English
新闻公告
More
化学进展 2010, Vol. 22 Issue (06): 1021-1034   后一篇

• 特约稿 •

分子陀螺的设计、合成与组装

邓超; 韩军; 滕明瑜; 赵德阳; 王乐勇**   

  1. (介观化学教育部重点实验室 南京大学化学化工学院 南京 210093)
  • 收稿日期:2009-11-25 修回日期:2009-12-31 出版日期:2010-06-24 发布日期:2010-05-05
  • 通讯作者: 王乐勇 E-mail:lywang@nju.edu.cn
  • 基金资助:

    分子陀螺仪的自组装及其作为分子马达的受控旋转;环状分子受体的多维多层次分子组装及功能研究

Design, Synthesis, and Assembly of Gyroscope-like Molecules

Deng Chao; Han Jun; Teng Mingyu; Zhao Deyang; Wang Leyong**   

  1. (Key Laboratory of Mesoscopic Chemistry of MOE, School of Chemistry and Chemical Engineering of Nanjing University, Nanjing 210093, China )
  • Received:2009-11-25 Revised:2009-12-31 Online:2010-06-24 Published:2010-05-05
  • Contact: Wang Leyong E-mail:lywang@nju.edu.cn
  • Supported by:

    Facile Assembly of Molecular Gyroscopes as Molecular Motors and Their Unidirectional Rotation;Construction and functions of multi-dimensional molecular assmblies from cyclic receptors

近来,科学家设计和合成了系列分子水平的陀螺。类似于儿童的玩具陀螺仪,这种分子陀螺由一个转子、一个定子框架和连接定子和转子的轴组成。定子框架通过自身的刚性结构为中心转子的转动提供足够的内在自由度,得以对内部的转子实施保护。并使得分子陀螺成为一个理想的分子转子。当转子上有偶极距时,则可能在外来电、磁、光的刺激下进行定向转动,成为分子马达。化学家们通过X射线晶体衍射技术、动态核磁技术、理论计算化学、热力学分析等方法表征了分子陀螺的各种特征,并积极探索其潜在的应用价值。本文着重介绍分子陀螺,以及超分子陀螺仪的发展历史以及研究进展。

Molecular Gyroscopes that can perform a rotor function are experiencing increasing attention, particularly in the field of mechanical molecular devices. Scientists design and synthesize several types of molecular gyroscopes which consist of a rotator with a spinning axis and a stator framework, where a rotator is encased and protected by a stator with a frictionless environment recently. It is anticipated that rotators with electric dipole moments can rotate unidirectionally under the influence of electric, magnetic, and optical stimuli. A brief history of molecular turestiles, molecular gyroscopes, supramolecular gyroscopes, and their applications is followed by a summary of properties which can characterized by X-ray diffraction, variable-temperature NMR, theoretical and computational chemistry, and thermal analyses and so on.

Contents
1 Molecular gyroscopes in 20th century
2 Molecular gyroscopes in 21th century
2.1 Garcia-Garibay’s gyroscopes work
2.2 Gladysz’s gyroscopes work
2.3 Another gyroscopes work
2.4 Supramolecular Gyroscopes
3 Conclusions and Outlook

中图分类号: 

()

[1 ] Kinbara K,Aida T. Chem. Rev. ,2005,105: 1377—1400
[2 ] 田禾( Tian H) ,王利民(Wang L M) 译. 分子器件与分子机
器———通向纳米世界的捷径( Molecular Devices and
Machines———A Journey into the Nanoworld) . 北京: 化学工业
出版社( Beijing: Chemical Industry Press) ,2005
[3 ] Balzani V,Credi A,Raymo F M,Stoddart J F. Angew. Chem.
Int. Ed. ,2000,49: 3348—3391
[4 ] Kottas G S,Clarke L I,Horinek D,Michl J. Chem. Rev. ,
2005,105: 1281—1376
[5 ] Kay E R,Leigh D A,Zerbetto F. Angew. Chem. Int. Ed. ,
2007,46: 72—191
[6 ] Garcia-Garibay M A. Proc. Natl. Acad. Sci. U. S. A. ,2005,
102: 10771—10776
[7 ] Skopek K,Hershberger M C, Gladysz J A. Coord. Chem.
Rev. ,2007,251: 1723—1733
[8 ] Akutagawa T,Nakamura T. Dalton Trans. ,2008,45: 6335—
6345
[9 ] Boitrel B,Lecas A,Renko Z,Rose E. J. Chem. Soc. Chem.
Commun. ,1985,1820—1821
[10] Gray G M,Duffey C H. Organometallics,1994,13: 1542—
1544
[11] Bedard T C,Moore J S. J. Am. Chem. Soc. ,1995,117:
10662—16671
[12] Dominguez Z,Dang H,Strouse M J,Garcia-Garibay M A. J.
Am. Chem. Soc. ,2002,124: 2398—2399
[13] Khuong T A V,Nuez J E,Godinez C E,Garcia-Garibay M A.
Acc. Chem. Res. ,2006,39: 413—422
[14] Karlen S D,Garcia-Garibay M A. Topics Curr. Chem. ,2006,
262: 179—228
[15] Dominguez Z,Dang H,Strouse M J,Garcia-Garibay M A. J.
Am. Chem. Soc. ,2002,124: 7719—7727
[16] Nuez J E,Khuong T A V,Campos L M,Farfan N,Dang H,
Karlen S D,Garcia-Garibay M A. Cryst. Growth Des. ,2006,
6: 866—873
[17] Khuong T A V,Dang H,Jarowski P D,Maverick E F,Garcia-
Garibay M A. J. Am. Chem. Soc. ,2007,129: 839—845
[18] Khuong T A V,Zepeda G,Ruiz R,Khan S I,Garcia-Garibay M
A. Cryst. Growth. Des. ,2004,4: 15—18
[19] Dominguez Z,Khuong T A V,Dang H,Nuez J E,Sanrame S
N,Garcia-Garibay M A. J. Am. Chem. Soc. ,2003,125:
8827—8837
[20] Santillán R,Karlen S D,Dang H,Garcia-Garibay M A. J.
Mex. Chem. Soc. ,2008,52: 125—129
[21] Rodriguez-Molina B, Ochoa M E, Farfán N, Santill N R,
Garcia-Garibay M A. J. Org. Chem. ,2009,74: 8554—8565
[22] Godinez C E,Zepeda G,Garcia-Garibay M A. J. Am. Chem.Soc. ,2002,124: 4701—4707
[23] Godinez C E,Zepeda G,Mortko C J,Dang H,Garcia-Garibay
M A. J. Org. Chem. ,2004,69: 1652—1662
[24] Karlen S D,Ortiz R,Chapman O L,Garcia-Garibay M A. J.
Am. Chem. Soc. ,2005,127: 6554—6555
[25] Nuez J E,Natarajan A,Garcia-Garibay M A. Org. Lett. ,
2007,9: 3559—3561
[26] Ng P L,Lambert J N. Synlett,1999,1749—1750
[27] Bauer E B,Ruwwe J,Martín-Alvarez J M,Peters T B,Bohling J
C,Hampel F A, Szafert S, Lis T, Gladysz J A. Chem.
Commun. ,2000,2261—2262
[28] Ruwwe J,Martín-Alvarez J M,Horn C R,Bauer E B,Szafert S,
Lis T,Hampel F,Cagle P C,Gladysz J A. Chem. Eur. J. ,
2001,7: 3931—3950
[29] Bauer E B,Hampel F,Gladysz J A. Organometallics. ,2003,
22: 5567—5580
[30] Shima T,Bauer E B,Hampel F,Gladysz J A. Dalton Trans. ,
2004,1012—1028
[31] Lewanzik N,Oeser T,Blümel J,Gladysz J A. J. Mol. Catal.
A,2006,254: 20—28
[32] Shima T,Hampel F,Gladysz J A. Angew. Chem. Int. Ed. ,
2004,43: 5537—5540
[33] Nawara A J,Shima T,Hampel F,Gladysz J A. J. Am. Chem.
Soc. ,2006,118: 4479—4480
[34] Wang L Y,Hampel F,Gladysz J A. Angew. Chem. Int. Ed. ,
2006,45: 4372—4375
[35] Wang L,Shima T,Hampel F,Gladysz J A. Chem. Commun. ,
2006,4075—4077
[36] Hess G D,Hampel F,Gladysz J A. Organometallics,2007,26:
5129—5131
[37] Stang P J,Tykwinski R,Zhdankin V V. J. Org. Chem. ,1992,
57: 1861—1864
[38] Gardinier J R,Pellechia P J,Smith M D. J. Am. Chem. Soc. ,
2005,127: 12448—12449
[39] Hirata O,Takeuchi M,Shinkai S. Chem. Commun. ,2005,
3805—3807
[40] Alfonso I,Burguete M I,Galindo F,Luis S V,Vigara L. J.
Org. Chem. ,2007,72: 7947—7956
[41] Setaka W, Sato K,Ohkubo A,Kabuto C,Kira M. Chem.
Lett. ,2006,35: 596—697
[42] Setaka W,Ohmizu S,Kabuto C,Kira M. Chem. Lett. ,2007,
36: 1076—1077
[43] Phan S T,Setaka W,Kira M. Chem. Lett. ,2007,36: 1180—
1181
[44] Dong Y B,Wang P,Ma J P,Zhao X X,Wang H Y,Tang B,
Huang R Q. J. Am. Chem. Soc. ,2007,129: 4872—4873
[45] Wang P,Ma J P,Dong Y B,Huang R Q. J. Am. Chem. Soc. ,
2007,129: 10620—10621
[46] Marsella M J,Rahbarnia S,Wilmot N. Org. Biomol. Chem. ,
2007,5: 391—400
[47] Sathiyendiran M,Wu J Y,Velayudham M,Lee G-H,Pengb SM,
Lu K L. Chem. Commun. ,2009,3795—3797
[48] 韩军(Han J) ,南京大学博士论文( Doctoral Dissertation of
Nanjing University) ,2010
[49] Tashiro K,Aida T,Zheng J Y,Kinbara K,Saigo K,Sakamoto
S,Yamaguchi K. J. Am. Chem. Soc. ,1999,121: 9477—
9478
[50] Zheng J Y,Tashiro K,Hirabayashi Y,Kinbara K,Saigo K,
Aida T,Sakamoto S,Yamaguchi K. Angew. Chem. Int. Ed. ,
2001,40: 1857—1861
[51] Tashiro K, Hirabayashi Y, Aida T, Saigo K, Fujiwara K,
Komatsu K,Sakamoto S,Yamaguchi K. J. Am. Chem. Soc. ,
2002,124: 12086—12087
[52] Ouchi A,Tashiro K,Yamaguchi K,Tsuchiya T,Akasaka T,
Aida T. Angew. Chem. Int. Ed. ,2006,45: 3542—3546
[53] Shoji Y,Tashiro K,Aida T. J. Am. Chem. Soc. ,2006,128:
10690—10691
[54] Tashiro K,Aida T. Chem. Soc. Rev. ,2007,36: 189—197
[55] Yanagisawa M, Tashiro K, Yamasaki M, Aida T. J. Am.
Chem. Soc. ,2007,129: 11912—11913
[56] Wu Z Q,Shao X B,Li C,Hou J L,Wang K,Jiang X K,Li Z
T. J. Am. Chem. Soc. ,2005,127: 17460—17468
[57] Wu J,Fang F,Lu W Y,Hou J L,Li C,Wu Z Q,Jiang X K,
Li Z T,Yu Y H. J. Org. Chem. ,2007,72: 2897—2905
[58] Li Z T,Hou J L,Li C. Acc. Chem. Res. ,2008,41,1343—
1353
[59] Zhou Z C,Zhu Y Z,Zheng J Y. Sci. China Ser. B-Chem. ,
2009,52: 1353—1361
[60] 韩军(Han J) ,李杰( Li J) ,吴辉(Wu H) ,李正义( Li Z Y) ,王
乐勇(Wang L Y) ,潘毅( Pan Y) . 陕西师范大学学报( Journal
of Northwest Normal University) ( 全国十四届大环化学暨第六
届超分子化学讨论会论文专辑) ,2008,44( suppl) : 522
[61] Conn M M,Rebek J. Chem. Rev. ,1997,97: 1647—1668
[62] Hof F,Craig S L,Nuckolls C,Rebek J. Angew. Chem. Int.
Ed. ,2002,41: 1488—1508
[63] Rebek J. Angew. Chem. Int. Ed. ,2005,44: 2068—2078
[64] Heinz T,Rudkevich D M,Rebek J. Nature,1998,394: 764—
766
[65] Scarso A,Onagi H,Rebek J. J. Am. Chem. Soc. ,2004,126:
12728—12729
[66] Ballester P,Gil-Ramírez G. Proc. Natl. Acad. Sci. U. S. A. ,
2009,106: 10455—10459
[67] Kobayashi K,Kitagawa R,Yamada Y,Yamanaka M,Suematsu
T,Sei Y,Yamaguchi K. J. Org. Chem. ,2007,69: 3242—
3246
[68] Kitagawa H,Kawahata M,Kitagawa R,Yamada Y,Yamanaka
M, Yamaguchi K, Kobayashi K. Tetrahedron, 2009, 65:
7234—7239
[69] Kitagawa H,Kobori Y,Yamanaka M,Yoza K,Kobayashi K.
Proc. Natl. Acad. Sci. USA,2009,106: 10444—10448
[70] Koumura N,Zijlstra R W J,Delden R A,Harada N,Feringa B
L. Nature,1999,401: 152—155
[71] Leigh D A,Wong J Y,Dehez F,Zerbetto F. Nature,2003,
424: 174—179
[72] Jian H H,Tour J M. J. Org. Chem. ,2003,68: 5091—5103
[73] Horinek D,Michl J. Proc. Natl. Acad. Sci. USA,2005,102:
14175—14180
[74] Gao L,Liu Q,Zhang Y Y,Jiang N,Zhang H G,Cheng Z H,
Qiu W F,Du S X,Liu Y Q,Hofer W A,Gao H J. Phys. Rev.
Lett. ,2008,101: 197209—197214

[1] 张双进, 杨扬, 孙小强, 尹芳华, 强琚莉, 王乐勇. 酸碱驱动的分子机器研究与应用[J]. 化学进展, 2016, 28(2/3): 244-259.
[2] 杨再文, 刘向荣, 赵顺省, 何金梅. 化学驱动的[2]轮烷型分子梭[J]. 化学进展, 2014, 26(12): 1899-1913.
[3] 王光霞, 车延科, 江华. 旋转型单分子机器[J]. 化学进展, 2014, 26(06): 909-918.
[4] 孙涛 张华承 李月明 辛飞飞 孔丽 郝爱友. 基于环糊精和富勒烯偶联体系的新型分子机器*[J]. 化学进展, 2010, 22(11): 2156-2164.
[5] 陈琳 石乃恩 钱妍 解令海 范曲立 黄维. 点击化学与功能有机/聚合物材料*[J]. 化学进展, 2010, 22(0203): 406-416.
阅读次数
全文


摘要

分子陀螺的设计、合成与组装