . Coord. Chem. Rev. ,1994 , 132 : 1 —13
[95 ]  Hwang S H , Wang P S , Newkome G R. Inorg. Chim. Acta , 2007 ,360 : 1780 —1784
[96 ]  Forrest S R. Chem. Rev. , 1997 , 97 : 1793 —1896
[97 ]  Wang X, Guerzo , A D , Schmehl R H. Chem. Commun. , 2002 ,2344 —2345
[98 ]  Hwang S H , Wang P S , Newkome GR. et al . Dolton Trans. , 2006 ,3518 —3522
[99 ]  Hwang S H , Wang P S , Newkome G R. et al . Macromol . Rapid.Commun. , 2006 , 27 : 1809 —1813
[100 ] Newkome G R , Shreiner C D. Polymer , 2008 , 49 : 1 —173
[101 ] Frauenrath H. Prog. Polym. Sci . , 2005 , 30 : 325 —384
[102 ] Zheng F W, Zimmerman S C. Chem. Rev. , 1997 , 97 : 1681 —1712
[103 ] Chow F W, Mong T K K, NongrumM F. et al . Tetrahedron , 1998 ,54 : 8543 —8660
[104 ] Gomman C. Adv. Mater. , 1998 , 10 : 215
[105 ] 王梅(Wang M) , 何仁( He R) . 化学进展( Progress in Chemistry) , 1998 , 10 (4) : 405 —414
[106 ] Newkome G R , He E F , Moorefield C N. Chem. Rev. , 1999 , 99 :1689 —1746
[107 ] Swiegers GF , Malefeste TJ . Chem. Rev. , 2000 , 100 : 3483 —3538
[108 ] Serroni S , Campagna S , Puntoriero F , et al . Chem. Soc. Rev. ,2001 , 30 : 367 —375
[109 ] 侯昭升(Hou Z S) , 张其震(Zhang Q Z) , 李桂英(Li G Y) 等.化学进展(Progress in Chemistry) , 2002 , 14 (6) : 469 —476
[110 ] Ots uki J , Akasaka T, Araki K. Coord. Chem. Rev. , 2008 , 252 :32 —56
[111 ] Winter A , Hummel J , Risch N. J . Org. Chem. , 2006 , 71 : 4682 —4691
[112 ] Gust D , Moore T A. The Porphyrin Handbook : Electron Transfer ,San Diego: Academic Press , 2000
[113 ] Krêhnke F. Synthesis , 1976 , 1 —24
[114 ] Cho TJ , Shreiner C D , Newkome G R , et al . Chem. Commun. ,2007 , 4456 —4458
[115 ] Fujimura F , Kimura S. Org. Lett . , 2007 , 9 : 793 —796
[116 ] Constable E C. Chem. Commun. , 1997 , 1073 —1080
[117 ] Constable E C , Handel R W, Barigelletti F , et al . Chem. Eur. J . ,2005 , 11 : 4024 —4034
[118 ] Osawa M, Hoshino M, Horiuchi S , et al . Organometallics , 1999 ,18 : 112 —114
[119 ] Dumur F , Mayer C R , Dumas E , et al . Tetrahedron Lett . , 2007 ,48 : 4143 —4146
[120 ] Cooke M W, Hanan G S , Loiseau F , et al . Angew. Chem. Int .Ed. , 2005 , 44 : 4881 —4884
[121 ] Cooke M W, Hanan G S , Loiseau F , et al . J . Am. Chem. Soc. ,2007 , 129 : 10479 —10488
[122 ] Yang Y, Wu L Z, Tung C H , et al . J . Org. Chem. , 2004 , 69 :4788 —4791
[123 ] Tan M Q , Ye Z Q , Yuan J L , et al . Chem. Mater. , 2004 , 16 :2494 —2498
[124 ] Song B , Wang GL , Yuan J L , et al . J . Am. Soc. Chem. , 2006 ,128 : 13442 —13450
[125 ] He X R , Li YL , Zhu D B , et al . J . Phys. Chem. B , 2007 , 111 :8063 —8068
[126 ] Liu B , Huang H X, Qian D J . et al . Thin Solid Film , 2008 , 516 :2144 —2150
[127 ] Du J , Wang X Y, Guo ZJ . et al . Inorg. Chem. Commun. , 2008 ,11 : 999 —1002
[128 ] Zhang C F , Huang H X, Qian D J , et al . J . Lumin. , 2008 , 128 :469 —475
[129 ] Luo H Y, Jiang J H , Zhang XB , et al . Talanta. , 2007 , 72 : 575 —581
[130 ] Li X H , Liu Z Q , Li F Y, et al . Chin. J . Chem. , 2007 , 25 :186 —189
[131 ] 潘敦(Pan D) , 吴骊珠(Wu L Z) , 佟振合(Tong Z H) 等. 化学学报(Acta. Chim. Sinica) , 2006 , 64 : 1479 —1482
[132 ] Wang Z S , Huang C H , Huang Y Y, et al . Sol . EnergyMater. Sol .Cells. , 2002 , 71 : 261 —271
[133 ] Hu ZJ , Yang J X, Tian Y P , et al . J . Mol . Struct . , 2007 , 239 :50 —57
[134 ] Chen X G, Zhou Q G, Cheng Y X, et al . J . Lumin. , 2007 , 126 :81 —90
[135 ] Fan Y, Zhang L Y, Chen Z N , et al . Inorg. Chem. , 2008 , 47 :2811 —2819
[136 ] Yuan S C , Chen H B , Pei J , et al . Org. Lett . , 2006 , 8 : 5701 —5704

[1] 李良春, 郑仁林, 黄毅, 孙荣琴. 多组分自组装小分子水凝胶中的自分类组装[J]. 化学进展, 2023, 35(2): 274-286.
[2] 王克青, 薛慧敏, 秦晨晨, 崔巍. 二苯丙氨酸二肽微纳米结构的可控组装及应用[J]. 化学进展, 2022, 34(9): 1882-1895.
[3] 王萌, 宋贺, 李烨文. 三维自组装蓝相液晶光子晶体[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1734-1747.
[4] 李豹, 吴立新. 液态凝聚态调控的分散质组装及功能[J]. 化学进展, 2022, 34(7): 1600-1609.
[5] 韩冬雪, 金雪, 苗碗根, 焦体峰, 段鹏飞. 超分子组装体激发态手性的响应性[J]. 化学进展, 2022, 34(6): 1252-1262.
[6] 尹航, 李智, 郭晓峰, 冯岸超, 张立群, 汤华燊. RAFT链转移剂的选用原则及通用型RAFT链转移剂[J]. 化学进展, 2022, 34(6): 1298-1307.
[7] 马佳慧, 袁伟, 刘思敏, 赵智勇. 小分子共价DNA的组装及生物医学应用[J]. 化学进展, 2022, 34(4): 837-845.
[8] 李红, 史晓丹, 李洁龄. 肽自组装水凝胶的制备及在生物医学中的应用[J]. 化学进展, 2022, 34(3): 568-579.
[9] 刘玉玲, 胡腾达, 李伊莲, 林洋, Borsali Redouane, 廖英杰. 嵌段共聚物薄膜快速自组装方法[J]. 化学进展, 2022, 34(3): 609-615.
[10] 郭文迪, 刘晔. 过渡金属配合物催化炔烃和亲核试剂的羰化反应[J]. 化学进展, 2021, 33(4): 512-523.
[11] 闫楚璇, 李青璘, 巩正奇, 陈颖芝, 王鲁宁. 纳米有机半导体光催化剂[J]. 化学进展, 2021, 33(11): 1917-1934.
[12] 冯业娜, 刘书河, 张书博, 薛彤, 庄鸿麟, 冯岸超. 基于聚合诱导自组装制备二氧化硅/聚合物纳米复合材料[J]. 化学进展, 2021, 33(11): 1953-1963.
[13] 王子瑄, 王跃飞, 齐崴, 苏荣欣, 何志敏. DNA-多肽复合分子的设计、组装与应用[J]. 化学进展, 2020, 32(6): 687-697.
[14] 智康康, 杨鑫. 天然产物凝胶及其凝胶质[J]. 化学进展, 2019, 31(9): 1314-1328.
[15] 周中高, 元洋洋, 徐国海, 陈正旺, 李梅. 糖基氮杂环卡宾及其过渡金属配合物的合成与催化性能[J]. 化学进展, 2019, 31(2/3): 351-367.