English
新闻公告
More
化学进展 1997, Vol. 9 Issue (03): 223-   后一篇

• 综述与评论 •

组合化学、分子库与新药研究

刘刚;恽榴红;王建新   

  1. (军事医学科学院毒物药物所 北京 100850; Chiron Corporation, 4560 Horton Street, Emeryville, CA 94608, USA)
  • 收稿日期:1996-07-01 修回日期:1996-09-01 出版日期:1997-09-24 发布日期:1997-09-24

Combinatorial Chemistry, Molecular Libraries and Studying of New Drugs

Liu Gang;Yun Liuhong;Wang Jianxin   

  1. (Institute of Pharmacology and Toxicology, Academy of Military Sciences,Beijing 100850, China; Chiron Corporation, 4560 Horton Street, Emeryville, CA94608, USA)
  • Received:1996-07-01 Revised:1996-09-01 Online:1997-09-24 Published:1997-09-24

组合化学是进入90 年代以来寻找及优化新药先导化合物的主要研究方法, 其特点是改变了传统的逐一合成、逐一纯化、逐一筛选的模式, 而是以合成和筛选化学库的形式完成寻找及优化药物先导化合物, 极大地加快了药物先导化合物出现的速度。本文就目前有关组合化学研究的基本理论、基本方法、发展趋势、研究成果以及我国应当采取的措施进行了综述。

Combinatorial chemistry is a new strategy for discovery and optimization of lead compounds in drug design in 1990s. It makes a big difference from traditional method in which pure compounds are synthesized, purified and screened one by one. Combinatorial chemistry is a type of synthetic and screening strategy which leads to large chemical libraries and extremely accelerates the rate of finding and optimizing new lead compounds.In this paper, the essential theories, methods, development tendency, achievements of combinatorial chemistry are reviewed.

中图分类号: 

()

[1 ] Houghten R A , Perspectives in Drug Discoveryand Design, 1995, 2 (2).
[2 ] Weintraub H, Science, 1995, 267, 1609.
[3 ] Terrett N K, Gardner M , Gordon D W , Kobylecki R J , Steele J , Tetrahetron, 1995, 51 (30) , 8135~8173.
[4 ] Nielsen J , Chemistry & Industry , 1994, 902~ 905.
[5 ] Brown K D, Genetic Engineering News, 1992, 12 (19) , 1.
[6 ] Jung G, Beck-Sickinger A G, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. , 1992, 31 (4) , 367~ 486.
[7 ] Jacobs J W , Trendsin Biotechnology , 1994, 12 (1) , 19~ 26.
[8 ] Janda K D, Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1994, 91, 10779~ 10785.
[9 ] Gallop M A , Barrett R W , Dower W J , Fordor S P A , Gordon E M , J. Med. Chem. , 1994, 37 (9) ,1233~ 1251.
[10 ] Gordon E M , Barrett R W , Dower W J , Fordor S P A , Gallop M A , J. Med. Chem. , 1994, 37(10) , 1385~ 1400.
[11 ] Vries D J , Hall M R, Drug Development Research, 1994, 33, 161~ 173.
[12 ] Furka A , Drug Development Research, 1994, 33, 90~ 97.
[13 ] Ellington A D, Drug Development Research, 1994, 33 (2) , 102~ 115.
[14 ] Clackson T , Well J A , Trends in Biotechnology , 1994, 12 (5) , 173~ 184.
[15 ] Houghten R A , Technical Focus, 1993, 9 (7) , 235~ 239.
[16 ] Pavia M R, Sawyer T K, Moos W H, Bioorganic &Medicinal Chemistry Letters, 1993, 3 (3) , 387~396.
[17 ] 刘刚, 中国药物化学杂志, 1995, 5 (4) , 303~ 310.
[18 ] 刘刚, 中国药物化学杂志, 1996, 6 (1) , 73~ 78.
[19 ] Lebl M , Krchnak V , Sepetov N F, Seligmann B, Strop P, Felder S, Lam K S, Biopolymers (Peptide Science) , 1995, 37, 177~ 198.
[20 ] Lam K S, Lebl M , Methods: A Companion to Methods in Enzymology , 1994, 6, 372~ 380.
[21 ] Martin E J , Blaney J M , Siani M A et al. , J. Med. Chem. , 1995, 38, 1431~ 1436.
[22 ] Zuckmann R N , Martin E J , Spellmeyer D C et al. , J. Med. Chem. , 1994, 37, 2678.
[23 ] Eichler J , Lucka A W , Houghten R A , Peptide Research, 1994, 7, 300.
[24 ] Madden D, Krchnak V , Lebl M , Perspectivesin Drug Discoveryand Design, 1995, 2, 269~ 285.
[25 ] Stankova M , Issakova O S, Drug Dev. Res. , 1994, 33, 146.
[26 ] Geysen H M , Meloen R H, Barteling S J , Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1984, 81, 3998.
[27 ] Houghten R A , Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1985, 82, 5131.
[28 ] Fodor S P A , Read J L , Pirrung M C, Stryer L , Lu A T , Solas D, Science, 1991, 251, 767.
[29 ] Berg R H, Almdal K, Pedersen W B, Peptides, Chemistry Structure and Biology , Proc. 11th Am.Pept. Symp (eds. River J E, Marshall G R) , Escom , Leiden, 1990, 1036.
[30 ] Berg R H, Almdal K, Pedersen W B, Peptides, 1990: Proc. 21st Eur. Pept. Symp. (eds. Giralt E,Andreu D) , Escom , Leiden, 1991, 149.
[31 ] Frank R, Doring R, Tetrahedron, 1988, 44, 6031.
[32 ] Lam K S, Salmon S E, Hersh E M , Hruby V J , Kazmierski W M , Knapp R J , Nature, 1991, 354,82~ 84.
[33 ] Furka A , Sebestyen F, Dibo G, Int. J. Peptide Protein Res. , 1991, 37, 487~ 493.
[34 ] Lebl M , Krchnak V , Sepetov N F, Seligmann B, Strop P, Felder S, Lam K S, Biopolymers,1995, 37, 177~ 198.
[35 ] Houghten R A , Pinilla C, Blondelle S E, Appel J R, Dooley C T , Cuervo J H, Nature, 1991, 354,84.
[36 ] Blondelle S, The 2nd European Conferenceon High Throughput Screening and on Exploiting Molecular Diversity , May 17~ 20, 1995, Abstract.
[37 ] Cwirla S E, Peters E A , Barrett P R W , Dower W J , Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1990, 87, 6378~ 6382.
[38 ] Scott J K, Smith G P, Science, 1990, 249, 386~ 390.
[39 ] Barrett R W , Cwirla S E, Ackerman M S, Olson A M , Peters E A , Dower W J , Analytical Biochemistry , 1992, 204, 357~ 364.
[40 ] Felici F, J. Mol. Biol. , 1991, 222, 301~ 310.
[41 ] Hoogenboom H R, Griffiths A , Johnson K S, Chiswell D J , Hudson P, Winter G, Nucleic Acids Research, 1991, 19 (15) , 4133~ 4137.
[42 ] Marks J D, Hoogenboom H R, Bonnert T P, McCafferty J , Griffiths A D, Winter G, J. Mol. Biol. ,1991, 222, 581~ 597.
[43 ] Greenwood J , Willis A E, Perham R N , J. Mol. Biol. , 1991, 220, 821~ 827.
[44 ] Fong S, Doyle L V , Devlin J J , Doyle M V , Drug Development Research, 1994, 33, 64~ 70.
[45 ] KangA S, Barbas C F, Janda K D, Benkovic S J , Lerner R A , Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1991,88, 4363~ 4366.
[46 ] Koivunen E, Wang B C, Ruoslahti E, Bio/Technology , 1995, 265~ 270.
[47 ] Hagihara M , Anthony N J , Stout T J , Clardy J , Schreiber S L , J. Am. Chem. Soc. , 1992, 114, 6568~ 6570.
[48 ] Egholm M , Buchardt O , Nielsen P E, Perg R H, J. Am. Chem. Soc. , 1992, 114, 1895~ 1897.
[49 ] Simon R J , Kania R S, Zuckermann R N , Huebner V D, Jewell D A , Banville S, Ng S, Wang L ,Rosenberg S, Marlowe C K, SpellmeyerD C, Tan R, FrankelA D, SantiD V , Cohen F E, Bartlett P A , Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1992, 89, 9367~ 9371.
[50 ] Smith A B, Keenan T P, Holcomb R C, Sprengeler P, GuzmanM C, Wood J L , Carroll P J ,Hirschmann R, J. Am. Chem. Soc. , 1992, 114, 10672~ 10674.
[51 ] Cho C Y, Moran E J , Cherry S R, Stephans J C, Fordor S P A , Adams C L , Sundaram A , Jacobs J W , Schultz P G, Science, 1993, 261, 1303~ 1305.
[52 ] Zuckermann R N , Kerr J M , Kent S B H, Moos W H, J. Am. Chem. Soc. , 1992, 114, 10646~10647.
[53 ] Miller S M , Simon R J , Ng S, Zuckermann R N , Kerr J M , Moos W H, Bioorganic &Medicinal Chemistry Letters, 1994, 4 (22) , 2657~ 2662.
[54 ] HowellD C, Howson W , Rees D C, Drug Designand Discovery , 1994, 12, 63~ 75.
[55 ] Danishefsky S J , McClure K F, Randolph J T , Ruggeri R B, Science, 1993, 260, 1307~ 1309.
[56 ] Douglas S P, Whitfield D M , Krepinsky J J , J. Am. Chem. Soc. , 1991, 113, 5095~ 5097.
[57 ] SchusterM , Wang P, Paulson J C, Wong C H, J. Am. Chem. Soc. , 1994, 116, 1135~ 1136.
[58 ] Vetter D, Gallop M A , Bioconjugate Chemistry , 1995, 6, 316~ 318.
[59 ] Vetter D, Tate EM , Gallop M A , Bioconjugate Chemistry , 1995, 6, 319~ 322.
[60 ] Brenner S, Lerner R A , Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1992, 89, 5381~ 5383.
[61 ] Needels M C, Brenner S, Janda K D, J. Am. Chem. Soc. , 1993, 115, 9812~ 9813.
[62 ] Needels M C, Jones D G, Tate E H, Heinkel G L , Kochersperger L M , Dower W J , Barrett R W Gallop M A , Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1993, 90, 10700~ 10704.
[63 ] Ohlmeyer M H J , Swanson R N , Dillard L W , Reader J C, Asouline G, Kobayashi R, Wigler M ,Still W C,ibid. , 1993, 90, 10922~ 10926.
[64 ] Borchard A , Still W C, J. Am. Chem. Soc. , 1994, 116, 373~ 374.
[65 ] Kerr J M , Banville S C, Zuckermann R N , J. Am. Chem. Soc. , 1993, 115, 2529~ 2531.
[66 ] Nicolaou K C, Xiao X Y, Parandoosh Z et al. , Angew. Chem. Int. Ed. Engl. , 1995, 34 (20) , 2289~ 2291.
[67 ] Siani M A , Weininger D, Blaney J M , J. Chem. Inf . Comput. Sci. , 1994, 34, 588~ 593.
[68 ] Rohr J , Angew. Chem. Int. Ed. Engl. , 1995, 34 (8) , 881~ 885.
[69 ] Carell T , Wintner E A et al. , Chemistry &Biology , 1995, 2 (3) , 171~ 183.
[70 ] Carell T , Wintner E A , Bashir-Hashemi A , Rebek J Jr, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. , 1994, 33(20) , 2059~ 2061.
[71 ] Carell T , Wintner E A , Rebek J Jr, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. , 1994, 33 (20) , 2061~ 2064.
[72 ] Smith P W , Lai J Y Q , Whitington A R, Cox B, Houston J G, Stylli C H, Banks M N , Tiller P R,Biomed. Chem. Lett. , 1994, 4, 2821~ 2824.
[73 ] Pirrung M C, Chen J , J. Am. Chem. Soc. , 1995, 117, 1240~ 1245.
[74 ] Merrifield R B, J. Am. Chem. Soc. , 1963, 85, 2149~ 2154.
[75 ] Knapp D R, Oatis J E, Papac D I, Int. J. Peptide Protein Res. , 1993, 42, 259~ 263.
[76 ] Meldal M , Holm C B, Bojesen G, Jakobsen M H, Holm A , Int. J. Peptide Protein Res. , 1993, 41,250~ 260.
[77 ] DeWitt S H, Schroeder M C, Stankovic C J , Strode J E, Czarnik A W , Drug Development Research, 1994, 33, 116~ 124.
[78 ] Bartak Z, Bolf J , Kalousek J , Methods: A Companion to Methods in Enzymology , 1994, 6, 432~437.
[79 ] Geysen H M , Barteling R H, Meloen R H, Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1985, 82, 178~ 182.
 80 ] Valerio R M , Bray A M , Campbell R A , Dipasquale A , Margellis C, Rodda S T , Geysen H M ,Maeji N J , Int. J. Peptide Protein Res. , 1993, 42, 1~ 9.
[81 ] Lebl M , Krchnak V , Safar P, Stierandova A , Sepetov N F, Kocis P, Lam K S, Techniquesin Protein Chemistry , 1994, 541.
[82 ] Tam J P, Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1988, 85, 5409~ 5413.
[83 ] 张所德, 刘刚, 夏叔泉, 军事医学科学院毒物药物研究所硕士研究论文, 1996, 6 月1
[84 ] Bunin B A , Ellman J A , J. Am. Chem. Soc. , 1992, 114, 10997~ 10998.
[85 ] Bunin B A , Plunkett M J , Ellman J A , Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1994, 6, 4708~ 4712.
[86 ] Ellman J A , Accountsof Chemical Research, 1996, 29 (3) , 132~ 143.
[87 ] Plunkett M J , Ellman J A , J. Am. Chem. Soc. , 1995, 117, 3306~ 3307.
[88 ] Dankwardt S M , Phan T M , Krstenansky J L , Molecular Diversity , 1996, 1, 1.
[89 ] DeWitt S H, Kiely J S, Stankovic C J et al. , Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1993, 90, 6909.
[90 ] Virgilio A A , Ellman J A , J. Am. Chem. Soc. , 1994, 116, 11580~ 11581.
[91 ] Chen C, RandallL A A , Miller B, JonesA D, Kurth M J , J. Am. Chem. Soc. , 1994, 116, 2661~2662.
[92 ] Cho C Y, Moran E J , Cherry S R, Stephans J C, Fordor S P A , Adams C L , Sundaram A , Jacobs J W , Schultz P G, Science, 1993, 261, 1303~ 1305.
[93 ] Moran E J , Wilson T E, Cho C Y, Biopolymers, 1995, 37, 213~ 219.
[94 ] Burgess K, Linthicum D S, Shin H W , Angew. Chem. Int. Ed. Engl. , 1995, 34, 907~ 909.
[95 ] Gennari C, Nestler H P, Salom B, Still W C, Angew. Chem. Int. Ed. Engl. , 1995, 34, 1763~1765.
[96 ] Gordon D W , Steele J , Biomed. Chem. Lett. , 1995, 5, 47~ 50.
[97 ] Halcomb R L , Huang H M , Wong C H, J. Am. Chem. Soc. , 1994, 116, 11315~ 11322.
[98 ] Roberge J Y, Beebe X, Danishefsky S J , Science, 1995, 269, 202~ 204.
[99 ] Yan L , Taylor C M , Goodnow R, Kahne D, J. Am. Chem. Soc. , 1994, 116, 6953~ 6954.
[100 ] Danishefsky S J , McClure K F, Randolph J T , Ruggeri R B, Science, 1993, 260, 1307~ 1309.
[101 ] Vetter D, Gallop M A , Bioconjugate Chemistry , 1995, 6, 316~ 318.
[102 ] Vetter D, Tate E M , Gallop M A , Bioconjugate Chemistry , 1995, 6, 319~ 322.
[103 ] Vetter D, Tumelty D, Singh S Q , Gallop M A , Angew. Chem. Int. Ed. Engl. , 1995, 34, 60~63.
[104 ] Goff D A , Zuckermann R N , J. Org. Chem. , 1995, 60, 5748~ 5749.
[105 ] Gordeev M F, Patel D V , Gordon E M , J. Org. Chem. , 1996, 61, 924~ 928.
[106 ] Meutermans W D F, Alowood P F, Tetrahedron Lett. , 1995, 36, 7709~ 7712.
[107 ] Murphy M M , Schullek J R, Gordon E M , Gallop M A , J. Am. Chem. Soc. , 1995, 117, 7029~7030.
[108 ] Patek M , Brake B, Lebl M , Tetrahedron Lett. , 1995, 36, 2227~ 2230.
[109 ] Holmes C P, Chinn J P, Look G C, J. Org. Chem. , 1995, 60, 7328~ 7333.
[110 ] Boojamara C G, Burow K M , Ellman J A , J. Org. Chem. , 1995, 60, 5742~ 5743.
[111 ] Goff D A , Zuckermann R N , J. Org. Chem. , 1995, 60, 5744~ 5745.
[112 ] Kassarjian A , Schellenberger V , Turck C W , Peptide Res. , 1993, 6, 129~ 133.
[113 ] Needels M C, JonesD G, Tate E H, Heinkel G L , Kochersperger L M , Dower W J , Barrett R W ,Gallop M A , Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1993, 90, 10700~ 10704.
[114 ] Nielsen J , Brenner R A , Janda K D, J. Am. Chem. Soc. , 1993, 115, 9812~ 9813.
[115 ] Ohlmeyer M H, Swanson R N , Dillard L W , Reader J C, Asouline G, Kobayashi R, Wigler M ,Still W C, Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1993, 90, 10922~ 10926.
[116 ] Smith M H, Lam K S, Hersh E M , Lebl M , Grimes W J , Mol. Immunol. , 1994, 31, 1431~ 1437.
[117 ] Salmon S E, Lam K S, Lebl M , Kandola A , Khattri P S, Wade S, Pátek M , Kocis P, Krchnák V ,Thorpe D, Felders S, Proc. Natl. Acad. Sci. USA , 1993, 90, 11708~ 11712.
[118 ] Lam A S, Lebl M , Immunomethods 1, 1992, 11~ 15.
[119 ] Wu J Z, Ma Q N , Lam K S, Biochemistry , 1994, 33, 14825~ 14833.
[120 ] Lam K S, Wu J Z, Lou Q , Int. J. Peptide Protein Res. , 1995, 45, 587~ 592.
[121 ] Lam K S, Zhao Z G, Wade S, Krchnak V , Lebl M , Drug Development Research, 1994, 33, 157~160.
[122 ] Lam K S, Lebl M , Methods: A Companion to Methods in Enzymology , 1994, 6, 372~ 380.
[123 ] Lam K S, Wade S, Abdul-Latif F, Lebl M , J. Immunological Methods, 1995, 180, 219~ 223.
[124 ] Lebl M , Patek M , Kocis P, Krchnak V , Hruby V J , Salmon S E, Lam K S, Int. J. Peptide Protein Res. , 1993, 41, 201~ 203.
[125 ] Richter L S, Spellmeyer D V , Martin E J , Figliozzi G M , Zuckermann R N ,in Combinatorial Peptide and Nonpeptide Libraries (ed. Jung G) , VCH, 1996, 389.

[1] 孔令斌, 严胜骄*, 林军*. 杂环烯酮缩胺:构筑分子多样性稠杂环化合物的合成先导分子[J]. 化学进展, 2018, 30(5): 639-657.
[2] 章豪, 方群, 范杰. 微量组合催化剂筛选技术[J]. 化学进展, 2014, 26(04): 512-521.
[3] 来婧娟,周建华,郑敏刚,隆泉,郑保忠. 利用离子液体负载反应底物的有机合成[J]. 化学进展, 2008, 20(06): 899-908.
[4] 陈玉岩,刘刚. 动态组合化学最新进展*[J]. 化学进展, 2007, 19(012): 1903-1908.
[5] 陈依军,吴旭日. 生物催化与新药研究和开发[J]. 化学进展, 2007, 19(012): 1947-1954.
[6] 黄强,隆泉,郑保忠. 拉曼光谱在固相有机合成中的应用[J]. 化学进展, 2007, 19(01): 165-172.
[7] 黄强,隆泉,郑保忠. FTIR分析在固相有机合成中的应用*[J]. 化学进展, 2005, 17(05): 889-896.
[8] 黄强,隆泉,郑保忠. 固相有机合成中的连接基团*[J]. 化学进展, 2004, 16(02): 236-.
[9] 张城,李伟章,恽榴红. 用组合化学建立天然产物类似物库[J]. 化学进展, 2003, 15(03): 194-.
[10] 陈晓峰,陆祖宏. 寡糖组合合成[J]. 化学进展, 2002, 14(06): 477-.
[11] 孙小琳,洪广言. 组合化学在功能材料合成方面的应用[J]. 化学进展, 2001, 13(05): 398-.
[12] 肖远胜,万伯顺,梁鑫淼. 液相组合化学研究进展[J]. 化学进展, 2001, 13(04): 268-.
[13] 成峰,柳红,罗小民,蒋华良,沈竞康,陈凯先,嵇汝运. 基质金属蛋白酶抑制剂设计的研究进展*[J]. 化学进展, 2001, 13(04): 283-.
[14] 许家喜,焦鹏. 固相载体上的环加成反应及其应用[J]. 化学进展, 2000, 12(02): 131-.
[15] 徐峻. 化学多样性空间探索与组合药物设计[J]. 化学进展, 1999, 11(03): 286-.
阅读次数
全文


摘要

组合化学、分子库与新药研究