English
新闻公告
More
化学进展 2011, Vol. 23 Issue (8): 1755-1768 前一篇   后一篇

• 综述与评论 •

我国典型电子垃圾拆解地持久性有毒化学污染物污染现状

傅建捷1, 王亚韡1, 周麟佳2, 张爱茜1*, 江桂斌1   

  1. 1. 环境化学与生态毒理学国家重点实验室 中国科学院生态环境研究中心 北京 100085;
    2. 北京林业大学园林学院 北京 100083
  • 收稿日期:2010-11-01 修回日期:2011-03-01 出版日期:2011-08-24 发布日期:2011-07-25
  • 通讯作者: 张爱茜 E-mail:aqzhang@rcees.ac.cn
  • 基金资助:

    国家自然科学基金重点项目(No.20737003)、中国科学院知识创新工程重要方向项目(No.KZCX2-YW-Q02-05)和国家重点基础研究发展计划(973)项目(No.2009CB421605)资助

Pollution Status and Perspectives of Persistent Toxic Substances in E-Waste Dismantling Area in China

Fu Jianjie1, Wang Yawei1, Zhou Linjia2, Zhang Aiqian1*, Jiang Guibin1   

  1. 1. State Key Laboratory of Environmental Chemistry and Ecotoxicology, Research Center for Eco-Environmental Sciences, Chinese Academy of Sciences, Beijing 100085, China;
    2. College of Landscape Architecture, Beijing Forestry University, Beijing 100083, China
  • Received:2010-11-01 Revised:2011-03-01 Online:2011-08-24 Published:2011-07-25

电子垃圾拆解所引起的环境问题已经受到广泛关注,根据联合国环境规划署统计,全球约70%的电子垃圾通过各种途径进入我国,而我国自身也产生大量的电子垃圾。我国电子垃圾拆解活动采用的工艺较为原始,位于广东的贵屿和浙江的台州是我国最大的两个电子垃圾拆解地,拆解过程中电子垃圾本身含有和不当处置所产生的大量持久性有毒化学污染物(如重金属、二 NFDA1 英类、溴代阻燃剂等)释放到环境中,对拆解地生态系统及居民健康造成严重的威胁。本文重点针对我国电子垃圾拆解所造成的持久性有毒污染物(PTS)污染现状、管理措施和法规、拆解区居民所面临的持久性有毒污染物暴露健康风险及其相关研究最新进展进行了分析和概括,并对电子垃圾拆解区域持久性有毒污染物及新型环境污染物研究和发展方向作了展望。

The environmental problems caused by e-waste dismantling have been continuously concerned around the world in recent years. About 70% of the global e-waste was imported to China through various routes according to statistical data by UNEP. As a country with high economy development, China generates amounts of e-waste itself. Guiyu in Guangdong Province and Taizhou in Zhejiang Province are two main e-waste dismantling areas in China. The processes of e-waste dismantling activities adopted are usually very primitive in these areas. Large numbers of persistent toxic substances (such as dioxin-like compounds, heavy metals and brominated flame retardants) were released to ambient environment during the dismantling processes, which had brought serious environmental pollution and health risk to the inhabitants lived in these regions. This paper reviewed the policies of e-waste recycling in China during the last decades, PTS pollution status in environment, and health risk assessment on human in e-waste dismantling areas in Guiyu and Taizhou. The future research areas on typical PTS and emerging pollutants in e-waste dismantling areas are also prospected.

Contents
1 Introduction
2 Relevant policies on e-waste dismantling
3 Summary of e-waste dismantling area and activity
4 PTS pollution status in e-waste dismantling area
4.1 Pollution status in environment
4.2 Pollution status in human and health risk assessment
5 Conclusion and perspective

中图分类号: 

()

[1] United Nations Environment Programme (UNEP), DEWA/GRID-Europe, E-waste, the Hidden Side of IT Equipment's Manufacturing and Use. Chapter 5: Early Warning on Emerging Environmental Threats. 2005, www. grid. unep. ch
[2] United Nations Environment Programme (UNEP), Call for Global Action on E-waste. 2006, www. grid. unep. ch
[3] Robinson B H. Sci. Total Environ., 2009, 408 (2): 183-191
[4] Ogunseitan O A, Schoenung J M, Saphores J D M, Shapiro A A. Science, 2009, 326 (5953): 670-671
[5] Ni H G, Zeng E Y. Environ. Sci. Technol., 2009, 43 (11): 3991-3994
[6] Schmidt C W. Environ. Health Perspect., 2002, 110 (4): A188-A194
[7] 彭平安(Peng P A), 盛国英(Sheng G Y), 傅家谟(Fu J M). 化学进展(Prog. Chem.), 2009, 21 (2/3): 550-557
[8] Zhu J X, Hirai Y, Sakai S, Zheng M H. Chemosphere, 2008, 73 (1): S72-S77
[9] Wang D L, Xu X B, Zheng M H, Chung H C. Acta Chim. Sinica, 2000, 58 (12): 1681-1684
[10] Zheng G J, Leung A O W, Jiao L P, Wong M H. Environ. Int., 2008, 34 (7): 1050-1061
[11] Li H R, Yu L P, Sheng G Y, Fu J M, Peng P A. Environ. Sci. Technol., 2007, 41 (16): 5641-5646
[12] Luo Q, Cai Z W, Wong M H. Sci. Total Environ., 2007, 383 (1/3): 115-127
[13] Zhao X R, Zheng M H, Zhang B, Zhang Q H, Liu W B. Sci. Total Environ., 2006, 368 (2/3): 744-752
[14] Wong M H, Wu S C, Deng W J, Yu X Z, Luo Q, Leung A O W, Wong C S C, Luksemburg W J, Wong A S. Environ. Pollut., 2007, 149: 131-140
[15] Deng W J, Louie P K K, Liu W K, Bi X H, Fu J M, Wong M H. Atmos. Environ., 2006, 40 (36): 6945-6955
[16] Deng W J, Zheng J S, Bi X H, Fu J M, Wong M H. Environ. Int., 2007, 33 (8): 1063-1069
[17] Chen D H, Bi X H, Zhao J P, Chen L G, Tan J H, Mai B X, Sheng G Y, Fu J M, Wong M H. Environ. Pollut., 2009, 157 (3): 1051-1057
[18] 陈多宏(Chen D H), 李丽萍(Li L P), 毕新慧(Bi X H), 赵金平(Zhao J P), 盛国英(Sheng G Y), 傅家谟(Fu J M). 环境科学(Environ. Sci. ), 2008, (8): 2105-2110
[19] Xing G H, Chan J K Y, Leung A O W, Wu S C, Wong M H. Environ. Int., 2009, 35 (1): 76-82
[20] 孟庆昱(Meng Q Y), 毕新慧(Bi X H), 储少岗(Chu S G), 徐晓白(Xu X B). 环境化学(Environ. Chem.), 2000, 19 (6): 501-506
[21] Li Y M, Jiang G B, Wang Y W, Wang P, Zhang Q H. Chinese Sci. Bull., 2008, 53 (4): 521-528
[22] Han W, Feng J, Gu Z, Chen D, Wu M, Fu J. Bull. Environ. Contam. Toxicol., 2009, 83 (6): 783-788
[23] Gu Z, Feng J, Han W, Wu M, Fu J, Sheng G. Chemosphere, 2010, 80 (7): 800-806
[24] Wang J P, Guo X K. Biomed. Environ. Sci., 2006, 19 (2): 137-142
[25] Guo Y, Huang C J, Zhang H, Dong Q X. J. Environ. Qual., 2009, 38 (4): 1617-1626
[26] Wong C S C, Wu S C, Duzgoren-Aydin N S, Aydin A, Wong M H. Environ. Pollut., 2007, 145 (2): 434-442
[27] Wong C S C, Duzgoren-Aydin N S, Aydin A, Wong M H. Environ. Pollut., 2007, 148 (1): 62-72
[28] Leung A O W, Duzgoren-Aydin N S, Cheung K C, Wong M H. Environ. Sci. Technol., 2008, 42 (7): 2674-2680
[29] Leung A, Cai Z W, Wong M H. J. Mater. Cycles Waste, 2006, 8: 21-33
[30] 罗勇(Luo Y), 余晓华(Yu X H), 杨中艺(Yang Z Y), 袁剑刚(Yuan J G), 麦碧娴(Mai B X). 生态毒理学报(Asian Journal of Ecotoxicology), 2008, 3 (1): 34-41
[31] 王世纪(Wang S J), 简中华(Jian Z H), 罗杰(Luo J). 地球与环境(Earth and Environment), 2006, (1): 35-43
[32] 潘虹梅(Pan H M), 李凤全(Li F Q), 叶玮(Ye W), 王俊荆(Wang J J). 浙江师范大学学报(自然科学版)(Journal of Zhejiang Normal University(Natural Sciences)), 2007, 30 (1): 103-108
[33] Zhang J H, Min H. J. Hazard. Mater., 2009, 165 (1/3): 744-750
[34] 张俊会(Zhang J H), 金则新(Jin Z X), 闵航(Min H), 马国芳(Ma G F), 俞科佳(Yu K J). 农业环境科学学报(Journal of Agro-Environment Science), 2006, (3): 678-684
[35] Fu J J, Zhou Q F, Liu J M, Liu W, Wang T, Zhang Q H, Jiang G B. Chemosphere, 2008, 71 (7): 1269-1275
[36] Tang X, Shen C, Shi D, Cheema S A, Khan M I, Zhang C, Chen Y. J. Hazard. Mater., 2010, 173 (1/3): 653-660
[37] Wang F, Leung A O W, Wu S C, Yang M S, Wong M H. Environ. Pollut., 2009, 157 (7): 2082-2090
[38] 徐莉(Xu L), 骆永明(Luo Y M), 滕应(Teng Y), 卜元卿(Pu Y Q), 张雪莲(Zhang X L), 王家嘉(Wang J J), 李振高(Li Z G), 刘五星(Liu W X). 土壤学报(Acta Pedologica Sinica), 2009, 46 (5): 833-839
[39] Gullett B K, Linak W P, Touati A, Wasson S J, Gatica S, King C J. J. Mater. Cycles Waste, 2007, 9 (1): 69-79
[40] Luksemburg W J, Mitzel R S, Peterson R G, Hedin J M, Maier M M, Schuld M, Zhou H D, Wong A S. Organohalogen Compd., 2002, 55: 347-349
[41] Wang D L, Cai Z W, Jiang G B, Leung A, Wong M H, Wong W K. Chemosphere, 2005, 60 (6): 810-816
[42] Luo Q, Wong M H, Cai Z W. Talanta, 2007, 72 (5): 1644-1649
[43] Leung A O W, Luksemburg W J, Wong A S, Wong M H. Environ. Sci. Technol., 2007, 41 (8): 2730-2737
[44] Luo Y, Luo X J, Lin Z, Chen S J, Liu J, Mai B X, Yang Z Y. Sci. Total Environ., 2009, 407 (3): 1105-1113
[45] Liu H X, Zhou Q F, Wang Y W, Zhang Q H, Cai Z W, Jiang G B. Environ. Int., 2008, 34 (1): 67-72
[46] Wu J P, Luo X J, Zhang Y, Luo Y, Chen S J, Mai B X, Yang Z Y. Environ. Int., 2008, 34 (8): 1109-1113
[47] Wu J P, Luo X J, Zhang Y, Chen S J, Mai B X, Guan Y T, Yang Z Y. Environ. Sci. Technol., 2009, 43 (14): 5212-5217
[48] Luo X J, Zhang X L, Liu J, Wu J P, Luo Y, Chen S J, Mai B X, Yang Z Y. Environ. Sci. Technol., 2009, 43 (2): 306-311
[49] Luo X J, Liu J, Luo Y, Zhang X L, Wu J P, Lin Z, Chen S J, Mai B X, Yang Z Y. Environ. Int., 2009, 35 (2): 253-258
[50] Meng X Z, Zeng E Y, Yu L P, Mai B X, Luo X J, Ran Y. Environ. Sci. Technol., 2007, 41 (6): 1821-1827
[51] 储少岗(Chu S G), 徐晓白(Xu X B), 童逸平(Tong Y P). 环境科学学报(Acta Scientiae Circumstantiae), 1995, 15: 423-432
[52] Bi X, Chu S, Meng Q, Xu X. Agr. Ecosyst. Environ., 2002, 89 (3): 241-252
[53] Chu S, Cai M, Xu X. Sci. Total Environ., 1999, 234 (1/3): 119-126
[54] Zhao G F, Xu Y, Han G G, Ling B. Environ. Geochem. Health., 2006, 28 (4): 341-351
[55] Zhao G F, Xu Y, Li W, Han G G, Ling B. Sci. Total Environ., 2007, 378 (3): 281-292
[56] Cai Z W, Jiang G B. Talanta, 2006, 70 (1): 88-90
[57] Yang Z Z, Zhao X R, Zhao Q, Qin Z F, Qin X F, Xu X B, Jin Z X, Xu C X. Bull. Environ. Contam. Toxicol., 2008, 80 (4): 340-344
[58] Yang Z Z, Zhao X R, Qin Z F, Fu S, Li X H, Qin X F, Xu X B, Jin Z X. Bull. Environ. Contam. Toxicol., 2009, 82 (2): 206-210
[59] Liang S X, Zhao Q, Qin Z F, Zhao X R, Yang Z Z, Xu X B. Environ. Toxicol. Chem., 2008, 27 (6): 1279-1283
[60] Jiang J H, Shi S D, Chen T. J. Environ. Sci.-China, 2010, 22 (5): 723-730
[61] Liu J S, Liu W P. J. Hazard. Mater., 2009, 163 (2/3): 959-966
[62] Zhao Y X, Qin X F, Li Y, Liu P Y, Tian M, Yan S S, Qin Z F, Xu X B, Yang Y J. Chemosphere, 2009, 76 (11): 1470-1476
[63] Wen S, Yang F, Li J G, Gong Y, Zhang X L, Hui Y, Wu Y N, Zhao Y F, Xu Y. Chemosphere, 2009, 74 (7): 981-987
[64] Wang H M, Yu Y J, Han M, Yang S W, Li Q, Yang Y. Bull. Environ. Contam. Toxicol., 2009, 83 (6): 789-793
[65] 赵高峰(Zhao G F), 王子健(Wang Z J). 环境科学(Environ. Sci.), 2009, (6): 1850-1854
[66] Ma J, Kannan K, Cheng J, Hori Y, Wu Q, Wang W. Environ. Sci. Technol., 2008, 42 (22): 8252-8259
[67] Ma J, Addink R, Yun S H, Cheng J P, Wang W H, Kannan K. Environ. Sci. Technol., 2009, 43 (19): 7350-7356
[68] Yu X Z, Gao Y, Wu S C, Zhang H B, Cheung K C, Wong M H. Chemosphere, 2006, 65 (9): 1500-1509
[69] Zhang W, Wang H, Zhang R, Yu X Z, Qian P Y, Wong M H. Ecotoxicology, 2010, 19 (1): 96-104
[70] Shen C F, Chen Y X, Huang S B, Wang Z J, Yu C N, Qiao M, Xu Y P, Setty K, Zhang J Y, Zhu Y F, Lin Q. Environ. Int., 2009, 35 (1): 50-55
[71] Ma J, Horii Y, Cheng J P, Wang W H, Wu Q, Ohura T, Kannan K. Environ. Sci. Technol., 2009, 43 (3): 643-649
[72] Zhang X, Yang F, Luo C, Wen S, Zhang X, Xu Y. Chemosphere, 2009, 76 (11): 1572-1578
[73] Covaci A, Gerecke A C, Law R J, Voorspoels S, Kohler M, Heeb N V, Leslie H, Allchin C R, de Boer J. Environ. Sci. Technol., 2006, 40 (12): 3679-3688
[74] 袁博(Yuan B), 王亚韡(Wang Y W), 傅建捷(Fu J J), 张庆华(Zhang Q H), 江桂斌(Jiang G B). 科学通报(Chinese Sci. Bull.), 2010, 55: 1879-1885
[75] Shi T, Chen S J, Luo X J, Zhang X L, Tang C M, Luo Y, Ma Y J, Wu J P, Peng X Z, Mai B X. Chemosphere, 2009, 74 (7): 910-916
[76] Wang J, Ma Y J, Chen S J, Tian M, Luo X J, Mai B X. Environ. Int., 2010, 36 (6): 535-541
[77] He M J, Luo X J, Yu L H, Liu J A, Zhang X L, Chen S J, Chen D, Mai B X. Environ. Sci. Technol., 2010, 44 (15): 5748-5754
[78] Huo X, Peng L, Xu X J, Zheng L K, Qiu B, Qi Z L, Zhang B, Han D, Piao Z X. Environ. Health Perspect., 2007, 115 (7): 1113-1117
[79] Zheng L K, Wu K S, Li Y, Qi Z L, Han D, Zhang B, Gu C W, Chen G J, Liu J X, Chen S J, Xu X J, Huo X. Environ. Res., 2008, 108 (1): 15-20
[80] 张裕曾(Zhang Y Z), 陈兰(Chen L), 居颖(Ju Y), 陈永文(Chen Y W), 江琦(Jiang Q), 石吉彬(Shi J B), 徐国建(Xu G J), 李丽萍(Li L P), 邬堂春(Wu T C), 袁晶(Yuan J), 陈学敏(Chen X M). 环境与健康杂志(Journal of Environment and Health), 2007, 24 (8): 563-566
[81] Wang T, Fu J J, Wang Y W, Liao C Y, Tao Y Q, Jiang G B. Environ. Pollut., 2009, 157 (8/9): 2445-2451
[82] Wu K, Xu X, Liu J, Guo Y, Li Y, Huo X. Environ. Sci. Technol., 2010, 44 (2): 813-819
[83] Bi X H, Thomas G O, Jones K C, Qu W Y, Sheng G Y, Martin F L, Fu J M. Environ. Sci. Technol., 2007, 41 (16): 5647-5653
[84] Yu Z, Zheng K, Ren G, Zheng Y, Ma S, Peng P, Wu M, Sheng G, Fu J. Environ. Sci. Technol., 2010, 44 (10): 3979-3985
[85] Yuan J, Chen L, Chen D H, Guo H, Bi X H, Ju Y, Jiang P, Shi J B, Yu Z Q, Yang J, Li L P, Jiang Q, Sheng G Y, Fu J M, Wu T C, Chen X M. Environ. Sci. Technol., 2008, 42 (6): 2195-2200
[86] 居颖(Ju Y), 陈兰(Chen L), 苏萍(Su P), 石吉彬(Shi J B), 江琦(Jiang Q), 袁晶(Yuan J), 邬堂春(Wu T C), 陈学敏(Chen X M). 环境与健康杂志(Journal of Environment and Health), 2008, 25 (6): 499-502
[87] Zhang J, Jiang Y, Zhou J, Wu B, Liang Y, Peng Z, Fang D, Liu B, Huang H, He C, Wang C, Lu F. Environ. Sci. Technol., 2010, 44 (10): 3956-3962
[88] Guo Y Y, Huo X, Li Y, Wu K S, Liu J X, Huang J R, Zheng G N, Xiao Q N, Yang H, Wang Y P, Chen A M, Xu X J. Sci. Total Environ., 2010, 408 (16): 3113-3117
[89] Zhao G F, Xu Y, Li W, Han G G, Ling B. Sci. Total Environ., 2007, 377 (2/3): 179-191
[90] Zhao G F, Wang Z J, Dong M H, Rao K F, Luo J P, Wang D H, Zha J M, Huang S B, Xu Y P, Ma M. Sci. Total Environ., 2008, 397 (1/3): 46-57
[91] Zhao G F, Wang Z J, Zhou H D, Zhao Q. Sci. Total Environ., 2009, 407 (17): 4831-4837
[92] Sjodin A, Jones R S, Focant J F, Lapeza C, Wang R Y, McGahee E E, Zhang Y L, Turner W E, Slazyk B, Needham L L, Patterson D G. Environ. Health Perspect., 2004, 112 (6): 654-658
[93] Sweeney A M, Symanski E, Burau K D, Kim Y J, Humphrey H E B, Smith M A. Environ. Res., 2001, 86 (2): 128-139
[94] 马静(Ma J). 上海交通大学博士论文(Doctoral Dissertation of Shanghai Jiaotong University), 2009
[95] Ling B, Han G G, Xu Y. Environmental Challenges in the Pacific Basin, 2008, 1140: 135-142
[96] Chan J K Y, Xing G H, Xu Y, Liang Y, Chen L X, Wu S C, Wong C K C, Leung C K M, Wong M H. Environ. Sci. Technol., 2007, 41 (22): 7668-7674
[97] Wen S, Yang F X, Gong Y, Zhang X L, Hui Y, Li J G, Liu A L, Wu Y N, Lu W Q, Xu Y. Environ. Sci. Technol., 2008, 42 (11): 4202-4207
[98] Zhao X R, Qin Z F, Yang Z Z, Zhao Q, Zhao Y X, Qin X F, Zhang Y C, Ruan X L, Zhang Y F, Xu X B. Chemosphere, 2010, 78 (6): 659-666
[99] Leung A O W, Chan J K Y, Xing G H, Xu Y, Wu S C, Wong C K C, Leung C K M, Wong M H. Environ. Sci. Pollut. Res., 2010, 17 (7): 1300-1313
[100] Shen H T, Ding G Q, Han G G, Wang X F, Xu X M, Han J L, Lou X M, Xu C J, Cai D L, Song Y H, Lu W. Chemosphere, 2010, 80 (2): 170-175
[101] Ren G, Yu Z, Ma S, Li H, Peng P, Sheng G, Fu J. Environ. Sci. Technol., 2009, 43 (24): 9453-9457
[102] World Health Organization (WHO). WHO European Centre for Environment and Health International Programme on Chemical Safety, 1998
[103] 赵高峰(Zhao G F), 王子健(Wang Z J). 环境科学(Environ. Sci.), 2009, 30 (8): 2414-2418
[104] 李英明(Li Y M). 中国科学院研究生院博士学位论文(Doctoral Dissertation of Graduate University of the Chinese Academy of Sciences), 2008
[105] Guo L C, Zeng E Y. Environ. Sci. Technol., 2010, 44 (18): 6911-6913uang H, He C, Wang C, Lu F. Environ. Sci. Technol., 2010, 44 (10): 3956-3962

[1] 傅安辰, 毛彦佳, 王宏博, 曹志娟. 基于二氧杂环丁烷骨架的化学发光探针发展和应用研究[J]. 化学进展, 2023, 35(2): 189-205.
[2] 国纪良, 彭剑飞, 宋爱楠, 张进生, 杜卓菲, 毛洪钧. 机动车尾气二次有机气溶胶生成研究[J]. 化学进展, 2023, 35(1): 177-188.
[3] 李璇, 黄炯鹏, 张一帆, 石磊. 二维材料的一维纳米带[J]. 化学进展, 2023, 35(1): 88-104.
[4] 姬超, 李拓, 邹晓峰, 张璐, 梁春军. 二维钙钛矿光伏器件[J]. 化学进展, 2022, 34(9): 2063-2080.
[5] 叶淳懿, 杨洋, 邬学贤, 丁萍, 骆静利, 符显珠. 钯铜纳米电催化剂的制备方法及应用[J]. 化学进展, 2022, 34(9): 1896-1910.
[6] 王克青, 薛慧敏, 秦晨晨, 崔巍. 二苯丙氨酸二肽微纳米结构的可控组装及应用[J]. 化学进展, 2022, 34(9): 1882-1895.
[7] 李立清, 郑明豪, 江丹丹, 曹舒心, 刘昆明, 刘晋彪. 基于邻苯二胺氧化反应的生物分子比色/荧光探针[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1815-1830.
[8] 夏博文, 朱斌, 刘静, 谌春林, 张建. 电催化氧化制备2,5-呋喃二甲酸[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1661-1677.
[9] 杨一舟, 彭兵权, 雷晓玲, 方海平. 离子溶液中的芳香环:反常化学计量比的二维晶体和其铁磁性[J]. 化学进展, 2022, 34(7): 1524-1536.
[10] 张德善, 佟振合, 吴骊珠. 人工光合作用[J]. 化学进展, 2022, 34(7): 1590-1599.
[11] 韩冬雪, 金雪, 苗碗根, 焦体峰, 段鹏飞. 超分子组装体激发态手性的响应性[J]. 化学进展, 2022, 34(6): 1252-1262.
[12] 陆峰, 赵婷, 孙晓军, 范曲立, 黄维. 近红外二区发光稀土纳米材料的设计及生物成像应用[J]. 化学进展, 2022, 34(6): 1348-1358.
[13] 周晋, 陈鹏鹏. 二维纳米材料的改性及其环境污染物治理方面的应用[J]. 化学进展, 2022, 34(6): 1414-1430.
[14] 张辉, 王珊珊, 余金山. 低对称性二维ReS2及其异质结的化学气相沉积法制备及性质[J]. 化学进展, 2022, 34(6): 1440-1452.
[15] 吴亚娟, 罗静雯, 黄永吉. 二氧化碳与二甲胺催化合成N,N-二甲基甲酰胺[J]. 化学进展, 2022, 34(6): 1431-1439.