English
新闻公告
More
化学进展 2003, Vol. 15 Issue (06): 477- 前一篇   后一篇

• 综述与评论 •

中孔氧化硅的超分子模板合成及其结构与形貌的调控*

马玉荣;齐利民**;马季铭   

  1. (北京大学化学与分子工程学院 北京 100871)
  • 收稿日期:2002-07-01 修回日期:2002-09-01 出版日期:2003-11-24 发布日期:2003-11-24
  • 通讯作者: 齐利民

Supramolecular-Templating Synthesis of Mesoporous Silica: Control of Structure and Morphology

Ma Yurong;Qi Limin**;Ma Jiming   

  1. ( College of Chemistry and Molecular Engineering, Peking University, Beijing 100871, China)
  • Received:2002-07-01 Revised:2002-09-01 Online:2003-11-24 Published:2003-11-24
  • Contact: Qi Limin
本文综述了近年来利用超分子模板法合成有序中孔氧化硅的研究进展,着重评述了以阳离子型表面活性剂和聚氧乙烯基嵌段共聚物为模板剂时对中孔氧化硅内部结构(包括中孔结构及其结构参数)与外观形貌的调控,并对其今后的发展作了展望.
The recent progress in the supramolecular-templating synthesis of ordered mesoporous silica has been reviewed. The discussion is focused on the control of the internal structure (the mesostructure and the related structural parameters) and exterior morphology of the mesoporous silica templated by both cationic surfactants and poly (ethylene oxide) based block copolymers. The potential development of the research on mesoporous silica is also proposed.

中图分类号: 

()

[ 1 ] Kresge C T, Leonow icz M E, Ro th W J , et al. Nature,1992, 359: 710—712
[ 2 ] Beck J S, Vartuli J C, Roth W J , et al. J. Am. Chem.Soc. , 1992, 114: 10834—10843
[ 3 ] Ying J Y, Mehnert C P, Wong M S, Angew. Chem. Int.Ed. , 1999, 38: 56—77
[ 4 ] Sing K S W , Everett D H, Haul R A W , et al. Pure Appl.Chem. , 1985, 57: 603—619
[ 5 ] Gobltner C G,A ntoniettiM. A dv. Mater. , 1997, 9: 431—436
[ 6 ] Attard G S, Glyde J C, Gobltner C G. Nature, 1995, 378:366—368
[ 7 ] Huo Q , Margolese D I, Ciesla U , et al. Nature, 1994,368: 317—321
[ 8 ] Tanev P T, Pinnavaia T J. Science 1995, 267: 865—867
[ 9 ] Bagshaw S A , Prouzet E, Pinnavaia T J. Science, 1995,269: 1242—1244
[ 10 ] Zhao D Y, Feng J G, Huo Q S, et al. Science, 1998, 279:548—552
[ 11 ] Zhao D Y, Feng J G, Huo Q S, et al. J. Am. Chem.Soc. , 1998, 120: 6024—6036
[ 12 ] Antonelli D M , Ying J Y. A ngew. Chem. Int. Ed. Engl. , 1996, 35: 426—430
[ 13 ] AntonelliD M , Ying J Y. Chem. Mater. , 1996, 8: 874—881
[ 14 ] Wei Y, Jin D, Ding T, et al. Adv. Mater. , 1998, 3:313—316
[ 15 ] Wei Y, Jin D, Ding T, et al. Chem. Mater. , 1999, 11:2023—2029
[ 16 ] Pang J B, Qiu K Y, Wei Y, et al. Chem. Commun. ,2000, 477—478
[ 17 ] Pang J B, Qiu K Y, Wei Y. Chem. Mater. , 2001, 13:2361—2365
[ 18 ] Larsen G, Lotero E, Marquez M. Chem. Mater. , 2000,12, 1513—1515
[ 19 ] Fowler C E, Shenton W , Stubbs G, et al. A dv. Mater. ,2001, 13, 1266—1269
[ 20 ] Corma A , Navarro M T, Perez-Pariente J. J. Chem.Soc. , Chem. Commun. , 1994, 147—148
[ 21 ] Tanev P T, Chibwe M , Pinnavaia T J. N ature, 1994,368: 321—323
[ 22 ] Burkett S L , Sims S D, M ann S. Chem. Commun. , 1996,1367—1368
[ 23 ] Asefa T, McLachlan M J , Coombs N , et al. Nature,1999, 402: 867—871
[ 24 ] Inagak i S, Guan S, Fukushima Y, et al. J. Am. Chem.Soc. , 1999, 121: 9611—9614
[ 25 ] Stein A , Melde B J , Schroden R C. A dv. Mater. , 2000,12: 1403—1419
[ 26 ] SayariA , Hamoudi S. Chem. M ater. , 2001, 13: 3151—3168
[ 27 ] Schüth F. Chem. M ater. , 2001, 13: 3184—3195
[ 28 ] He X, Antonelli D. Angew. Chem. Int. Ed. , 2002, 41:214—229
[ 29 ] Antonelli D M , Ying J Y. A ngew. Chem. Int. Ed. Engl. , 1995, 34: 2014—2017
[ 30 ] Tian Z R, Tong W , Wang J Y, et al. Science, 1997, 276:926—929
[ 31 ] Yang P, Zhao D, M argo lese D I, et al. Nature, 1998,396: 152—155
[ 32 ] McLachlan M J , Coombs N , Ozin G A. Nature, 1999,397: 681—684
[ 33 ] Trikalitis P N , Rangan K K, Bakas T, et al. Nature,2001, 410: 671—675
[ 34 ] Bhaumik A , Inagaki S. J. Am. Chem. Soc. , 2001, 123:691—696
[ 35 ] Attard G S, Gobltner C G, Co rker J M , et al. Angew.Chem. Int. Ed. Engl. , 1997, 36: 1315—1317
[ 36 ] Joo S H, Cho i S J , Oh I, et al. Nature, 2001, 412: 169—172
[ 37 ] Huo Q , Leon R, Petroff P M , et al. Science, 1995, 268:1324—1327
[ 38 ] Sakamo to Y, Kaneda M , Terasak i O , et al. Nature,2000, 408: 449—453
[ 39 ] Zhao D, Huo Q , Feng J , et al. Chem. Mater. , 1999, 11:2668—2672
[ 40 ] Kimura T, Kamata T, Fuziwara M , et al. A ngew. Chem.Int. Ed. , 2000, 39: 3855—3859
[ 41 ] 沈绍典(Shen S D) , 李裕绮(L i Y Q ) , 武芳卉(W u F H)等. 高等学校化学学报(Chem. J. Chinese Univ. ) , 2002,23: 358—360
[ 42 ] Vander Voort P, Morey M , Stucky G D, et al. J. Phys.Chem. B, 1998, 102: 585—590
[ 43 ] Ryoo R, Joo S H, Kim J M. J. Phys. Chem. B, 1999,103: 7435—7440
[ 44 ] Chen F X, Huang L M , Li Q Z. Chem. Mater. , 1997, 9:2685—2686
[ 45 ] Huo Q , Margolese D I, Stucky G D. Chem. Mater. ,1996, 8: 1147—1160
[ 46 ] Sayari A. J. Am. Chem. Soc. , 2000, 122: 6504—6505
[ 47 ] Liu Y, Karkamkar A , Pinnavaia T. Chem. Commun. ,2001, 1822—1823
[ 48 ] Ulagappan N , Rao C N R. Chem. Commun. , 1996,2759—2760
[ 49 ] Sayari A , Kruk M , Jaroniec M , et al. Adv. Mater. ,1998, 10: 1376—1379
[ 50 ] Sayari A , Yang Y, Kruk M , et al. J. Phys. Chem. B,1999, 103: 3651—3658
[ 51 ] SayariA , L iu P, KrukM , et al. Chem. M ater. , 1997, 9:2499—2506
[ 52 ] KrukM , J aroniecM , SayariA. J. Phys. Chem. B, 1999,103: 4590—4598
[ 53 ] Sayari A. A ngew. Chem. Int. Ed. , 2000, 39: 2920—2922
[ 54 ] Yuan Z Y, Blin J L , Su B L. Chem. Commun. , 2002,504—505
[ 55 ] Haskouri J E, de Zarate D O , Guillem C, et al. Chem.Commun. , 2002, 330—331
[ 56 ] L ee J-S, Joo S H, Ryoo R. J. Am. Chem. Soc. , 2002,124: 1156—1157
[ 57 ] Tang X, L iu S, W ang Y, et al. Chem. Commun. , 2000,2119—2120
[ 58 ] Mokaya R. Chem. Commun. , 2001, 933—934
[ 59 ] Cassiers K, L inssen T, M ath ieuM , et al. Chem. M ater. ,2002, 14: 2317—2324
[ 60 ] Pauly T R, Petkov V , L iu Y, et al. J. Am. Chem. Soc. ,2002, 124: 97—103
[ 61 ] Ryoo R, Jun S. J. Phys. Chem. B, 1997, 101: 317—320
[ 62 ] Kim JM , Jun S, Ryoo R. J. Phys. Chem. B, 1999, 103:6200
[ 63 ] Jun S, Kim J M , Ryoo R, et al. M icropo rousM esopo rous M ater. , 2000, 41: 119—127
[ 64 ] Das D, T sai C-M , Ceng S. Chem. Commun. , 1999,473—474
[ 65 ] Yu J , Sh i J L , Chen H R, et al. M icropo rousM esopo rous M ater. , 2000, 46: 153—162
[ 66 ] KrukM , J aroniecM , SayariA. M icropo rousM esopo rous M ater. , 1999, 27: 219—229
[ 67 ] Chen L , Ho riuch i T, Mo ri T, et al. J. Phys. Chem. B,1999, 103: 1216—1222
[ 68 ] L iu Y, Zhang W , P innavaia T J. J. Am. Chem. Soc. ,2000, 122: 8791—8792
[ 69 ] L iu Y, Zhang W , P innavaia T J. A ngew. Chem. Int.Ed. , 2001, 40: 1255—1258
[ 70 ] Zhang Z, Han Y, Xiao F-S, et al. J. Am. Chem. Soc. ,2001, 123: 4014—4021
[ 71 ] Zhang Z, Han Y, Zhu L , et al. A ngew. Chem. Int. Ed. ,2001, 40: 1258—1262
[ 72 ] Koyano K A , Tatsum i T, Tanaka Y, et al. J. Phys.Chem. B, 1997: 101, 9436—9440
[ 73 ] V an Der Voo rt P, Baltes M , V ansant E F. J. Phys.Chem. B, 1999, 103: 10102—10108
[ 74 ] Mokaya R, Jones W. Chem. Commun. , 1998, 1839—1840
[ 75 ] Shen S-C, Kaw i S. J. Phys. Chem. B, 1999, 103:8870—8876
[ 76 ] Yu C Z, T ian B, Fan J , et al. Chem. Commun. 2001,2726—2727
[ 77 ] Kim S-S, Pauly T R, P innavaia T J. Chem. Commun. ,2000, 1661—1662
[ 78 ] Kipkembo i P, Fogden A , A lfedsson V , et al. L angmuir 2001, 17: 5398—5402
[ 79 ] Kim J M , Sakamo to Y, Hwang Y K, et al. J. Phys.Chem. B, 2002, 106: 2552—2558
[ 80 ] Sun J H, Moulijn J A , J ansen K C, et al. A dv. M ater. ,2001, 13: 327—331
[ 81 ] Yu C, Yu Y, Zhao D Y. Chem. Commun. , 2000, 575—576
[ 82 ] M ato s J R, M ercuri L P, Kruk M , et al. L angmuir,2002, 18: 884—890
[ 83 ] Schm idt-W inkel P, L ukens W W , Zhao D Y, et al. J.Am. Chem. Soc. , 1999, 121: 254—255
[ 84 ] Schm idt-W inkel P, Glinka C J , Stucky G D. L angmuir,2000, 16: 350—361
[ 85 ] L ettow J S, Han Y J , Schm idt-W inkel P, et al. L angmuir 2000, 16: 8291—8295
[ 86 ] Fan J , Yu C Z, W ang L M , et al. J. Am. Chem. Soc. ,2001, 123: 12113—12114
[ 87 ] Sun J H, Shan Z P, M aschmeyer T, et al. Chem. Commun. , 2001, 2670—2671
[ 88 ] L ukensW W , Schm idt-W inkel P, Zhao D, et al. L angmuir, 1999, 15: 5403—5409
[ 89 ] Kruk M , J aroniec M , Ko. C H, et al. Chem. M ater. ,2000, 12: 1961—1968
[ 90 ] Ryoo R, Ko C H, Kruk M , et al. J. Phys. Chem. B,2000, 104: 11465—11471
[ 91 ] M iyazawa K, Inagak i S. Chem. Commun. , 2000, 2121—2122
[ 92 ] Impero r-Clerc M , Davidson P, Davidson A. J. Am.Chem. Soc. , 2000, 122: 11925—11933
[ 93 ] Galarneau A , Cambon H, D i Renzo F, et al. L angmuir,2001, 17: 8328—8335
[ 94 ] N ewalkar B L , Komarneni S. Chem. M ater. , 2001, 13:4573—4579
[ 95 ] V an Der Voo rt P, Ravikovitech P I, De Jong K P, et al.Chem. Commun. , 2002, 1010—1011
[ 96 ] V an Der Voo rt P, Ravikovitech P I, De Jong K P, et al.J. Phys. Chem. B, 2002, 106: 5873—5877
[ 97 ] Kim S S, Zhang W , P innavaia T J. Science, 1998, 282:1302—1305
[ 98 ] Xiao F-S, Han Y, Yu Y, et al. J. Am. Chem. Soc. ,2002, 124: 888—889
[ 99 ] On D T, Kaliaguine S. A ngew. Chem. Int. Ed. , 2001,40: 3248—3251
[ 100 ] On D T, Kaliaguine S. A ngew. Chem. Int. Ed. , 2002,41: 1036—1040
[ 101 ] L in H P, Mou C Y. Science, 1996, 273: 765—768
[ 102 ] Schach t S, Huo Q , Vo igt-M artin I G, et al. Science,1996, 273: 768—771
[ 103 ] Yang H, Kuperman A , Coombs N , et al. N ature, 1996,379: 703—705
[ 104 ] Yang H, CoombsN , Soko lov I, et al. N ature, 1996, 381:589—592
[ 105 ] Yang H, Coombs N , Ozin G A. N ature, 1997, 386:692—695
[ 106 ] Chan H B S, Budd P M , N aylo r T V. J. M ater. Chem. ,2001, 11: 951—957
[ 107 ] CaiQ , L uo Z-S, PangW -Q , et al. Chem. M ater. , 2001,13: 258—263
[ 108 ] Hunter H M A , Garcia-Bennett A E, Shannon I J , et al.J. M ater. Chem. , 2002, 12: 20—23
[ 109 ] L in H-P, Kao C-P, Mou C-Y, et al. J. Phys. Chem. B,2000, 104: 7885—7894
[ 110 ] Huo Q S, Zhao D Y, Feng J , et al. A dv. M ater. , 1997,9: 974—978
[ 111 ] Kleitz F, M arlow F, Stucky G D, et al. Chem. M ater. ,2001, 13: 3587—3595
[ 112 ] Bruinsma P J , Kim A Y, L iu J , et al. Chem. M ater. ,1997, 9: 2507—2512
[ 113 ] Davis S A , Burkett S L , M endelson N H, et al. N ature,1997, 385: 420—423
[ 114 ] Imai H, Takahash iN , Tamura R, et al. L angmuir, 2001,17: 17—20
[ 115 ] Kim W -J , Yang S-M. A dv. M ater. , 2001, 13: 1191—1195
[ 116 ] To lbert S H, Schaffer T E, Feng J , et al. Chem. M ater. ,1997, 9: 1962—1967
[ 117 ] L u Y, Gangli R, D rew ien C A , et al. N ature, 1997, 389:364—368
[ 118 ] M cGrath KM , DabbsD M , Yao N , et al. Science, 1997,277: 552—556
[ 119 ] Honma I, Zhou H S, Kundu D, et al. A dv. M ater. ,2000, 12: 1529—1533
[ 120 ] Grün M , L auer I, U nger K K. A dv. M ater. , 1997, 9:254—257
[ 121 ] Huo Q , Feng J , Schüth F, et al. Chem. M ater. , 1997, 9:14—17
[ 122 ] Q i L , M a J , Cheng H, et al. Chem. M ater. , 1998, 10:1623—1626
[ 123 ] Yang H, Vovk G, Coombs N , et al. J. M ater. Chem. ,1998, 8: 743—750
[ 124 ] Gallis K W , A raujo J T, Duff K J , et al. A dv. M ater. ,1999, 11: 1452—1455
[ 125 ] Pauwels B, V an Tendeloo G, Thoelen C, et al. A dv.M ater. , 2001, 13: 1317—1320
[ 126 ] L u Y, Fan H, Stump A , et al. N ature, 1999, 398: 223—226
[ 127 ] Fow ler C E, Khushalani D, L ebeau B, et al. A dv.M ater. , 2001, 13: 649—652
[ 128 ] Fow ler C E, Khushalani D, M ann S. Chem. Commun. ,2001, 2028—2029
[ 129 ] L in H-P, Mou C-Y, L iu S-B, et al. Chem. Commun. ,2001, 1970—1971
[ 130 ] Zhu, G S, Q iu S L , Terasak i O , et al. J. Am. Chem.Soc. , 2001, 123: 7723—7724
[ 131 ] Ryoo R, Ko C H, Cho S J , et al. J. Phys. Chem. B,1997, 101: 10610—10613
[ 132 ] Kim J M , Kim S K, Ryoo R. Chem. Commun. , 1998,259—260
[ 133 ] Guan S, Inagak i S, Oh suna T, et al. J. Am. Chem.Soc. , 2000, 122: 5660—5661
[ 134 ] Sayari A , Hamoudi S, Yang Y, et al. Chem. M ater. ,2000, 12: 3857—3863
[ 135 ] Che S, Sakamo to Y, Terasak i O , et al. Chem. M ater. ,2001, 13: 2237—2239
[ 136 ] Zhao D, Yang P, M elo sh N , et al. A dv. M ater. , 1998,10: 1380—1385
[ 137 ] Yang P, Zhao D, Chmelka B F, et al. Chem. M ater. ,1998, 10: 2033—2036
[ 138 ] Zhao D, Sun J , L i Q , et al. Chem. M ater. 2000, 12:275—279
[ 139 ] Yu C, T ian B, Fan J , et al. Chem. L ett. , 2002, 62—63
[ 140 ] M elo sh N A , Davidson P, Chmelka B F. J. Am. Chem.Soc. , 2000, 122: 823—829
[ 141 ] Feng P Y, Bu X H, Stucky G D, et al. J. Am. Chem.Soc. , 2000, 122: 994—995
[ 142 ] Yu C, T ian B, Fan J , et al. J. Am. Chem. Soc. , 2002,124: 4556—4557
[ 143 ] A sefa T, KrukM , M cL ach lanM J , et al. J. Am. Chem.Soc. , 2001, 123: 8520—8530
[ 144 ] Inagak i S, Guan A , Oh suna T, et al. N ature, 2002, 416:304—307
[ 145 ] L u Y, Yang Y, Sellinger A , et al. N ature, 2001, 410:913—917

[1] 尹晓庆, 陈玮豪, 邓博苑, 张佳路, 刘婉琪, 彭开铭. 超润湿膜在乳化液破乳中的应用及作用机制[J]. 化学进展, 2022, 34(3): 580-592.
[2] 赵筱茜, 王聪, 田勇, 王秀芳. 微乳液法制备介孔碳材料[J]. 化学进展, 2022, 34(10): 2316-2328.
[3] 唐向春, 陈家祥, 刘利娜, 廖世军. 具有三维特殊形貌/纳米结构的Pt基电催化剂[J]. 化学进展, 2021, 33(7): 1238-1248.
[4] 杨英, 马书鹏, 罗媛, 林飞宇, 朱刘, 郭学益. 多维CsPbX3无机钙钛矿材料的制备及其在太阳能电池中的应用[J]. 化学进展, 2021, 33(5): 779-801.
[5] 穆蒙, 宁学文, 罗新杰, 冯玉军. 刺激响应性聚合物微球的制备、性能及应用[J]. 化学进展, 2020, 32(7): 882-894.
[6] 刘宁, 刘水林, 伍素云, 付琳, 吴智, 李来丙. 金属基介孔固体碱催化剂的制备与应用[J]. 化学进展, 2020, 32(5): 536-547.
[7] 黄倩文, 张晓文, 李密, 吴晓燕, 袁立永. 功能性纤维状二氧化硅纳米粒子的调控制备及在吸附分离中的应用[J]. 化学进展, 2020, 32(2/3): 230-238.
[8] 曹秀军, 张雷, 朱元鑫, 张鑫, 吕超南, 侯长民. 软铋矿基微纳米材料的设计合成及其在光催化中的应用[J]. 化学进展, 2020, 32(2/3): 262-273.
[9] 吕维扬, 孙继安, 姚玉元, 杜淼, 郑强. 层状双金属氢氧化物的控制合成及其在水处理中的应用[J]. 化学进展, 2020, 32(12): 2049-2063.
[10] 赵剑曦, 顾攀攀, 曾慧, 邓生禄. 表面活性剂在非极性有机溶剂中的自组装[J]. 化学进展, 2019, 31(5): 643-653.
[11] 冯盛, 杨芳, 刘梦瑶, 范红显, 徐念. 抗癌药物多烯紫杉醇载体[J]. 化学进展, 2019, 31(2/3): 368-380.
[12] 康建喜, 王世荣, 孙孟娜, 刘红丽, 李祥高. 体异质结型聚合物太阳能电池中的微观形貌调控方法[J]. 化学进展, 2017, 29(4): 400-411.
[13] 朱永明, 姜云鹏, 胡会利*. 纳米NCS在电化学能量转换和储存中的制备和应用[J]. 化学进展, 2017, 29(11): 1422-1434.
[14] 吴阳, 王再禹, 孟向毅, 马伟. 同步辐射共振软X射线散射对有机太阳能电池中活性层形貌的解析[J]. 化学进展, 2017, 29(1): 93-101.
[15] 刘亚杰, 张鹏, 杜建委, 王幽香. 微纳米粒子的形貌调控及其对药物/基因传递体系的影响[J]. 化学进展, 2016, 28(1): 67-74.