English
新闻公告
More
化学进展 2007, Vol. 19 Issue (06): 1007-1015 前一篇   后一篇

• 综述与评论 •

非标记电化学DNA杂交指示剂*

汪庆祥;袁显龙;焦奎**;谢江坤;张波   

  1. 青岛科技大学 化学与分子工程学院 青岛 266042
  • 收稿日期:2006-08-25 修回日期:2006-12-15 出版日期:2007-06-24 发布日期:2007-06-24
  • 通讯作者: 焦奎

The Non-labeling Electroactive Acid Deoxyribonucleic Acid Hybridization Indicators

Wang Qingxiang;Yuan Xianlong;Jiao Kui**; Xie Jiangkun;Zhang Bo   

  1. College of Chemistry and Molecular Engineering, Qingdao University of Science and Technology, Qingdao 266042, China
  • Received:2006-08-25 Revised:2006-12-15 Online:2007-06-24 Published:2007-06-24
电化学DNA杂交检测技术因其快速、灵敏、低消耗和易于操作等优点而在临床医学、环境监测和药物分析等领域受到普遍关注。电化学DNA杂交指示剂是DNA电化学杂交传感器的重要组成部分,能与单链DNA和双链DNA通过不同的模式和作用力进行差异性结合。本文介绍了电化学杂交指示剂的定义及其在DNA电化学传感器中的重要性,根据分子结构上的特征差异,将非标记型电化学杂交指示剂分为有机染料(荧光素)、药物分子和金属配合物三类,并从中选取了各个类型中具有代表性的指示剂对它们的工作原理、研究进展和应用现状进行了比较和评述。对杂交指示剂的设计和开发前景,特别是满足基因芯片应用等方面做出了展望。
The electrochemical detection of DNA hybridization has received much attention in the fields of clinical diagnosis, environmental monitoring and drug analysis due to its high sensitivity, rapid response, easy handling, and low cost. The non-labeling electrochemical active DNA hybridization indicators , a series of electrochemical active small molecules that bind to single-stranded and double-stranded DNA via different binding modes and action force, are important components of electrochemical DNA biosensor. The concepts of the non-labeling electrochemical indicator and their significance in DNA biosensors are introduced. According to the molecular structure characteristic, the electrochemical hybridization indicators are classified into organic dyes, drugs and metal complexes. The recent research and application of representative indicators in each species are reviewed in detail. The designation, exploitation and the application of new indicators are prospected, especially for the development of gene chip technologies.

中图分类号: 

()

[ 1 ] Gooding J J . Electroanal . , 2002 , 14 : 1149 —1156
[ 2 ] 周文骏(Zhou W J ) , 沈鹤柏(Shen H B) , 杨永桃( Yang Y T) 等. 光谱学与光谱分析(Spectrosc. Spect . Anal . ) , 2004 ,24 (12) : 1605 —1608
[ 3 ] Zhao X, Tapec-Dytioco R , Tan W. J . Am. Chem. Soc. , 2003 ,125 : 11474 —11475
[ 4 ] Wakeley P R , Errington J , Hannon S , et al . Vete. Microbiol . ,2006 , 118 : 247 —254
[ 5 ] Fitzmaurice J , Glennon M, Duffy G, et al . Mol . Cell . Probes ,2004 , 18 : 123 —132
[ 6 ] Volkmann H , Schwartz T , Bischoff P , et al . J . Microbiol .Meth. , 2004 , 56 : 277 —286
[ 7 ] Anna-Maria C , Ian K, Silvano P. Diagno. Microbiol . Infect .Disease , 2005 , 51 : 13 —17
[ 8 ] Tarja J , Arja K, Antti W L , et al . Mol . Cell . Probes , 1990 , 4 :341 —352
[ 9 ] Jalava T , Ranki M, Bengtstrêm M, et al . J . Viro. Meth. , 1992 ,36(2) : 171 —180
[10] 杨丽菊(Yang L J ) , 彭图治(Peng T Z) . 分析化学(Chinese J . Anal . Chem. ) , 2001 , 29 : 355 —360
[11] Wang J , Rivas G, ; zsêz M, et al . Anal . Chem. , 1997 , 69 :1457 —1460
[12] Bakker E. Anal . Chem. , 2004 , 76 : 3285 —3298
[13] Teles F R R , Prazeres D M F , Lima-Filho J L. Rev. Med.Virol . , 2005 , 15 : 287 —302
[14] Azek F , Grossiord C , Joannes M, et al . Anal . Biochem. , 2000 ,284 : 107 —110
[15] Wang J , Rivas G, Cai X, et al . Anal . Chim. Acta , 1997 , 347 :1 —8
[16] Brett A M O , Serrano S H P , Gutz I , et al . Electroanal . , 1997 ,9 : 1132 —1137
[17] Cai H , Zhu N N , Jiang Y, et al . Biosens. Bioelectron. , 2003 ,18 : 1311 —1319
[18] Xu C , He P G, Fang Y Z. Anal . Chim. Acta , 2000 , 411 :31 —36
[19] Torimoto T , Yamashita M, Kuwabata S , et al . J . Phys. Chem.B , 1999 , 103 : 8799 —8803
[20] Katz E , Willner I , Wang J . Electroanal . , 2004 , 16 : 19 —44
[21] Lumley-Woodyear T , Campbell C N , Heller A. J . Am. Chem.Soc. , 1996 , 118 : 5504 —5505
[22] Wang J , Liu G, Jan M R. J . Am. Chem. Soc. , 2004 , 126 :3010 —3011
[23] 陆晓军(Lu X J) , 鞠 先(Ju H X) . 分析化学(Chinese J .Anal . Chem. ) , 2003 , 31 : 110 —115
[24] 黄海珍( Huang H Z) , 杨秀荣( Yang X L) . 分析化学(Chinese J . Anal . Chem. ) , 2002 , 30 : 491 —497
[25] Hashimoto K, Ito K, Ishimori Y. Anal . Chem. , 1994 , 66 :3830 —3833
[26] Kobayashi M, Kusakawa T , Saito M, et al . Electrochem.Commun. , 2004 , 6 : 337 —343
[27] Hashimoto K, Ito K, Ishimori Y. Sensor. Actuat . B , 1998 , 46 :220 —225
[28] Ju H X, Ye Y K, Zhu Y L. Electrochim. Acta , 2005 , 50 :1361 —1367
[29] Kang J , Li X, Wu G, et al . Anal . Biochem. , 2007 , 364 :165 —170
[30] Gu J Y, Lu XJ , Ju H X. Electroanal . , 2002 , 14 : 949 —954
[31] 焦奎(Jiao K) , 张旭志(Zhang X Z) , 徐桂云(Xu G Y) 等.化学学报(Acta Chim. Sinica) , 2005 , 63 : 1100 —1104
[32] Zhu N N , Zhang A P , Wang Q J , et al . Anal . Chim. Acta ,2004 , 510 : 163 —168
[33] Liu S F , Li Y F , Li J R , et al . Biosens. Bioelectron. , 2005 ,21 : 789 —795
[34] Li J , Liu Q , Liu Y J , et al . Anal . Biochem. , 2005 , 346 : 107 —114
[35] Meric B , Kerman K, Ozkan D , et al . Talanta , 2002 , 56 : 837 —846
[36] Ozkan D , Kara P , Kerman K, et al . Bioelectrochem. , 2002 , 58 :119 —126
[37] Tani A , Thomson A J , Butt J N. Analyst , 2001 , 10 : 1756 —1759
[38] Teh H F , Gong H , Dong X, et al . Anal . Chim. Acta , 2005 ,551 : 23 —29
[39] 焦奎(Jiao K) , 徐桂云(Xu G Y) , 张旭志(Zhang X Z) 等.高等学校化学学报( Chem. J . Chinese U. ) , 2005 , 26 :841 —843
[40] Kerman K, Matsubara Y, Morita Y, et al . Sci . Tech. Adv.Mater. , 2004 , 5 : 351 —357
[41] Kara P , Meric B , Zeytinoglu A , et al . Anal . Chim. Acta , 2004 ,518 : 69 —76
[42] Kerman K, Ozkan D , Kara P , et al . Turk. J . Chem. , 2004 ,28 : 523 —533
[43] Wang B , Bouffier L , Demeunynck M, et al . Bioelectrochem. ,2004 , 63 : 233 —237
[44] Wong E L S , Erohkin P , Gooding J J . Electrochem. Commun. ,2004 , 6 : 648 —654
[45] Wong E L S , Gooding J J . Anal . Chem. , 2003 , 75 : 3845 —3852
[46] Liu S H , Ye J N , He P G, et al . Anal . Chim. Acta , 1996 ,335 : 239 —243
[47] 王素芬(Wang S F) , 彭图治(Peng T Z) , 李建平(Li J P) .化学学报(Acta Chim. Sinica) , 2002 , 60 : 310 —316
[48] Wang S F , Peng T Z , Catherine F Y. Electroanal . , 2002 , 14 :1648 —1653
[49] Thomas M H L , Hsing I M. Anal . Chem. , 2002 , 74 : 5057 —5062
[50] Prasmickaite L , Hogset A , Berg K. Photochem. Photobiol . ,2001 , 73 : 388 —395
[51] Yang Y I , Hong H Y, Lee I S , et al . Anal . Biochem. , 2000 ,280 : 322 —324
[52] Chen Q Y, Li D , Zhao H Y, et al . Analyst , 1999 , 124 : 901 —906
[53] Huang C Z , Li Y F , Zhang D J , et al . Talanta , 1999 , 49 :495 —503
[54] Reid G D , Whittaker D J , Day M A , et al . J . Am. Chem.Soc. , 2002 , 124 : 5518 —5527
[55] Gurban A M, Prieto-Simón B , Marty J L , et al . Anal . Lett . ,2006 , 39 : 1543 —1558
[56] Lyng R , Hard T , Nordén B. Biopolymers , 1987 , 26 : 1327 —1345
[57] Nordén B. Appl . Spectrosc. Rev. , 1978 , 14 : 157 —248
[58] Fujimoto B S , Clendenning J B , Delrow J J , et al . J . Phys.Chem. , 1994 , 98 : 6633 —6643
[59] Nordén B , Tjerneld F. Chem. Phys. Lett . , 1977 , 50 : 508 —512
[60] Zhao G C , Zhu J J , Zhang J J , et al . Anal . Chim. Acta , 1999 ,394 : 337 —344
[61] Zhu N N , Chang Z , He P G, et al . Electrochim. Acta , 2006 ,51 : 3758 —3762
[62] Liu S F , Li Y F , Li J R , et al . Biosens. Bioelectron , 2005 , 21 :789 —795
[63] 焦奎(Jiao K) , 任勇(Ren Y) , 徐桂云(Xu G Y) 等. 分析化学(Chinese J . Anal . Chem. ) , 2005 , 33 : 1381 —1384
[64] Ren Y, Jiao K, Xu G Y, et al . Electroanal . , 2005 , 17 : 2182 —2189
[65] Kara P , Kerman K, Ozkan D , et al . Electrochem. Commun. ,2002 , 4 : 705 —709
[66] Napier M E , Thorp H H. Langmuir , 1997 , 13 : 6342 —6344
[67] Erdem A , Kerman K, Meric B , et al . Anal . Chim. Acta , 2000 ,422 : 139 —149
[68] Yang W R , ; zsêz M, Hibbert D B , et al . Electroanal . , 2002 ,14 : 1299 —1302
[69] Erdem A , Kerman K, Meric B , et al . Electroanal . , 2001 , 13 :219 —223
[70] Sistare M F , Holmberg R C , Thorp H H. J . Phys. Chem. ,1999 , 103 : 10718 —10728
[71] Tani A , Thomson A J , Butt J N. Analyst , 2001 , 126 : 1756 —1759
[72] OstatnáV , Dolinnaya N , Andreev S , et al . Bioelectrochemistry ,2005 , 67 : 205 —210
[73] Wong E L S , Gooding J J . Anal . Chem. , 2006 , 78 : 2138 —2144
[74] Wang A H J , Ughetto G, Quigley G, et al . Biochemistry , 1987 ,26 : 1152 —1163
[75] Hashimoto K, Ito K, Ishimori Y. Anal . Chim. Acta , 1994 , 286 :219 —224
[76] Marrazza G, Chianella I , Mascini M. Biosens. Bioelectron. ,1999 , 14 : 43 —51
[77] Marrazza G, Chianella I , Mascini M. Anal . Chim. Acta , 1999 ,387 : 297 —307
[78] Marrazza G, Chiti G, Mascini M, et al . Clin. Chem. , 2000 ,46 : 31 —37
[79] Marrazza G, Tombelli S , Mascini M, et al . Clin. Chim. Acta ,2001 , 307 : 241 —248
[80] Sun X Y, He P G, Liu S H , et al . Talanta , 1998 , 47 : 487 —495
[81] Cheng G F , Zhao J , Tu Y H , et al . Anal . Chim. Acta , 2005 ,533 : 11 —16
[82] 陈立(Chen L) , 张舜玲(Zhang S L) , 许先吟(Xu X Y) . 现代临床医学生物工程学杂志(J . Mod. Clin. Med. Bioeng. ) ,2005 , 11 : 123 —124
[83] Yau H C M, Chan H L , Yang M S. Biosens. Bioelectron. ,2003 , 18 : 873 —879
[84] Erdem A , ; zsêz M. Anal . Chim. Acta , 2001 , 437 : 107 —114
[85] 刘盛辉(Liu S H) , 何品刚(He P G) , 方禹之(Fang Y Z) .分析化学(Chinese J . Anal . Chem. ) , 1996 , 24 : 1301 —1304
[86] 袁彩霞( Yuan C X) , 杨频( Yang P) . 化学进展( Prog.Chem. ) , 2005 , 17 : 78 —84
[87] Erdem A , Kerman K. Electroanal . , 1999 , 11 : 1372 —1376
[88] Erdem A , Kerman K, Meric B , et al . Electroanal . , 1999 , 11 :586 —588
[89] Wang J , Palecek E , Nielsen P E , et al . J . Am. Chem. Soc. ,1996 , 118 : 7667 —7670
[90] Millan K M, Angela S , Susan R M. Anal . Chem. , 1994 , 66 :2943 —2948
[91] Wang J , Cai X, Rivas G, et al . Anal . Chem. , 1996 , 68 :2629 —2634
[92] Mishima Y, Motonaka J , Ikeda S. Anal . Chim. Acta , 1997 ,345 : 45 —50
[93] Motonaka J , Mishima Y, Maruyama K, et al . Sensors Actuat . B Chem. , 2000 , 66 : 234 —236
[94] Del Pozo M V , Alonso C , Pariente F , et al . Biosens.Bioelectron. , 2005 , 20 : 1549 —1558
[95] Ju H X, Ye Y K, Zhao J H , et al . Anal . Biochem. , 2003 , 313 :255 —261
[96] Mishima Y, Motonaka J , Maruyama K, et al . Sensors Actuat . B Chem. , 2000 , 65 : 340 —342
[97] Yan F , Erdem A , Meric B , et al . Electrochem. Commun. ,2001 , 3 : 224 —228
[98] Carter M T , Rodriguez M, Bard A J . J . Am. Chem. Soc. ,1989 , 111 : 8901 —8911
[99] Pang D W, Abruna H D. Anal . Chem. , 1998 , 70 : 3162 —3169
[100] Del Pozo M V , Alonso C , Pariente F , et al . Anal . Chem. ,2005 , 77 : 2550 —2557
[101] Maruyama K, Motonaka J , Mishima Y, et al . Sensors Actuat . B Chem. , 2001 , 76 : 215 —219
[102] Maruyama K, Mishima Y, Minagawa K, et al . Anal . Chem. ,2002 , 74 : 3698 —3703
[103] Liu A , Anzai J . Mat . Sci . Eng. C , 2004 , 24 : 503 —505
[104] Liu A , Anzai J . Anal . Chem. , 2004 , 76 : 2975 —2980
[105] Yen S F , Gabbay E J , Wilson W D. Biochemistry , 1982 , 21 :2070 —2076
[106] Takagi M, Yokoyama H , Takenaka S , et al . J . Incl . Phen.Molec. Reco. Chem. , 1998 , 32 : 375 —383
[107] Tanious F A , Yen S F , Wilson W D. Biochemistry , 1991 , 30 :1813 —1819
[108] Miyahara H , Yamashita K, Kanai M, et al . Talanta , 2002 , 56 :829 —835
[109] Takenaka S , Uto Y, Saita H , et al . J . Chem. Soc. Chem.Commun. , 1998 , 1111 —1112
[110] Nojima T , Yamashita K, Takagi A , et al . Anal . Sci . , 2005 ,21 : 1437 —1441
[111] Sato S , Kondo H , Nojima T , et al . Anal . Chem. , 2005 , 77 :7304 —7309
[112] Takenaka S , Yamashita K, Takagi M, et al . Anal . Chem. ,2000 , 72 : 1334 —1341
[113] Tansil N C , Xie H , Xie F , et al . Anal . Chem. , 2005 , 77 :126 —134

[1] 马佳慧, 袁伟, 刘思敏, 赵智勇. 小分子共价DNA的组装及生物医学应用[J]. 化学进展, 2022, 34(4): 837-845.
[2] 朱本占, 张静, 唐苗, 黄春华, 邵杰. 致癌性卤代醌类消毒副产物造成 DNA 损伤的分子机理研究[J]. 化学进展, 2022, 34(1): 227-236.
[3] 刘陈, 李强翔, 张迪, 郦瑜杰, 刘金权, 肖锡林. MCM-41型介孔二氧化硅纳米颗粒的制备及其在DNA生物传感器中的应用[J]. 化学进展, 2021, 33(11): 2085-2102.
[4] 张开宇, 高国伟, 李延生, 宋钰, 温永强, 张学记. DNA水凝胶在生物传感中的应用和发展[J]. 化学进展, 2021, 33(10): 1887-1899.
[5] 吴晴, 唐一源, 余淼, 张悦莹, 李杏梅. 基于肿瘤微环境响应的DNA纳米结构递药系统[J]. 化学进展, 2020, 32(7): 927-934.
[6] 王子瑄, 王跃飞, 齐崴, 苏荣欣, 何志敏. DNA-多肽复合分子的设计、组装与应用[J]. 化学进展, 2020, 32(6): 687-697.
[7] 林子涵, 陈煌, 董嘉伟, 赵道辉, 李理波. 纳米孔生物分子检测研究[J]. 化学进展, 2020, 32(5): 562-580.
[8] 周倩, 李娜, 李坤, 余孝其. DNA中醛基嘧啶的化学检测[J]. 化学进展, 2020, 32(11): 1634-1650.
[9] 刘江波, 王丽华, 左小磊. 基于DNA的细胞膜功能化[J]. 化学进展, 2019, 31(8): 1067-1074.
[10] 范昭璇, 赵亮, 张学记. 循环肿瘤DNA的检测:从数字化到测序[J]. 化学进展, 2019, 31(10): 1384-1395.
[11] 田晓春, 吴雪娥, 赵峰, 姜艳霞, 孙世刚. 电化学联用技术研究微生物的胞外电子传递机制[J]. 化学进展, 2018, 30(8): 1222-1227.
[12] 梁晨希, 曹立新*, 张跃娟, 闫培生. 海洋毒素电化学生物传感器[J]. 化学进展, 2018, 30(7): 1028-1034.
[13] 朱本占, 肖璇, 巢细娟, 唐苗, 黄蓉, 邵杰. DNA分子“光开关”含钌多吡啶络合物细胞摄取、胞内分布及毒性机理研究[J]. 化学进展, 2018, 30(12): 1975-1991.
[14] 尹晓尧, 李非, 伯晓晨, 骆志刚, 左小磊. 化学中的计算——DNA计算的发展与模型概述[J]. 化学进展, 2017, 29(11): 1297-1315.
[15] 叶德楷, 左小磊, 樊春海. 基于DNA纳米结构的传感界面调控及生物检测应用[J]. 化学进展, 2017, 29(1): 36-46.
阅读次数
全文


摘要

非标记电化学DNA杂交指示剂*