English
新闻公告
More
化学进展 2019, Vol. 31 Issue (1): 121-134 DOI: 10.7536/PC180444 前一篇   后一篇

• 综述 •

四苯乙烯衍生物与大环主体在主客体相互作用下的聚集诱导发光

李亚雯, 敖宛彤, 金慧琳, 曹利平**()   

  1. 西北大学化学与材料科学学院 合成与天然功能分子化学教育部重点实验室 西安 710127
  • 收稿日期:2018-04-26 修回日期:2018-06-30 出版日期:2019-01-15 发布日期:2018-12-07
  • 通讯作者: 曹利平
  • 基金资助:
    国家自然科学基金项目(21771145); 国家自然科学基金项目(21472149); 陕西省一流专业项目和西北大学校级创新创业训练计划项目资助(2018194)

Aggregation-Induced Emission of Tetraphenylethene Derivatives with Macrocycles via Host-Guest Interactions

Yawen Li, Wantong Ao, Huilin Jin, Liping Cao**()   

  1. Key Laboratory of Synthetic and Natural Functional Molecule Chemistry of the Ministry of Education, College of Chemistry and Materials Science, Northwest University, Xi’an 710127, China
  • Received:2018-04-26 Revised:2018-06-30 Online:2019-01-15 Published:2018-12-07
  • Contact: Liping Cao
  • About author:
    ** Corresponding author e-mail:
  • Supported by:
    The work was supported by the National Natural Science Foundation of China(21771145); The work was supported by the National Natural Science Foundation of China(21472149); The “Top-rated Discipline” Construction Scheme of Shaanxi Higher Education and the Innovation Training Program in Northwest University(2018194)

具有聚集诱导发光性质化合物的发展不仅很大程度上解决了传统有机分子发色团在高浓度、固态或者薄膜等形式的聚集状态下荧光猝灭的问题,而且扩展了有机发色团在荧光探针、传感器以及细胞成像等方面的应用。其中,四苯乙烯及其衍生物作为具有聚集诱导发光性质的典型化合物已被广泛应用在材料化学、生物化学等相关研究领域。受此启发,超分子化学家也将这类具有聚集诱导发光性质的四苯乙烯及其衍生物作为研究对象引入到超分子化学的领域,特别是利用大环主体与四苯乙烯客体通过主客体相互作用有效地限制了荧光客体分子的分子内转动或运动,增强了这类超分子体系的发光强度,并为其在刺激响应性传感器、智能探针等方面提供了新思路。本文总结了近年来涉及四苯乙烯衍生物与大环主体通过主客体相互作用形成聚集诱导发光超分子体系的发展,并按照大环主体进行分类简要介绍其应用。

The compounds with aggregation-induced emission (AIE) property have been widely developed to solve aggregation-caused quenching (ACQ) problem of organic luminophores at high concentration, in the solid state, or in the form of thin film. Therefore, AIE compounds are useful for a number of applications, such as fluorescent probes and receptors, and cell imaging. Tetraphenylethene (TPE) and its derivatives, as typical compounds with AIE property, have been widely applied in materials chemistry, biochemistry, and other related fields. Inspired from AIE, TPE has been also introduced into the field of supramolecular chemistry by supramolecular chemists. Especially, given their ability to restrict the intramolecular rotation or motion of TPE molecules, macrocyclic hosts can form host-guest complexes or supramolecular polymers with TPE via host-guest interactions, which results in enhancement in the AIE effect of guests. Hence, AIE of TPE derivatives with macrocycles via host-guest interaction also provides a new approach to develop the applications in stimuli-responsive sensors and probes. This review mainly focuses on summarizing the research progress of host-guest complexes between macrocycles and TPE, and comments on the bright future of AIE behaviors of the supramolecular systems involving host-guest interactions.

()
冠醚、杯芳烃、葫芦[n]脲和环糊精的化学结构式
Fig.1 The chemical structures of crown ether, calix[n]arene, cucurbit[n]uril and cyclodextrin
新型大环的化学结构式
Fig.2 The chemical structures of new macrocycles
化合物1, 聚合物2
化合物3, 化合物4
化合物5,化合物6
化合物7,化合物8
化合物9
化合物10
化合物11
化合物12
化合物13
化合物14
化合物15
化合物16
化合物17,18
19, 20
化合物21
化合物22
化合物23
化合物24, 25
化合物26
化合物27
化合物28
化合物29,30
化合物31
化合物32, 33
化合物34,35
[1]
Friend R H, Gymer R W, Holmes A B, Burroughes J H, Marks R N, Taliani C, Bradley D D C, Dos Santos D A, Brédas J L, Lögdlund M, Salaneck W R . Nature, 1999,397:121.
[2]
Toal S J, Jones K A, Magde D, Trogler W C . J. Am. Chem. Soc., 2005,127:11661.
[3]
Luo J D, Xie Z L, Lam J W Y, Cheng L, Chen H Y, Qiu C F, Kwok H S, Zhan X W, Liu Y Q, Zhu D B, Tang B Z . Chem. Commun., 2001,18:1740.
[4]
赵跃智 (Zhao Y Z), 蔡敏敏 (Cai M M), 钱妍 (Qian Y), 解令海 (Xie L H), 黄维 (Huang W) . 化学进展, (Progress in Chemistry), 2013,25(2/3):296.
[5]
张双 ( Zhang S), 秦安军 (Qin A J), 孙景志 (Sun J Z), 唐本忠 (Tang B Z) . 化学进展( Progress in Chemistry), 2011,23(4):623.
[6]
刘菁 ( Liu Q). 刘治田 (Liu Z T). 樊强 (Fan Q). 胡双强 (Hu S Q) . 高分子通报( Chinese Polymer Bulletin), 2012,11:40.
[7]
吴群燕 ( Wu Q Y), 彭谦 (Peng Q), 张天 (Zhang T), 帅志刚 (Shuai Z G) . 科学通报( Chinese Science Bulletin), 2013,43(9):1078.
[8]
Hong Y N, Lam J W Y, Tang B Z . Chem. Commun., 2009,29:4332.
[9]
Liang G D, Lam J W Y, Qin W, Li J, Xie N, Tang B Z . Chem.Commun., 2014,50:1725.
[10]
Zhu Q H, Zhang Y L, Nie H, Zhao Z J, Liu S W, Wong K S, Tang B Z, . Chem.Sci, 2015,50:4690.
[11]
Hong Y N, Lam J W Y, Tang B Z . Chem. Soc. Rev., 2011,40:5361.
[12]
Liu Y, Tang Y H, Barashkov N N, Irgibaeva I S, Lam J W Y, Hu R R, Birimzhanova D, Yu Y, Tang B Z . J. Am. Chem. Soc., 2010,132:13951.
[13]
Liu J Z, Zhong Y C, Lu P, Hong Y N, Lam J W Y, Faisal M, Yu Y, Wong K S, Tang B Z . Polym. Chem., 2010,1:426.
[14]
Liu Y, Yu Y, Lam J W Y, Hong Y N, Faisal M, Yuan W Z, Tang B Z . Chem. Eur. J., 2010,16:8433.
[15]
Liu Y, Deng C M, Tang L, Qin A J, Hu R R, Sun J Z, Tang B Z . J. Am. Chem. Soc., 2011,133:660.
[16]
Yu Y, Feng C, Hong Y N, Liu J Z, Chen S J, Ng K M, Luo K.Q, Tang B Z . Adv. Mater., 2011,23:3298.
[17]
Bhongale C J, Chang C W, Lee C S, Diau E W G, Hsu C S . J. Phys. Chem.B, 2005,109:13472.
[18]
Wu Y T, Kuo M Y, Chang Y T, Shin C C, Wu T C, Tai C C, Cheng T H, Liu W S . Angew. Chem. Int. Ed., 2008,47:9891.
[19]
陈明( Chen M), 孙景志 (Sun J Z), 秦安军 (Qin A J), 唐本忠 (Tang B Z) . 科学通报( Chinese Science Bulletin), 2016,61(3):304.
[20]
Yuan C X, Tao X T, Wang L, Yang J X, Jiang M H . J. Phys. Chem.C, 2009,113:6809.
[21]
Hirano K, Minakata S, Komatsu M . J. Phys. Chem.A, 2002,1006:4868.
[22]
Yang Z Y, Chi Z G, Yu T, Zhang X Q, Chen M N, Xu B J, Liu S W, Zhang Y, Xu J R . J. Mater. Chem., 2009,19:5541.
[23]
Yeh H C, Wu W C, Wen Y S, Dai D C, Wang J K., Chen C T . J. Org. Chem., 2004,69:6455.
[24]
PalayangodaS S, Cai X C, Adhikari R M, Neckers D C . Org. Lett., 2007,10:281.
[25]
Qian Y, Li S Y, Zhang G Q, Wang Q, Wang S Q, Xu H J, Li C Z, Y Li, Yang G Q . J. Phys. Chem.B, 2007,111:5861.
[26]
Mutai T, Tomoda H, Ohkawa T, Yabe Y J , Araki K. Angew. Chem. Int.Ed., 2008,47:9522.
[27]
Chen Y L, Lv Y X, Han Y, Zhu B, Zhang F, Bo Z S, Liu C Y . Langmuir, 2009,25:8548.
[28]
Chen P, Lu R, Xue P C, Xu T H, Chen G J, Zhao Y Y . Langmuir, 2009,25:8395.
[29]
Zhu M X, Lu W, Zhu Ni Y, Che C M . Chem. Eur. J., 2008,14:9736.
[30]
Huang K W, Wu H Z, Shi M, Li F Y, Yi T, Huang C H . Chem. Commun., 2009,10:1243.
[31]
Qin A J, Jim C K W, Tang Y H, Lam J W Y, Liu J Z, Mahtab F, Gao P, Tang B Z . J. Phys. Chem. B, 2008,112:9281.
[32]
Liu J Z, Lam J W Y, Tang B Z . Chem. Rev., 2009,109:5799.
[33]
李振 ( Li Z) . 科学通报( Chinese Science Bulletin), 2010,55(23):2267.
[34]
彭邦银 ( Peng B Y), 许适当 (Xu S D), 池振国 (Chi Z G), 张锡奇 (Zhang X Q), 张艺 (Zhang Y), 许家瑞 (Xu J R) . 化学进展( Progress in Chemistry), 2013,25(11):1805.
[35]
李宗植 ( Li Z Z), 霍延平 (Huo Y P), 阳香华 (Yang X H), 籍少敏 (Jie S M) . 有机化学( Chinese Journal of Organic Chemistry), 2016,36:2317.
[36]
赵国生 (Zhao G S), 史川兴 (Shi C X), 郭志前 (Guo Z Q), 朱为宏 (Zhu W H), 朱世琴 (Zhu S Q) . 有机化学( Chinese Journal of Organic Chemistry), 2012,32:1620.
[37]
钱立军 (Qian L J), 支俊格 (Zhi J G), 佟斌 (Tong B), 杨帆 (Yang F), 赵玮 (Zhao W), 董宇平 (Dong Y P) . 化学进展( Progress in Chemistry), 2008,20(5):673.
[38]
Hu T, Yao B C, Chen X J, Li W Z, Song Z G, Qin A J, Sun J Z, Tang B Z . Chem. Commum., 2015,51:8849.
[39]
Song S, Zheng H F, Li D M, Wang J H, Feng H T, Zhu Z H, Chen Y C, Zheng Y S . Org. Lett., 2014,16:2170.
[40]
Bai W, Wang Z Y, Tong J Q, Mei J, Qin A J, Sun J Z, Tang B Z . Chem. Commum., 2015,51:1089.
[41]
Zhang C, Wang Z, Tan L X, Zhai T L, Wang S, Tan B, Zheng Y S, Yang X L, Xu H B . Angew. Chem. Int. Ed., 2015,54:9244.
[42]
Yan X, Cook T R, Wang P, Huang F, Stang P J . Nat. Chem., 2015,7:342.
[43]
Yan X, Wang H, Hauke C E, Cook T R, Wang M, Saha M L, Zhou Z, Zhang M, Li X, Huang F Stang P J . J. Am. Chem. Soc., 2015,137:15276.
[44]
Yan X, Wang M, Cook T R, Zhang M, Saha M L, Zhou Z, Li X, Huang F, Stang P J . J. Am. Chem. Soc., 2016,138:4580.
[45]
Zhang M, Saha M L, Wang M, Zhou Z, Song B, Lu C, Yan X, Li X, Huang F, Yin S, Stang P J . J. Am. Chem. Soc., 2017,139:5067.
[46]
Song S, Zheng H F, Feng H T, Zheng Y S . Chem. Commun., 2014,50:15212.
[47]
Wang J H, Feng H T, Zheng Y S . Chem. Commun., 2014,50:11407.
[48]
Peng H T, Zhang X, Zheng Y S . J. Org. Chem., 2015,80:8096.
[49]
Wang J H, Feng H T, Luo J, Zheng Y S . J. Org. Chem., 2014,79:5746.
[50]
Zhang C, Wang Z, Song S, Meng X G, Zheng Y S, Yang X L, Xu H B . J. Org. Chem., 2014,79:2729.
[51]
Xiong J B, Feng H T, Sun J P, Xie W Z, Yang D, Liu M H, Zheng Y S . J. Am. Chem. Soc., 2016,138:11469.
[52]
Ji X F, Wang P, Wang H, Huang F H . Chin. J. Polym. Sci., 2015,33:890.
[53]
Chen D, Zhan J Y, Zhang M M, Zhang J, Tao J J, Tang D T, Shen A L, Qiu H Y, Yin S C , Polym.Chem., 2015,6:25.
[54]
Han X, Cao M J, Xu Z Q, Wu D, Chen Z, Wu A X, Liu S H, Yin J . Org.Biomol.Chem, 2015,13:9767.
[55]
卞松 (Bian S), 叶家海 (Ye J H), 樊政 (Fan Z), 张文超 (Zhang W C), 王乐勇 (Wang L Y) . 有机化学( Chinese Journal of Organic Chemistry), 2016,36:855
[56]
Gao Y, Hai B, Chen Y T, Wang X, Bai M. . RSC Adv, 2016,6:16581.
[57]
Yao X Y, Ma X, Tian H . J. Mater. Chem. C, 2014,2:5155.
[58]
Jiang B P, Guo D S, Liu Y C, Wang K P, Liu Y . ACS Nano, 2014,8:1609.
[59]
Liu Y C, Wang Y Y, Tian H W, Liu Y, Guo D S . Org. Chem. Front., 2016,3:53.
[60]
Wang P, Yan X Z, Huang F H . Chem. Commun., 2014,50:5017.
[61]
Yu G C, Tang G P, Huang F H . J. Mater. Chem. C, 2014,2:6609.
[62]
Wu J, Sun S, Feng X Q, Shi J B, Hu X Y, Wang L Y . Chem. Commun., 2014,50:9122.
[63]
Yu G C, Wu D, Li Y, Zhang Z H, Shao L, Zhou J, Hu Q L, Tang G P, Huang F H . Chem. Sci., 2016,7:3017.
[64]
Yu G C, Zhao R, Wu D, Zhang F W, Shao L, Zhou J, Yang J, Tang G P, Chen X Y, Huang F H . Polym. Chem., 2016,7:6178.
[65]
Zhou J, Hua B, Shao L, Feng H, Yu G C . Chem. Commun., 2016,52:5749.
[66]
Sun Y, Wang J, Yao Y . Chem. Commun, 2017,53:165.
[67]
Sun J F, Shao L, Zhou J, Hua B, Zhang Z H, Li Q, Yang J . Tetrahedron Lett, 2018,59:147.
[68]
Xu S Q, Zhang X, Nie C B, Pang Z F, Xu X N, Zhao X . Chem.Comm, 2015,51:16417.
[69]
Jiang R, Wang S, Li J P . RSC Adv., 2016,6:4478.
[70]
Xing L B, Wang X J, Zhang J L, Zhou Z Y, Zhuo S P . Polym. Chem., 2016,7:515.
[71]
Wang L L, Sun Z, Ye M M, S Yu, Fang L, Liu X W . Polym. Chem., 2016,7:3669.
[72]
Yu Y, Li Y W, Wang X Q, Nian H, Wang L, Li J, Zhao Y X, Yang X R, Liu S M, Cao L P . J. Org. Chem., 2017,82:5590.
[73]
Li Y W, Dong Y H, Miao X R, Ren Y L, Zhang B L, Wang P P, Yu Y, Li B, Isaacs L, Cao L P . Angew. Chem. Int. Ed., 2018,57:729.
[74]
Chi X D, Zhang H C, Vargas-Zúñiga G I, Peters G M, Sessler J L . J. Am. Chem. Soc., 2016,138:5829.
[1] 郭玲香, 李菊平, 刘志洋, 李全. 聚集诱导发光型光敏剂用于线粒体靶向光动力治疗[J]. 化学进展, 2022, 34(11): 2489-2502.
[2] 韩鹏博, 徐赫, 安众福, 蔡哲毅, 蔡政旭, 巢晖, 陈彪, 陈明, 陈禹, 池振国, 代淑婷, 丁丹, 董宇平, 高志远, 管伟江, 何自开, 胡晶晶, 胡蓉, 胡毅雄, 黄秋忆, 康苗苗, 李丹霞, 李济森, 李树珍, 李文朗, 李振, 林新霖, 刘骅莹, 刘佩颖, 娄筱叮, 吕超, 马东阁, 欧翰林, 欧阳娟, 彭谦, 钱骏, 秦安军, 屈佳敏, 石建兵, 帅志刚, 孙立和, 田锐, 田文晶, 佟斌, 汪辉亮, 王东, 王鹤, 王涛, 王晓, 王誉澄, 吴水珠, 夏帆, 谢育俊, 熊凯, 徐斌, 闫东鹏, 杨海波, 杨清正, 杨志涌, 袁丽珍, 袁望章, 臧双全, 曾钫, 曾嘉杰, 曾卓, 张国庆, 张晓燕, 张学鹏, 张艺, 张宇凡, 张志军, 赵娟, 赵征, 赵子豪, 赵祖金, 唐本忠. 聚集诱导发光[J]. 化学进展, 2022, 34(1): 1-130.
[3] 任飞, 石建兵, 佟斌, 蔡政旭, 董宇平. 具有聚集诱导发光性质的近红外荧光染料[J]. 化学进展, 2021, 33(3): 341-354.
[4] 薛敏, 范芳芳, 杨勇, 陈传峰. 柱芳烃机械互锁结构的制备及功能化[J]. 化学进展, 2019, 31(4): 491-504.
[5] 裴强, 丁爱祥. 四重氢键自组装体系的设计与应用[J]. 化学进展, 2019, 31(2/3): 258-274.
[6] 王梅祥*. 新型大环超分子化学:从杂杯芳烃到冠芳烃——纪念黄志镗先生诞辰90周年[J]. 化学进展, 2018, 30(5): 463-475.
[7] 汪含笑, 韩莹, 陈传峰*. 基于三维不对称主体的客体方向选择性穿线作用及其组装体的构建[J]. 化学进展, 2018, 30(5): 616-627.
[8] 潘梅, 韦张文, 徐耀维, 苏成勇. 配位超分子自组装[J]. 化学进展, 2017, 29(1): 47-74.
[9] 董运红, 曹利平. 葫芦脲大环官能团功能化[J]. 化学进展, 2016, 28(7): 1039-1053.
[10] 夏梦婵, 杨英威. 基于柱芳烃的有机功能材料[J]. 化学进展, 2015, 27(6): 655-665.
[11] 叶杨, 林喆萍, 金雯露, 王淑萍, 吴静, 李世军. 金属配位与主客体识别协同组装构筑机械互锁结构[J]. 化学进展, 2015, 27(6): 763-774.
[12] 钱小红, 金灿, 张晓宁, 姜艳, 林晨, 王乐勇. 方酰胺衍生物及其在离子识别中的应用[J]. 化学进展, 2014, 26(10): 1701-1711.
[13] 杨勇, 窦丹丹. 三重和四重氢键体系:设计、结构和应用[J]. 化学进展, 2014, 26(05): 706-726.
[14] 许良, 李勇军, 李玉良. 基于π体系的超分子功能材料的制备与应用研究[J]. 化学进展, 2014, 26(04): 487-501.
[15] 彭邦银, 许适当, 池振国, 张锡奇, 张艺, 许家瑞. 压致变色聚集诱导发光材料[J]. 化学进展, 2013, 25(11): 1805-1820.