English
新闻公告
More
化学进展 2009, Vol. 21 Issue (09): 1722-1733 前一篇   后一篇

• 综述与评论 •

分级孔沸石材料的合成、表征及其催化应用*

汪洋|马利勇|朱宁|陈丰秋**|詹晓力   

  1. (浙江大学化学工程与生物化工系 |杭州 310027)
  • 收稿日期:2008-10-15 修回日期:2008-11-03 出版日期:2009-09-24 发布日期:2009-09-15
  • 通讯作者: 陈丰秋 E-mail:fqchen@zju.edu.cn
  • 基金资助:

    国家自然科学基金

Synthesis, Characterization and Catalytic Applications of Hierarchical Pore Zeolite Materials

Wang Yang; |Ma Liyong; |Zhu ning; |Chen Fengqiu**; |Zhan Xiaoli   

  1. (Department of Chemical and Biochemical Engineering, Zhejiang University, Hangzhou 310027, China)
  • Received:2008-10-15 Revised:2008-11-03 Online:2009-09-24 Published:2009-09-15
  • Contact: Chen Fengqiu E-mail:fqchen@zju.edu.cn
  • Supported by:

    National Natural Science Foundation of China

本文主要阐述了分级孔沸石材料的合成、表征及其催化应用的最新进展。基于分级孔的产生机制,系统地评述了分级孔沸石材料合成方法,包括水热处理、化学处理、酸浸法、碱浸法以及模板剂法,重点对模板剂合成法进行了分类阐述,进而对分级孔沸石材料的结构鉴定、织构性能、水热稳定性及酸性测定相关的表征方法进行了综述;最后结合实例说明了分级孔沸石材料在催化反应中的应用前景。

This article mainly covers the recent development of synthesis, characterization and catalytic applications of hierarchical pore zeolite materials. Based on mechanisms of hierarchical pore formation, synthetic approaches of hierarchical pore zeolite materials including hydrothermal and chemical treatments, acid leaching, base leaching, and templating are systematically reviewed, especially, categorizing the synthetic method of templating. The relevance of characterization techniques for analysis of hierarchical pore zeolite materials, i.e., their structure, texture, hydrothermal stability, and acid properties are subsequently described. Finally, the applications of hierarchical pore zeolite materials as catalysts to acid-catalyzed reactions, environmental catalysis, oxidation reactions and synthesis of fine chemicals are focused, providing guide for the potential of hierarchical pore zeolite materials in catalytic applications.

Contents
1 Introduction
2 Synthesis of hierarchical pore zeolite materials
2.1 Hydrothermal and chemical treatments
2.2 Acid leaching
2.3 Base leaching
2.4 Templating
2.5 Other methods
3 Structure and properties of hierarchical pore zeolite materials
3.1 Structural identification of hierarchical pore zeolite materials
3.2 Textual properties of hierarchical pore zeolite materials
3.3 Hydrothermal stability and acidity of hierarchical pore zeolite materials
4 Catalytic applications of hierarchical pore zeolite materials
4.1 In the field of petrochemical industry
4.2 In the field of environmental protection
4.3 In the field of fine chemical industry
5 Conclusion

中图分类号: 

()

[ 1 ]  Corma A. Chem. Rev. , 1995 , 95 (3) : 559 —614
[ 2 ]  Van Donk S , Janssen A H , Bitter J H , et al . Catal . Rev. , 2003 ,45 (2) : 297 —319
[ 3 ]  Ruthven D M, Post M F M. in Introduction to Zeolite Science and Practice , 2nd Ed. Amsterdam: Elsevier Science , 2001
[ 4 ]  Egeblad K, Christensen C H , Kustova M, et al . Chem. Mater. ,2008 , 20 (3) : 946 —960
[ 5 ]  王德举(Wang D J ) , 刘仲能(Liu Z N) , 李学礼(Li X L) 等. 化学进展(Progress in Chemistry) , 2008 , 20 (5) : 637 —643
[ 6 ]  ˇCejka J , Mintova S. Catal . Rev. , 2007 , 49 (4) : 457 —509
[ 7 ]  Corma A , Diaz-Cabanas M J , Martinez-Triguero J , et al . Nature ,2002 , 418 : 514 —517
[ 8 ]  Sasaki Y, Suzuki T, Takamura Y, et al . J . Catal . , 1998 , 178 (1) :94 —100
[ 9 ]  Goyvaerts D , Martens J A , Grobet P J , et al . Stud. Surf . Sci .Catal . , 1991 , 63 : 381 —395
[10 ]  Katada N , Kageyama Y, Takahara K, et al . J . Mol . Catal . A-Chem. , 2004 , 211 (1P2) : 119 —130
[11 ]  López-Fonseca R , de Rivas B , Gutiérrez-Ortiz J I , et al . Stud.Surf . Sci . Catal . , 2002 , 144 : 717 —722
[12 ]  Coster D , Blumenfeld A L , Fripiat J J . J . Phys. Chem. , 1994 , 98(24) : 6201 —6211
[13 ]  Boréave A , Auroux A , Guimon C. Microporous Mater. , 1997 , 11(5-6) : 275 —291
[14 ]  Yong Y, Gruver V , Fripiat J J . J . Catal . , 1994 , 150 (2) : 421 —429
[15 ]  Morin S , Ayrault P , Gnep N S , et al . Appl . Catal . A2Gen. , 1998 ,166 (2) : 281 —292
[16 ]  Tromp M, van Bokhoven J A , Garriga Oostenbrink M T, et al . J .Catal . , 2000 , 190 (2) : 209 —214
[17 ]  Giudici R , Kouwenhoven H W, Prins R. Appl . Catal . A2Gen. ,2000 , 203 (1) : 101 —110
[18 ]  Pérez-Ramírez J , Kapteijn F , Groen J C , et al . J . Catal . , 2003 ,214 (1) : 33 —45
[19 ]  Groen J C , Pérez-Ramírez J , Peffer L A A. Chem. Lett . , 2002 , 31(1) : 94 —95
[20 ]  Groen J C , Jansen J C , Moulijn J A , et al . J . Phys. Chem. B ,2004 , 108 (35) : 13062 —13065
[21 ]  Groen J C , Bach T, Ziese U , et al . J . Am. Chem. Soc. , 2005 ,127 (31) : 10792 —10793
[22 ]  Su L , Liu L , Zhuang J , et al . Catal . Lett . , 2003 , 91 : 155 —167
[23 ]  Zhao L , Shen B J , Gao J S , et al . J . Catal . , 2008 , 258 (1) :228 —234
[24 ]  Schmidt I , Madsen C , Jacobsen C J H. Inorg. Chem. , 2000 , 39(11) : 2279 —2283
[25 ]  Jacobsen C J H , Madsen C , Janssens T V W, et al . Microporous Mesoporous Mater. , 2000 , 39 (1P2) : 393 —401
[26 ]  Tao Y, Kanoh H , Kaneko K. J . Phys. Chem. B , 2003 , 107 (40) :10974 —10976
[27 ]  Jacobsen C J H , Madsen C , Houzvicka J , et al . J . Am. Chem.Soc. , 2000 , 122 (29) : 7116 —7117
[28 ]  Pavlaˇcková Z, Koˇsová G, Zilková N , et al . Stud. Surf . Sci .Catal . , 2006 , 162 : 905 —912
[29 ]  Egeblad K, Kustova M, Klitgaard S K, et al . Microporous Mesoporous Mater. , 2007 , 101 (1P2) : 214 —223
[30 ]  Jacobsen C J H , Houzvicka J , Carlsson A , et al . Stud. Surf . Sci .Catal . , 2001 , 135 : 167
[31 ]  Boisen A , Schmidt I , Carlsson A , et al . Chem. Commun. , 2003 ,(8) : 958 —959
[32 ]  Janssen A H , Schmidt I , Jacobsen C J H , et al . Microporous Mesoporous Mater. , 2003 , 65 (1) : 59 —75
[33 ]  Kim S S , Shah J , Pinnavaia T J . Chem. Mater. , 2003 , 15 (8) :1664 —1668
[34 ]  Kustova M, Egeblad K, Zhu K, et al . Chem. Mater. , 2007 , 19(12) : 2915 —2917
[35 ]  Katsuki H , Furuta S , Watari T, et al . Microporous Mesoporous Mater. , 2005 , 86 (1P3) : 145 —151
[36 ]  Ryoo R , Joo S H , Jun S. J . Phys. Chem. B , 1999 , 103 (37) :7743 —7746
[37 ]  Cho S I , Choi S D , KimJ H , et al . Adv. Funct . Mater. , 2004 , 14(1) : 49 —54
[38 ]  Yang Z, Xia Y, Mokya R. Adv. Mater. , 2004 , 16 (8) : 727 —732
[39 ]  Fang Y M, Hu H Q. J . Am. Chem. Soc. , 2006 , 128 ( 33) :10636 —10637
[40 ]  Tao Y S , Kanoh H , Kaneko K. J . Am. Chem. Soc. , 2003 , 125(22) : 6044 —6045
[41 ]  Tao Y, Kanoh H , Hanzawa Y, et al . Colloids Surf . A , 2004 , 241(1/3) : 75 —80
[42 ]  Tao Y, Kanoh H , Kaneko K. Langmuir , 2005 , 21 (2) : 504 —507
[43 ]  Xiao F S , Wang L , Yin C , et al . Angew. Chem. Int . Ed. , 2006 ,45 (19) : 3090 —3093
[44 ]  Wang H , Pinnavaia TJ . Angew. Chem. Int . Ed. , 2006 , 45 (45) :7603 —7606
[45 ]  Holland B T, Abrams L , Stein A. J . Am. Chem. Soc. , 1999 , 121(17) : 4308 —4309
[46 ]  Tosheva L , Valtchev V , Sterte J . Microporous Mesoporous Mater. ,2000 , 35P36 : 621 —629
[47 ]  Davis S A , Burkett SL , Mann S , et al . Nature , 1997 , 385 : 420 —423
[48 ]  Dong A , Wang Y, Tang Y, et al . Adv. Mater. , 2002 , 14 (12) :926 —929
[49 ]  Valtchev V , Smaihi M, Faust A C , et al . Angew. Chem. Int . Ed. ,2003 , 42 (24) : 2782 —2785
[50 ]  Zhang B , Davis S A , Mann S. Chem. Mater. , 2002 , 14 ( 3) :1369 —1375
[51 ]  Karlsson A , Stêcker M, Schmidt R. Microporous Mesoporous Mater. , 1999 , 27 (2P3) : 181 —192
[52 ]  Hedin N , Graf R , Chmelka B F , et al . J . Am. Chem. Soc. , 2004 ,126 (30) : 9425 —9432
[53 ]  Choi M, Cho H S , Ryoo R , et al . Nat . Mater. , 2006 , 5 : 718 —723
[54 ]  Srivastava R , Choi M, Ryoo R. Chem. Commun. , 2006 , (43) :4489 —4491
[55 ]  Choi M, Srivastava R , Ryoo R. Chem. Commun. , 2006 , (42) :4380 —4382
[56 ]  Corma A. Chem. Rev. , 1997 , 97 (6) : 2373 —2420
[57 ]  Liu Y, Zhang W, Pinnavaia TJ . J . Am. Chem. Soc. , 2000 , 122(36) : 8791 —8792
[58 ]  Liu Y, Pinnavaia T J . J . Mater. Chem. , 2002 , 12 (11) : 3179 —3190
[59 ]  Liu Y, Zhang W, Pinnavaia T J . Angew. Chem. Int . Ed. , 2001 ,40 (7) : 1255 —1258
[60 ]  Sakthivel A , Huang S , Chen W, et al . Adv. Funct . Mater. , 2005 ,15 (2) : 253 —258
[61 ]  Tan Q F , Bao X J , Song T C , et al . J . Catal . , 2007 , 251 (1) :69 —79
[62 ]  Kloetstra KR , Zandbergen HW, van Bekkum H , et al . Microporous Mater. , 1996 , 6 (5P6) : 287 —293
[63 ]  Ooi Y S , Zakaria R , Mohamed A R , et al . Appl . Catal . A-Gen. ,2004 , 274 (1P2) : 15 —23
[64 ]  Corma A , Diaz U , Domine M E , et al . Angew. Chem. Int . Ed. ,2000 , 39 (8) : 1499 —1501
[65 ]  Climent MJ , Corma A , Iborra S. J . Catal . , 2005 , 233 (2) : 308 —316
[66 ]  Climent MJ , Corma A , Velty A. Appl . Catal . A-Gen. , 2004 , 263(2) : 155 —161
[67 ]  Schacht S , Huo Q , Voigt-Martin I G, et al . Science , 1996 , 273(5276) : 768 —771
[68 ]  Lin J C , Yates M Z. Langmuir , 2005 , 21 (6) : 2117 —2120
[69 ]  Kloetstra K R , van Bekkum H , Jansen J C. Chem. Commun. ,1997 , (23) : 2281 —2282
[70 ]  Huang L , Guo W, Deng P , et al . J . Phys. Chem. B , 2000 , 104(13) : 2817 —2823
[71 ]  On D T, Kaliaguine S. Angew. Chem. Int . Ed. , 2001 , 40 (17) :3248 —3251
[72 ]  Hidrobo A , Retuert J , Araya P , et al . J . Porous Mater. , 2003 , 10(4) : 231 —234
[73 ]  On D T, Kaliaguine S. Angew. Chem. Int . Ed. , 2002 , 41 (6) :1036 —1040
[74 ]  On D T, Kaliaguine S. J . Am. Chem. Soc. , 2003 , 125 (3) : 618 —619
[75 ]  Mavrodinova V , Popova M, Valchev V , et al . J . Colloid Interface Sci . , 2005 , 286 (1) : 268 —273
[76 ]  Anderson M W, Holmes S M, Hanif N , et al . Angew. Chem. Int .Ed. , 2000 , 39 (15) : 2707 —2710
[77 ]  Wang Y, Tang Y, Dong A , et al . J . Mater. Chem. , 2002 , 12 (6) :1812 —1818
[78 ]  Aguado J , Serrano D P , Rodríguez J M. Microporous Mesoporous Mater. , 2008 , 115 (3) : 504 —513
[79 ]  Sun Y Y, Prins R. Appl . Catal . A-Gen. , 2008 , 336 (1P2) : 11 —16
[80 ]  Haskouri J E , Morales J M, de Zárate D O , et al . Inorg. Chem. ,2008 , 47 (18) : 8267 —8277
[81 ]  McCusker L B , Baerlocher C. Stud. Surf . Sci . Catal . , 2005 , 157 :41 —64
[82 ]  Zhao D Y, Huo Q S , Feng J L , et al . J . Am. Chem. Soc. , 1998 ,120 (24) : 6024 —6036
[83 ]  ProkeˇsováP , Mintova S , Cějka J , et al . Microporous Mesoporous Mater. , 2003 , 64 (1P3) : 165 —174
[84 ]  Xia Y, Mokaya R. J . Mater. Chem. , 2004 , 14 (23) : 3427 —3435
[85 ]  Prokeˇsová-Fojtíková P , Petkov N , Cějka J , et al . Collect . Czech.Chem. Commun. , 2005 , 70 (11) : 1829 —1847
[86 ]  WichterlováB , Tvaru.ˇzková Z, Sobalík Z, et al . Microporous Mesoporous Mater. , 1998 , 24 (4P6) : 223 —233
[87 ]  Triantafyllidis K S , Lappas A A , Vasalos I A , et al . Catal . Today ,2006 , 112 (1P4) : 33 —36
[88 ]  Triantafyllidis K S , Iliopoulou E F , Antonakou E V , et al .Microporous Mesoporous Mater. , 2007 , 99 (1P2) : 132 —139
[89 ]  Waller P , Shan Z, Jansen J C , et al . Chem. Eur. J . , 2004 , 10(20) : 4970 —4976
[90 ]  Bordoloi A , Devassy B M, Niphadkar P S , et al . J . Mol . Catal . A-Chem. , 2006 , 253 (1P2) : 239 —244
[91 ]  Sakthivel A , Chen W H , Liu S H , et al . Catal . Lett . , 2006 , 108(3/4) : 173 —178
[92 ]  Zhang Z, Han Y, Zhu L , et al . Angew. Chem. Int . Ed. , 2001 , 40(7) : 1258 —1262
[93 ]  Christensen C I , Johannsen K, Schmidt I , et al . J . Am. Chem.Soc. , 2003 , 125 (44) : 13370 —13371
[94 ]  Agundez J , Diaz I , Marquez-Alvarez C , et al . Chem. Commun. ,2003 , (1) : 150 —151
[95 ]  Rovik A K, Hagen A , Schmidt I , et al . Catal . Lett . , 2006 , 109 (3/4) : 153 —156
[96 ]  Kustova M Y, Hasselriis P , Christensen C H. Catal . Lett . , 2004 ,96 (3/4) : 205 —211
[97 ]  Solberg S M, Kumar D , Landry C C. J . Phys. Chem. B , 2005 ,109 (51) : 24331 —24337
[98 ]  Kustova M Y, Rasmussen S B , Kustov L A , et al . Appl . Catal . B-Environ. , 2006 , 67 (1P2) : 60 —67
[99 ]  Chen X, Kawi S. Chem. Commun. , 2001 , (15) : 1354 —1355
[100 ] Tabata T, Ohtsuka H. Catal . Lett . , 1997 , 48 (3/4) : 203 —211
[101 ] Zeng S Q , Blanchard J , Breysse M, et al . Appl . Catal . A2Gen. ,2006 , 298 : 88 —93
[102 ] Zhu Y Z, Nie Y T, Jaenicke S , et al . J . Catal . , 2005 , 229 (2) :404 —413
[103 ] Bagshaw S A , Baxter N I , Brew D R M, et al . J . Mater. Chem. ,2006 , 16 (23) : 2235 —2244

[1] 王乐壹, 李牛. 从铜离子、酸中心与铝分布的关系分析不同模板剂制备Cu-SSZ-13的NH3-SCR性能[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1688-1705.
[2] 王亚奇, 吴强, 陈俊玲, 梁峰. 狄尔斯-阿尔德反应催化剂[J]. 化学进展, 2022, 34(2): 474-486.
[3] 刘宁, 刘水林, 伍素云, 付琳, 吴智, 李来丙. 金属基介孔固体碱催化剂的制备与应用[J]. 化学进展, 2020, 32(5): 536-547.
[4] 陈发旺, 胡长文. 多金属氧簇催化研究进展[J]. 化学进展, 2011, 23(01): 19-41.
[5] 吴越. 取代硫酸、氢氟酸等液体酸催化剂的途径[J]. 化学进展, 1998, 10(02): 158-.
[6] 王晓钟,窦涛,萧墉壮. 沸石分子筛合成由微孔向中孔的飞跃[J]. 化学进展, 1997, 9(04): 379-.