English
新闻公告
More
化学进展 2007, Vol. 19 Issue (11): 1727-1735 前一篇   后一篇

• 综述与评论 •

氮氧自由基TEMPO:选择氧化醇的高效有机小分子催化剂*

杨贯羽** 郭彦春 武光辉 郑立稳 宋毛平**   

  1. ( 郑州大学化学系 郑州 450052)
  • 收稿日期:2007-01-16 修回日期:2007-01-26 出版日期:2007-11-14 发布日期:2007-11-25
  • 通讯作者: 杨贯羽;宋毛平

Nitroxyl Radical TEMPO: An Organocatalyst for Highly Efficient and Selective Oxidation of Alcohol

Yang Guanyu** ;Guo Yanchun; Wu Guanghui; Zheng Liwen; Song Maoping**   

  1. (Department of Chemistry, Zhengzhou University, Zhengzhou 450052, China)
  • Received:2007-01-16 Revised:2007-01-26 Online:2007-11-14 Published:2007-11-25
  • Contact: Yang Guanyu;Song Maoping
醇被氧化为相应的醛或酮是有机合成中重要的官能团转换反应之一。自从Anelli法(TEMPO/NaBr/NaOCl)发现以来,由于所具有的醇被氧化为相应的醛或酮是有机合成中重要的官能团转换反应之一。自从Anelli法(TEMPO/NaBr/NaOCl)发现以来,由于所具有的高活性和高选择性, 有机小分子催化剂2,2,6,6-四甲基哌啶-1-氧自由基(TEMPO)催化醇的氧化反应成为温和条件下醇选择氧化的一个重要方法,并在实验室和工业生产中广泛应用。最近有关TEMPO催化醇氧化反应的研究,主要集中在开发用于分子氧对醇绿色氧化的催化体系和目的在于实现催化剂回收再用的TEMPO固载化研究两个领域上。本文以此为重点,综述了TEMPO催化醇氧化反应的发展和最近研究进展。
The oxidation of alcohols to aldehydes or ketones is one of the fundamental transformations in organic synthesis. Since the Anelli’s protocol(TEMPO/NaBr/NaOCl)was discovered, the oxidation of alcohol using TEMPO (2,2,6,6-tetramethyl-piperidyl-1-oxyl) as an organocatalyst has become a important methodology under mild conditions due to its very high efficiency and selectivity, and is widely applied in both laboratory and industry. The recent researches on TEMPO-catalyzed oxidation of alcohol focused on two fields: the investigations of catalytic systems for the green oxidation of alcohol with molecular oxygen as the terminal oxidant, and TEMPO immobilizations in order to realize recovery and recycling of the catalysts. With emphasis on the above two fields, this paper has reviewed the development and recent progress of TEMPO-catalyzed oxidation of alcohol.

中图分类号: 

()

[ 1 ] Zhan B Z, Thompson A. Tetrahedron , 2004 , 60 : 2917 —2935
[ 2 ] Ten Brink G J , Arends I W C E , Sheldon R A. Science , 2000 ,287 : 1636 —1639
[ 3 ] Guan B T, Xing D , Shi Z J , et al . J . Am. Chem. Soc. , 2005 ,127 : 18004 —18005
[ 4 ] Sheldon R A , Arends I W C E , Dijksman A. Catalysis Today ,2000 , 57 : 157 —166
[ 5 ] Mallat T, Baiker A. Chem. Rev. , 2004 , 104 : 3037 —3058
[ 6 ] Enache D I , Edwards J K, Hutchings GJ , et al . Science , 2006 ,311 : 362 —364
[ 7 ] Son Y C , Makwana V D , Suib S L , et al . Angew. Chem. Int .Ed. , 2001 , 40 : 4280 —4083
[ 8 ] Musawir M, Davey P N , Kozhevnikov I V , et al . Chem.Commun. , 2003 , 1414 —1415
[ 9 ] Krishnaveni N S , Surendra K, Rao K R. Adv. Synth. Catal . ,2004 , 346 : 346 —350
[10] Edegger K, Mang H , Kroutil W, et al , J . Mol . Catal . A:Chem. , 2006 , 251 : 66 —70
[11] Csjernyik G, *ll A H , Báckvall J E , et al . J . Org. Chem. ,2002 , 67 : 1657 —1662
[12] Adam W, Saha-Mê ller C R , Ganeshpure P A. Chem. Rev. ,2001 , 101 : 3499 —3548
[13] De Nooy A EJ , Besemer A C , van Bekkum H. Synthesis , 1996 ,1153 —1176
[14] Sheldon R A , Arends I W C E. Adv. Synth. Catal . , 2004 , 346 :1051 —1071
[15] Sheldon R A , Arends I W C E. J . Mol . Catal . A: Chem. ,2006 , 251 : 200 —214
[16] Sheldon R A , Arends I W C E , Brink GJ T. Acc. Chem. Res. ,2002 , 35 : 774 —781
[17] Calderon F. Synlett , 2006 , 657 —658
[18] Minisci F , Punta C , Recupero F. J . Mol . Catal . A: Chem. ,2006 , 251 : 129 —149
[19] Minisci F , Recupero F , Pedulli G F , et al . J . Mol . Catal . A:Chem. , 2003 , 204P205 : 63 —90
[20] Caron S , Dugger R W, Ripin D H B , et al . Chem. Rev. , 2006 ,106 : 2943 —2989
[21] Bjärsvik H R , Liguori L , Minisci F , et al . Org. Proc. Res.Dev. , 2002 , 6 : 197 —200
[22] Fritz-Langhals E. Org. Proc. Res. Develop. , 2005 , 9 : 577 —582
[23] Bragd P L , van Bekkum H , Besemer A C. Topics Catal . , 2004 ,27 : 49 —66
[24] Mahoney L R , Mendenhall G D , Ingold K U. J . Am. Chem.Soc. , 1973 , 95 : 8610 —8614
[25] Ganiev I M, Timerghazin Q K, Khalizov A F , et al . J . Phys.Org. Chem. , 2001 , 14 : 38 —42
[26] Minisci F , Recupero F , Cecchetto A , et al . Eur. J . Org.Chem. , 2004 , 109 —119
[27] Ma Z K, Bobbitt J M. J . Org. Chem. , 1991 , 56 : 6110 —6114
[28] Golubev V A , Rozantsev E G, Neiman M B. Bull . Acad. Sci .USSR , Chem. Ser. , 1965 , 14 : 1898
[29] Rychovsky S D , Vaidyanathan R. J . Org. Chem. , 1999 , 64 :310 —312
[30] Bolm C , Magnus A S , Hildebrand J P. Org. Lett . , 2000 , 2 :1173 —1175
[31] Hunter D H , Barton D H R , Motherwell WJ . Tetrahedron Lett . ,1984 , 25 : 603 —606
[32] Kim S S , Nehru K. Synlett , 2002 , 616 —618
[33] De Luca L , Giacomelli G, Masala S , Porcheddu A. J . Org.Chem. , 2003 , 68 : 4999 —5001
[34] De Luca L , Giacomelli G, Porcheddu A. Org. Lett . , 2001 , 3 :3041 —3043
[35] Semmelhack M F , Chou C S , Cortes D A. J . Am. Chem. Soc. ,1983 , 105 : 4492 —4494
[36] Palmisano G, Ciriminna R , Pagliaro M. Adv. Synth. Catal . ,2006 , 348 : 2033 —2037
[37] Anelli P L , Biffi C , Montanari F , Quici S. J . Org. Chem. ,1987 , 52 : 2559 —2562
[38] Anelli P L , Banfi S , Montanari F , Quici S. J . Org. Chem. ,1989 , 54 : 2970 —2972
[39] Anelli P L , Montanari F , Quici S. Org. Synth. , 1990 , 69 :212 —219
[40] Lin F , Peng W, Yu B , et al . Carbohydr. Res. , 2004 , 339 :1409 —1409
[41] Zhao M Z, Li J , Mano E , Reider P J , et al . J . Org. Chem. ,1999 , 64 : 2564 —2566
[42] Melvin F , McNeill A , Herbert R B , et al . Tetrahedron Lett . ,1999 , 40 : 1201 —1202
[43] Semmelhack M F , Schmid C R , Cortés D A , et al . J . Am.Chem. Soc. , 1984 , 106 : 3374 —3376
[44] Betzemeier B , Cavazzini M, Knochel P , et al . Tetrahedron Lett . ,2000 , 41 : 4343 —4346
[45] Ragagnin G, Betzemeier B , Knochel P , et al . Tetrahedron ,2002 , 58 : 3985 —3991
[46] Gamez P , Arends I W C E , Sheldon R A , et al . Chem.Commun. , 2003 , 2414 —2415
[47] Gamez P , Arends I W C E , Sheldon R A , et al . Adv. Synth.Catal . , 2004 , 346 : 805 —811
[48] Striegler S. Tetrahedron , 2006 , 62 : 9109 —9114
[49] Jiang N , Ragauskas A J . J . Org. Chem. , 2006 , 71 : 7087 —7090
[50] Jiang N , Ragauskas A J . Org. Lett . , 2005 , 7 : 3689 —3692
[51] Velusamy S , Srinivasan A , Punniyamurthy T. Tetrahedron Lett . ,2006 , 47 : 923 —926
[52] Boudreau J , Doucette M, Ajjou A N. Tetrahedron Lett . , 2006 ,47 : 1695 —1698
[53] Velusamy S , Punniyamurthy T. Eur. J . Org. Chem. , 2003 ,3913 —3915
[54] Cecchetto A , Fontana F , Miniscia F , et al . Tetrahedron Lett . ,2001 , 42 : 6651 —6653
[55] Dijksman A , Arends I W C E , Sheldon R A. Chem. Commun. ,1999 , 1591 —1592
[56] Dijksman A , Arends I W C E , Sheldon R A , et al . J . Am.Chem. Soc. , 2001 , 123 : 6826 —6833
[57] Kim S S , Jung H C. Synthesis , 2003 , 2135 —2137
[58] Wang N W, Liu R H , Liang X M, et al . Chem. Commun. ,2005 , 5322 —5324
[59] Yang G Y, Ma J P , Wang W, et al . Catal . Lett . , 2006 , 112 :83 —87
[60] Lenoir D. Angew. Chem. Int . Ed. , 2006 , 45 : 3206 —3210
[61] Liu R H , Liang X M, Hu X Q , et al . J . Am. Chem. Soc. ,2004 , 126 : 4112 —4113
[62] Liu R H , Liang X M, Hu X Q , et al . J . Org. Chem. , 2005 ,70 : 729 —731
[63] Xie Y, Mo W M, Hu X Q , et al . J . Org. Chem. , 2007 , 72 :4288 —4291
[64] Miller R A , Hoerrner R S. Org. Lett . , 2003 , 5 : 285 —287
[65] Lei M, Hu R J , Wang Y G. Tetrahedron , 2006 , 62 : 8928 —8932
[66] Vatele J M. Synlett , 2006 , 2055 —2058
[67] Schulze A , Giannis A. Synthesis , 2006 , 257 —260
[68] De Mico A , Margarita R , Piancatelli G, et al . J . Org. Chem. ,1997 , 62 : 6974 —6977
[69] Vatèle J M. Tetrahedron Lett . , 2006 , 47 : 715 —718
[70] Tashino Y, Togo H. Synlett , 2004 , 2010 —2012
[71] Sakuratani K, Togo H. Synthesis , 2003 , 21 —23
[72] Herrerías C I , Zhang T Y, Li CJ . Tetrahedron Lett . , 2006 , 47 :13 —17
[73] Fabbrini M, Galli C , Macchitella D , et al . Tetrahedron Lett . ,2001 , 42 : 7551 —7553
[74] Baiocco P , Barreca A M, Galli C , et al . Org. Biomol . Chem. ,2003 , 1 : 191 —197
[75] Galli C , Gentili P. J . Phys. Org. Chem. , 2004 , 17 : 973 —977
[76] Fabbrini M, Galli C , Gentili P J . Mol . Catal . B : Enz. , 2002 ,16 : 231 —240
[77] Arends I W C E , Li Y X, Sheldon R A , et al . Tetrahedron ,2006 , 62 : 6659 —6665
[78] Kulys J , Vidziunaite R. J . Mol . Catal . B : Enz. , 2005 , 37 :79 —83
[79] Ciriminna R , Bolm C , Pagliaro M, et al . Adv. Synth. Catal . ,2002 , 344 : 159 —163
[80] Bolm C , Fey T. Chem. Commun. , 1999 , 1795 —1796
[81] Testa M L , Ciriminna R , Pagliaro M, et al . Adv. Synth. Catal . ,2004 , 346 : 655 —660
[82] Ciriminna R , Pagliaro M. Adv. Synth. Catal . , 2003 , 345 :383 —388
[83] Ciriminna R , Blum J , Avnir D , Pagliaro M. Chem. Commun. ,2000 , 1441 —1442
[84] Brunel D , Fajula F , Nagy J B , et al . Appl . Catal . A: Gen. ,2001 , 213 : 73 —82
[85] Brunel D , Lentz P , Sutra P , et al . Stud. Surf . Sci . Catal . ,1999 , 125 : 237 —244
[86] Dijksman A , Arends I W C E , Sheldon R A. Chem. Commun. ,2000 , 271 —272
[87] Dijksman A , Arends I W C E , Sheldon R A. Synlett , 2001 ,102 —104
[88] Minisci F , Recupero F , Rodino M, et al . Org. Process Res.Dev. , 2003 , 7 : 794 —798
[89] Ferreira P , Hayes W, Tsang S C , et al . Green Chem. , 2004 , 6 :310 —312
[90] Benaglia M, Puglisi A , Pozzi G, et al . Tetrahedron , 2005 , 61 : 12058 —12064
[91] Pozzi G, Cavazzini M, Quici S , et al . Org. Lett . , 2004 , 6 :441 —443
[92] Cozzi F. Adv. Synth. Catal . , 2006 , 348 : 1367 —1390
[93] Gilhespy M, Lok M, Baucherel X. Catal . Today , 2006 , 117 :114 —119
[94] Gilhespy M, Lok M, Baucherel X. Chem. Commun. , 2005 ,1085 —1086
[95] Tanyeli C , Gümüä A. Tetrahedron Lett . , 2003 , 44 : 1639 —1642
[96] Kashiwagi Y, Ikezoe H , Ono T. Synlett , 2006 , 69 —72
[97] Wu X E , Ma L , Gao L X, et al . Synlett , 2005 , 607 —610
[98] Holczknecht O , Cavazzini M, Pozzi G, et al . Adv. Synth.Catal . , 2005 , 347 : 677 —688
[99] Pozzi G, Cavazzini M, Holczknecht O , et al . Tetrahedron Lett . ,2004 , 45 : 4249 —4251
[100] Gheorghe A , Cuevas2Yanez E , Reiser O , et al . Synlett , 2006 ,2767 —2770

[1] 李佳烨, 张鹏, 潘原. 在大电流密度电催化二氧化碳还原反应中的单原子催化剂[J]. 化学进展, 2023, 35(4): 643-654.
[2] 邵月文, 李清扬, 董欣怡, 范梦娇, 张丽君, 胡勋. 多相双功能催化剂催化乙酰丙酸制备γ-戊内酯[J]. 化学进展, 2023, 35(4): 593-605.
[3] 徐怡雪, 李诗诗, 马晓双, 刘小金, 丁建军, 王育乔. 表界面调制增强铋基催化剂的光生载流子分离和传输[J]. 化学进展, 2023, 35(4): 509-518.
[4] 杨越, 续可, 马雪璐. 金属氧化物中氧空位缺陷的催化作用机制[J]. 化学进展, 2023, 35(4): 543-559.
[5] 叶淳懿, 杨洋, 邬学贤, 丁萍, 骆静利, 符显珠. 钯铜纳米电催化剂的制备方法及应用[J]. 化学进展, 2022, 34(9): 1896-1910.
[6] 王乐壹, 李牛. 从铜离子、酸中心与铝分布的关系分析不同模板剂制备Cu-SSZ-13的NH3-SCR性能[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1688-1705.
[7] 李立清, 郑明豪, 江丹丹, 曹舒心, 刘昆明, 刘晋彪. 基于邻苯二胺氧化反应的生物分子比色/荧光探针[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1815-1830.
[8] 杨启悦, 吴巧妹, 邱佳容, 曾宪海, 唐兴, 张良清. 生物基平台化合物催化转化制备糠醇[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1748-1759.
[9] 贾斌, 刘晓磊, 刘志明. 贵金属催化剂上氢气选择性催化还原NOx[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1678-1687.
[10] 张明珏, 凡长坡, 王龙, 吴雪静, 周瑜, 王军. 以双氧水或氧气为氧化剂的苯羟基化制苯酚的催化反应机理[J]. 化学进展, 2022, 34(5): 1026-1041.
[11] 乔瑶雨, 张学辉, 赵晓竹, 李超, 何乃普. 石墨烯/金属-有机框架复合材料制备及其应用[J]. 化学进展, 2022, 34(5): 1181-1190.
[12] 刘洋洋, 赵子刚, 孙浩, 孟祥辉, 邵光杰, 王振波. 后处理技术提升燃料电池催化剂稳定性[J]. 化学进展, 2022, 34(4): 973-982.
[13] 沈树进, 韩成, 王兵, 王应德. 过渡金属单原子电催化剂还原CO2制CO[J]. 化学进展, 2022, 34(3): 533-546.
[14] 楚弘宇, 王天予, 王崇臣. MOFs基材料高级氧化除菌[J]. 化学进展, 2022, 34(12): 2700-2714.
[15] 景远聚, 康淳, 林延欣, 高杰, 王新波. MXene基单原子催化剂的制备及其在电催化中的应用[J]. 化学进展, 2022, 34(11): 2373-2385.