English
新闻公告
More
化学进展 2010, Vol. 22 Issue (04): 684-695 前一篇   后一篇

• 综述与评论 •

碳纳米管的聚合物功能化与结构控制:聚合物接枝碳纳米管*

杨应奎1**;邱胜强1;王贤保1;解孝林2**   

  1. (1. 湖北大学材料科学与工程学院 武汉 430062; 2. 华中科技大学化学与化工学院 武汉 430074)
  • 收稿日期:2009-06-02 修回日期:2009-07-03 出版日期:2010-04-24 发布日期:2010-03-30
  • 通讯作者: 杨应奎;解孝林 E-mail:yingkuiyang@gmail.com; xlxie@mail.hust.edu.cn
  • 基金资助:

    国家自然科学基金

Functionalization and Structure Control of Carbon Nanotubes with Polymers: Polymers-Grafted Carbon Nanotubes

Yang Yingkui1**; Qiu Shengqiang1; Wang Xianbao1; Xie Xiaolin2**   

  1. (1. Faculty of Materials Science and Engineering, Hubei University, Wuhan 430062, China; 2. School of Chemistry and Chemical Engineering, Huazhong University of Science and Technology, Wuhan 430074, China)
  • Received:2009-06-02 Revised:2009-07-03 Online:2010-04-24 Published:2010-03-30
  • Contact: Yang Yingkui;Xie Xiaolin E-mail:yingkuiyang@gmail.com; xlxie@mail.hust.edu.cn
  • Supported by:

    National Natural Science Foundation of China

碳纳米管高分子化是发展高性能的聚合物基纳米功能材料的重要研究方向,本文从“grafting-to”和“grafting-from”两种方式对聚合物接枝碳纳米管的最新进展进行了系统综述。“Grafting-to”方法主要包括羧基衍生反应(酰化、酯化)、加成反应(大分子自由基加成、叠氮环加成)和硫醇偶联反应。“Grafting-from”方法包括普通自由基聚合、可控/活性自由基聚合、离子聚合、开环聚合和逐步聚合反应,其中碳纳米管表面引发活性自由基聚合进一步分为原子转移自由基聚合、氮氧稳定自由基聚合和可逆加成-断链转移聚合。此外,本文还简述了碳纳米管自身的聚合反应,并探讨了目前聚合物修饰碳纳米管所面临的问题和今后的发展方向。

Research on functionalization of carbon nanotubes (CNTs) with polymers has been attracted an increasing interest due to their potential applications in polymer-based functional nanomaterials. Therefore, most recent progress in the chosen field is summarized according to the grafting-to and grafting-from techniques. The grafting-to technique involves direct attachment of as-prepared polymers to CNTs by derivation reaction of the CNT-bound carboxylic groups (i.e., acylation-esterification, and acylation-amidation and direct condensation reaction), addition reaction (i.e., macromolecular radical coupling, azido-cycloaddition and thiol-coupling reaction. The grafting-from approach can be grouped into five types: (i) common free radical polymerization; (ii) controlled/living free radical polymerization (CLRP); (iii) ionic polymerization; (iv) ring-opening polymerization; and (v) polycondensation. The CLRP techniques further include surface-initiated atom transfer free radical polymerization (ATRP), nitroxide-mediated free radical polymerization (NMRP) and reversible addition fragmentation chain-transfer polymerization (RAFT) in the presence of the CNT-supported macroinitiators. Moreover, polymerization of CNTs themselves by condensation reaction between the surface functional groups is briefly reported, both the current challenge and the future development towards the field of polymers-modified CNTs are also discussed in this article.

Contents
1 Introduction
2 Grafting-to techniques
2.1 Derivation reaction of carboxyl groups
2.2 Addition reaction
2.3 Thiol-coupling reaction
3 Grafting-from techniques
3.1 Common free radical polymerization
3.2 Controlled/living free radical polymerization
3.3 Ionic polymerization
3.4 Ring-opening polymerization (ROP)
3.5 Polycondensation reaction
3.6 Other surface-mediated polymerization techniques
4 Polymerization of CNTs themselves
5 Conclusion and outlook

中图分类号: 

()

[1 ] Baughman R H,Zakhidov A A,de Heer W A. Science,2002,297: 787—792
[2 ] Dresselhaus M S,Dresslhous G,Avouris P. Carbon Nanotubes:Synthesis, Structure, Properties, and Application, Berlin:Springer,2001
[3 ] Coleman C N,Khan U,Gun’ko Y K. Adv. Mater. ,2006,18:689—706
[4 ] Moniruzzaman M, Winey K I. Macromolecules, 2006, 39:5194—5205
[5 ] 沈广霞( Shen G X) ,庄燕燕( Zhuang Y Y) ,林昌健( Lin C J) . 化学进展( Progress in Chemistry) ,2004,16: 21—25
[6 ] 张娟玲( Zhang J L) ,崔屾( Cui S) . 化学进展( Progress in Chemistry) ,2006,18: 1312—1321
[7 ] Ajayan P M,Tour J M. Nature,2007,447: 1066—1068
[8 ] Xie X L,Mai Y W,Zhou X P. Mater. Sci. Eng. R,2005,49: 89—112
[9 ] 杨应奎(Yang Y K) ,周兴平( Zhou X P) ,毛联波( Mao L B) 等. 高分子材料科学与工程( Polymer Materials Science and Engineering) ,2005,21: 45—49
[10] 杨应奎(Yang Y K) ,毛联波( Mao L B) ,周兴平( Zhou X P) 等. 高分子材料科学与工程( Polymer Materials Science and Engineering) ,2005,21: 50—54
[11] 杨应奎(Yang Y K) ,杜飞鹏(Du F P) ,解孝林(Xie X L) .应用化学( Applied Chemistry) ( Suppl. ) ,2007,24: 205—210
[12] Chen J,Hamon M A,Hu H,et al. Science,1998,282: 95—98
[13] Tasis D,Tagmatarchis N,Bianco A,et al. Chem. Rev. ,2006,106: 1105—1136
[14] Banerjee S,Hemraj-Benny T,Wong S S,Adv. Mater. ,2005,17: 17—29
[15] Hirsch A. Angew. Chem. Int. Ed. ,2002,41: 1853—1859
[16] Balasubramanian K,Burghard M. Small,2005,2: 180—192
[17] Katz E,Willner I. ChemPhysChem,2004,5: 1084—1104
[18] Stepanyan R,Subbotin A,Knaapila M,et al. Macromolecules,2003,36: 3758—3763
[19] Hammond M R,Klok H A,Mezzenga R. Macromol. Rapid Commun. ,2008,29: 299—303
[20] Gao C. Macromol. Rapid Commun. ,2006,27: 841—847
[21] Wildgoose G G,Banks C E,Compton R G. Small,2006,2:182—193
[22] 王国建(Wang G J) ,屈泽华(Qu Z H) . 化学进展( Progress in Chemistry) ,2006,18: 1305—1312
[23] 肖奇(Xiao Q) ,王平华(Wang P H) ,司知蠢( Si Z C) . 化学进展( Progress in Chemistry) ,2007,19: 101—106
[24] 张怀( Zhang H) ,张云怀( Zhang Y H) ,李静( Li J) 等. 化学进展( Progress in Chemistry) ,2008,20: 253—259
[25] Hiura H,Ebbesen T W,Tanigaki K. Adv. Mater. ,1995,7:275—276
[26] Tsang S C,Chen Y K,Green M L H,et al. Nature,1994,372: 159—162
[27] Zhao B,Hu H,Haddon R C. Adv. Funct. Mater. ,2004,14:71—76
[28] Zhao B,Hu H,Mandal S K,et al. Chem. Mater. ,2005,17:3235—3241
[29] Zhao B,Hu H,Yu A P,et al. J. Am. Chem. Soc. ,2005,127: 8197—8203
[30] Bekyarova E,Davis M,Burch T,et al. J. Phys. Chem. B,2004,108: 19717—19720
[31] Zhang T,Mubeen S, Bekyarova E, et al. Nanotechnology,2007,18: art. no. 165504
[32] Lin Y,Rao A M,Sadanadan B, et al. J. Phys. Chem. B,2002,106: 1294—1298
[33] Hill D,Lin Y,Qu L W,et al. Macromolecules,2005,38:7670—7675
[34] Hill D E,Lin Y,Rao A M,et al. Macromolecules,2002,35:9466—9471
[35] Fu K F,Huang W J,Lin Y, et al. Nano Lett. ,2001,1:439—441
[36] Chen G X,Kim H S,Park B H,et al. J. Phys. Chem. B,2005,109: 22237—22243
[37] He B J,Sun W L,Wang M, et al. Mater. Chem. Phys. ,2004,84: 140—145
[38] He P,Urban M W. Biomacromolecules,2005,6: 2455—2457
[39] Baskaran D,Dunlap J R,Mays J W,et al. Macromol. Rapid Commun. ,2005,26: 481—486
[40] Tao L,Chen G J, Mantovani G, et al. Chem. Commun. ,2006,4949—4951
[41] Liu Y X,Du Z J,Li Y,et al. J. Polym. Sci. Part A: Polym.Chem. ,2006,44: 6880—6887
[42] Lin Y,Hill D E,Bentley J,et al. J. Phys. Chem. B,2003,107: 10453—10457
[43] Zhou B,Lin Y,Li H P,et al. J. Phys. Chem. B,2003,107:13588—13592.
[44] Fernando K A S, Lin Y, Sun Y P. Langmuir,2004,20:4777—4778
[45] Huang W J,Fernando S,Allard L F,et al. Nano Lett. ,2003,3: 565—568
[46] Lin Y,Zhou B,Fernando K A S,et al. Macromolecules,2003,36: 7199—7204
[47] Hill D,Lin Y, Qu L, et al. Macromolecules, 2005, 38:7670—7675
[48] Staros J V,Wright R W,Swingle D M. Anal. Biochem. ,1986,156: 220—222
[49] Sehgal D,Vijay I K. Anal. Biochem. ,1994,218: 87—91
[50] Gilles M A,Hudson A Q, Borders C L. Anal. Biochem. ,1990,184: 244—248
[51] Gao Y,Kyratzis I. Bioconjugate Chem. ,2008,19: 1945—1950
[52] Gao J,Itkis M E,Yu A,et al. J. Am. Chem. Soc. ,2005,127: 3847—3854
[53] Gao J,Zhao B,Itkis M E,et al. J. Am. Chem. Soc. ,2006,128: 7492—7496
[54] Ge J J,Zhang D,Li Q,et al. J. Am. Chem. Soc. ,2005,127: 9984—9985
[55] Ni B,Sinnott S B. Phys. Rev. B,2000,61: R16343—R16346
[56] Bahr J L,Yang J P,Kosynkin D V,et al. J. Am. Chem.Soc. ,2001,123: 6536—6542
[57] Strano M S,Dyke C A,Usrey M L,et al. Science,2003,301:1519—1522
[58] Dyke C A,Tour J M. J. Am. Chem. Soc. ,2003,125: 1156—1157
[59] Mitchell C A,Bahr J L,Arepalli S,et al. Macromolecules,2002,35: 8825—8830
[60] Hudson J L,Casavant M J,Tour J M. J. Am. Chem. Soc. ,2004,126: 11158—11159
[61] Dyke C A,Tour J M. Nano Lett. ,2003,3: 1215—1218
[62] Lou X D,Detrembleur C,Pagnoulle C,et al. Adv. Mater. ,2004,16: 2123—2126
[63] Lou X D,Detrembleur C,Sciannamea V,et al. Polymer,2004,45: 6097—6102
[64] Liu Y,Yao Z,Adronov A. Macromolecules,2005,38: 1172—1179
[65] Wu H X,Tong R,Qiu X Q,et al. Carbon,2007,45: 152—159
[66] Liu Y L,Chen W H. Macromolecules,2007,40: 8881—8886
[67] Prato M,Li Q C,Wudl F,et al. J. Am. Chem. Soc. ,1993,115: 1148—1150
[68] Holzinger M,Vostrowsky O,Hirsch A,et al. Angew. Chem.Int. Ed. ,2001,40: 4002—4005
[69] Holzinger M,Abraham J,Whelan P,et al. J. Am. Chem.Soc. ,2003,125: 8566—8580
[70] Qin S,Qin D,Ford W T,et al. Macromolecules,2004,37:752—757
[71] Li Z,Dong Y Q,Hussler M,et al. J. Phys. Chem. B,2006,110: 2302—2309
[72] Li H,Cheng F,Duft A M,et al. J. Am. Chem. Soc. ,2005,127: 14518—14524
[73] You Y Z,Hong C Y,Pan C Y. Macromol. Rapid Commun. ,2006,27: 2001—2006
[74] You Y Z,Hong C Y,Pan C Y. Adv. Funct. Mater. ,2007,17: 2470—2477
[75] You Y Z,Hong C Y,Pan C Y. J. Phys. Chem. C,2007,111: 16161—16166
[76] Yang Y K,Xie X L,Wu J G,et al. J. Polym. Sci. Part A:Polym. Chem. ,2006,44: 3869—3881
[77] Yang Y K,Mao L B,Xie X L,et al. Solid State Phenom. ,2007,121 /123: 1411—1414
[78] Du F P,Wu K B,Yang Y K,et al. Nanotechnology,2008,19: art. no. 085716
[79] Ha J U,Kim M,Lee J,et al. J. Polym. Sci. Part A: Polym.Chem. ,2006,44: 6394—6401
[80] Kim M,Hong C,Choe S,et al. J. Polym. Sci. Part A: Polym.Chem. ,2007,45: 4413—4420
[81] Liu Y Y,Tang J,Xin J H. Chem. Commun. ,2004,2828—2829
[82] Qin S,Qin D,Ford W T,et al. Macromolecules,2004,37:3965—3967
[83] Qin S,Qin D,Ford W T,et al. Macromolecules,2004,37:9963—9967
[84] Shaffer M S P,Koziol K. Chem. Commun. ,2002,2074—2075
[85] Qiu J,Wang G J,Zhao C X. J. Nanopart. Res. ,2008,10:659—663
[86] Kan X W,Zhao Y,Geng Z R, et al. J. Phys. Chem. C,2008,112: 4849—4854
[87] Park S J,Cho M S, Lim S T, et al. Macromol. Rapid Commun. ,2003,24: 1070—1073
[88] Sung J H,Kim H S,Jin H J,et al. Macromolecules,2004,37: 9899—9902
[89] Yao Z,Braidy N,Botton G A,et al. J. Am. Chem. Soc. ,2003,125: 16015—16024
[90] Baskaran D,Mays J W,Bratcher M S. Angew. Chem. Int.Ed. ,2004,43: 2138—2142
[91] Kong H,Gao C,Yan D. J. Am. Chem. Soc. ,2004,126:412—413
[92] Kong H,Gao C,Yan D. Macromolecules,2004,37: 4022—4030
[93] Gao C,Vo C D,Jin Y Z,et al. Macromolecules,2005,38:8634—8648
[94] Qin S,Qin D,Ford W T,et al. J. Am. Chem. Soc. ,2004,126: 170—176
[95] Qin S,Qin D,Ford W T,et al. Macromolecules,2004,37:752—757
[96] Hong C Y,You Y Z,Wu D,et al. Macromolecules,2005,38:2606—2611
[97] Shanmugharaj A M,Bae J H,Nayak R R,et al. J. Polym. Sci.Part A: Polym. Chem. ,2007,45: 460—470
[98] Narain R,Housni A,Lane L. J. Polym. Sci. Part A: Polym.Chem. ,2006,44: 6558—6568
[99] Gao C,Muthukrishnan S, Li W W, et al. Macromolecules,2007,40: 1803—1815
[100] Gao C,Li W W,Morimoto H,et al. J. Phys. Chem. B,2006,110: 7213—7220
[101] Chochos C L, Stefopoulos A A, Campidelli S, et al.Macromolecules,2008,41: 1825—1830
[102] Zhang Y,He H K,Gao C. Macromolecules,2008,41: 9581—9594
[103] Zhang Y,He H K,Gao C,et al. Langmuir,2009,25: 5814—5824
[104] Zhao X D,Fan X H,Chen X F,et al. J. Polym. Sci. Part A:Polym. Chem. ,2006,44: 4656—4667
[105] Zhao X D,Lin W R,Song N H,et al. J. Mater. Chem. ,2006,16: 4619—4625
[106] Fan D Q,He J P,Tang W,et al. Eur. Polym. J. ,2007,43:26—34
[107] Chiefari J,Chong Y K,Ercole F,et al. Macromolecules,1998,31: 5559—5562
[108] Cui J,Wang W P,You Y Z,et al. Polymer,2004,45: 8717—8721
[109] Xu G Y,Wu W T,Wang Y S,et al. Nanotechnology,2006,17: 2458—2465
[110] Xu G Y,Wu W T,Wang Y S,et al. Polymer,2006,47:5909—5918
[111] Xu G Y,Wang Y S,Pang W M,et al. Polym. Int. ,2007,56:847—852
[112] Xu G Y,Wu WT,Wang Y S,et al. Nanotechnology,2007,18: art. no. 145606
[113] Hong C Y,You Y Z,Pan C Y. Chem. Mater. ,2005,17:2247—2254
[114] Hong C Y,You Y Z,Pan C Y. Polymer,2006,47: 4300—4309
[115] Hong C Y,You Y Z,Pan C Y. J. Polym. Sci. Part A: Polym.Chem. ,2006,44: 2419—2427
[116] Wang G J,Huang S Z,Wang Y,et al. Polymer,2007,48:728—733
[117] Pei X W,Hao J C,Liu W M. J. Phys. Chem. C,2007,111:2947—2952
[118] Pei X W,Liu W M,Hao J C. J. Polym. Sci. Part A: Polym.Chem. ,2008,46: 3014—3023
[119] Viswanathan G,Chakrapan N,Yang H,et al. J. Am. Chem.Soc. ,2003,123: 9258—9259
[120] Liu I C,Huang H M, Chang C Y, et al. Macromolecules,2004,37: 283—287
[121] Wu W,Zhang S, Li Y, et al. Macromolecules,2003,36:6286—6288
[122] Qu L,Veca L M,Lin Y,et al. Macromolecules,2005,38:10328—10331
[123] Yang M,Gao Y,Li H M,et al. Carbon,2007,45: 2327—2333
[124] Sakellariou G,Ji H N,Mays J W,et al. Chem. Mater. ,2008,20: 6217—6230
[125] Xu Y,Gao C,Kong H, et al. Macromolecules, 2004, 37:8846—8853
[126] Xiang L,Zhang Z N,Yu P,et al. Anal. Chem. ,2008,80:6587—6593
[127] Zeng H,Gao C,Yan D,et al. Adv. Funct. Mater. ,2006,18: 812—818
[128] Buffa F,Hu H,Resasco D E. Macromolecules, 2005, 38:8258—8263
[129] Kricheldorf H R,Kreiser-Saunders I, Boettcher C. Polymer,1995,30: 1253—1259
[130] Castro M,Lu J B, Bruzaud S, et al. Carbon, 2009, 47:1930—1942
[131] Gao C,Jin Y Z,Kong H,et al. J. Phys. Chem. B,2005,109: 11925—11932
[132] Xia H S,Song M. J. Mater. Chem. ,2006,16: 1843—1851
[133] Chen X H,Chen X J,Lin M,et al. Macromol. Chem. Phys. ,2007,208: 964—972
[134] Yang Y K, Xie X L, Wu J G, et al. Macromol. Rapid Commun. ,2006,27: 1695—1701
[135] Yang Y K,Xie X L,Yang Z F,et al. Macromolecules,2007,40: 5858—5867
[136] Yang Y K,Wang X T,Liu L,et al. J. Phys. Chem. C,2007,111: 11231—11239
[137] Song W H,Zheng Z,Tang W L,et al. Polymer,2007,48:3658—3663
[138] Xu G D,Zhu B,Han Y,et al. Polymer,2007,48: 7510—7515
[139] Baek J B,Lyons C B,Tan L S. Macromolecules,2004,37:8278—8285
[140] Baek J B,Lyons C B,Tan L S. J. Mater. Chem. ,2004,14:2052—2056
[141] Oh S J,Lee H J,Keum D K, et al. Polymer,2006,47:1132—1140
[142] Choi J Y,Oh S J,Lee L J,et al. Macromolecules,2007,40:4474—4480
[143] Jeon I U,Tan L S,Baek J B. J. Polym. Sci. Part A: Polym.Chem. ,2008,46: 3471—3481
[144] Chen J H,Wei G,Maekawa Y,et al. Polymer,2003,44:3201—3207
[145] Chen S M,Wu G Z,Liu Y D,et al. Macromolecules,2006,39: 330—334
[146] Reddy K R,Lee K P,Gopalan A I,et al. J. Polym. Sci. Part A: Polym. Chem. ,2006,44: 3355—3364
[147] Petrov P,Lou X D, Pagnoulle C, et al. Macromol. Rapid Commun. ,2004,25: 987—990
[148] Zhang Y J,Shen Y F,Li J H,et al. Langmuir,2005,21:4797—4800
[149] Baibarac M,Baltog I,Godon C, et al. Carbon,2004,42:3143—3152
[150] Priftis D,Petzetakis N,Sakellariou G,et al. Macromolecules,2009,42: 3340—3346
[151] Sano M,Kamino A,Okamura J. Science,2001,293: 1299—1301
[152] Dettlaff-Weglikowska U,Benoit J M,Chiu P W,et al. Curr.Appl. Phys. ,2002,2: 497—501
[153] Ru1ther M G,Frehill F,O′Brien J E,et al. J. Phys. Chem.B,2004,108: 9665—9668
[154] Ogino S,Sato Y,Yamamoto G, et al. J. Phys. Chem. B,2006,110: 23159—23163
[155] He P G,Li S N,Dai L M. Syn. Met. ,2005,154: 17—20
[156] Méténier K,Bonnamy S,Béguin F,et al. Carbon,2002,40:1765—1773
[157] Khabashesku V N,Gu Z N,Brinson B,et al. J. Phys. Chem.B,2002,106: 11155—11162
[158] Federizzi R L,Moura C S,Amaral L. J. Phys. Chem. B,2006,110: 23215—23220

[1] 张婉萍, 刘宁宁, 张倩洁, 蒋汶, 王梓鑫, 张冬梅. 刺激响应性聚合物微针系统经皮药物递释[J]. 化学进展, 2023, 35(5): 735-756.
[2] 曹如月, 肖晶晶, 王伊轩, 李翔宇, 冯岸超, 张立群. 杂Diels-Alder 环加成反应级联RAFT聚合[J]. 化学进展, 2023, 35(5): 721-734.
[3] 王龙, 周庆萍, 吴钊峰, 张延铭, 叶小我, 陈长鑫. 基于碳纳米管的光伏电池[J]. 化学进展, 2023, 35(3): 421-432.
[4] 张慧迪, 李子杰, 石伟群. 共价有机框架稳定性提高及其在放射性核素分离中的应用[J]. 化学进展, 2023, 35(3): 475-495.
[5] 董宝坤, 张婷, 何翻. 柔性热电材料的研究进展及应用[J]. 化学进展, 2023, 35(3): 433-444.
[6] 刘峻, 叶代勇. 抗病毒涂层[J]. 化学进展, 2023, 35(3): 496-508.
[7] 邬学贤, 张岩, 叶淳懿, 张志彬, 骆静利, 符显珠. 面向电子应用的聚合物化学镀前表面处理技术[J]. 化学进展, 2023, 35(2): 233-246.
[8] 王琦桐, 丁嘉乐, 赵丹莹, 张云鹤, 姜振华. 储能薄膜电容器介电高分子材料[J]. 化学进展, 2023, 35(1): 168-176.
[9] 黄帅, 陶钰, 黄银亮. 基于液晶聚合物的光致形变复合材料[J]. 化学进展, 2022, 34(9): 2012-2023.
[10] 李豹, 吴立新. 液态凝聚态调控的分散质组装及功能[J]. 化学进展, 2022, 34(7): 1600-1609.
[11] 蒋峰景, 宋涵晨. 石墨基液流电池复合双极板[J]. 化学进展, 2022, 34(6): 1290-1297.
[12] 李诗宇, 阴永光, 史建波, 江桂斌. 共价有机框架在水中二价汞吸附去除中的应用[J]. 化学进展, 2022, 34(5): 1017-1025.
[13] 周天瑜, 王彦博, 赵翌琳, 李洪吉, 刘春波, 车广波. 水相识别分子印迹聚合物在样品预处理中的应用[J]. 化学进展, 2022, 34(5): 1124-1135.
[14] 李程浩, 刘亚敏, 卢彬, 萨拉乌拉, 任先艳, 孙亚平. 碳点的高性能化和功能化改性:方法、特性与展望[J]. 化学进展, 2022, 34(3): 499-518.
[15] 付素芊, 汪英, 刘凯, 贺军辉. 微纳多孔聚合物薄膜的制备与应用[J]. 化学进展, 2022, 34(2): 241-258.