• 综述 •
郑明心, 曾敏, 陈曦, 袁金颖. 光响应形变液晶聚合物的结构与应用[J]. 化学进展, 2021, 33(6): 914-925.
Mingxin Zheng, Min Zeng, Xi Chen, Jinying Yuan. Structures and Applications of Photo-Responsive Shape-Changing Liquid Crystal Polymers[J]. Progress in Chemistry, 2021, 33(6): 914-925.
液晶聚合物能够在外界刺激下发生形状变化,是一类重要的柔性智能材料。其中液晶有序排列的改变诱导材料的宏观形变。光响应聚合物具有可远程操作、易于控制等特点,在刺激响应性聚合物的设计中受到了广泛关注。将具有光响应性的基团引入到液晶聚合物体系中,可以得到一系列具有重要应用前景的光致形变材料。本文综述了近年来光响应形变液晶聚合物的研究进展,总结了光响应液晶聚合物的分子设计与响应原理,包括光致异构化响应型、光致生热响应型和多重刺激响应型;介绍了光响应液晶聚合物柔性执行器在仿生功能、能量转换和柔性机器人等领域的应用;展望了未来的研究方向与应用前景。
分享此文:
[1] |
McCracken J M, Donovan B R, White T J. Adv. Mater., 2020, 32(20):1906564.
doi: 10.1002/adma.v32.20 URL |
[2] |
Lendlein A, Gould O E C. Nat. Rev. Mater., 2019, 4(2):116.
doi: 10.1038/s41578-018-0078-8 |
[3] |
Manouras T, Vamvakaki M. Polym. Chem., 2017, 8(1):74.
doi: 10.1039/C6PY01455K URL |
[4] |
Wei M L, Gao Y F, Li X, Serpe M J. Polym. Chem., 2017, 8(1):127.
doi: 10.1039/C6PY01585A URL |
[5] |
Gupta U, Qin L, Wang Y Z, Godaba H, Zhu J. Smart Mater. Struct., 2019, 28(10):103002.
doi: 10.1088/1361-665X/ab3a77 URL |
[6] |
Liu D Q. Adv. Optical Mater., 2019, 7(16):1900255.
doi: 10.1002/adom.v7.16 URL |
[7] |
Chen D, Pei Q B. Chem. Rev., 2017, 117(17):11239.
doi: 10.1021/acs.chemrev.7b00019 URL |
[8] |
Hines L, Petersen K, Lum G Z, Sitti M. Adv. Mater., 2017, 29(13):1603483.
doi: 10.1002/adma.201603483 URL |
[9] |
Ohm C, Brehmer M, Zentel R. Adv. Mater., 2010, 22(31):3366.
doi: 10.1002/adma.200904059 URL |
[10] |
White T J, Broer D J. Nat. Mater., 2015, 14(11):1087.
doi: 10.1038/nmat4433 URL |
[11] |
Bertrand O, Gohy J F. Polym. Chem., 2017, 8(1):52.
doi: 10.1039/C6PY01082B URL |
[12] |
Finkelmann H, Nishikawa E, Pereira G G, Warner M. Phys. Rev. Lett., 2001, 87:015501.
doi: 10.1103/PhysRevLett.87.015501 URL |
[13] |
Stoychev G, Kirillova A, Ionov L. Adv. Optical Mater., 2019, 7(16):1900067.
doi: 10.1002/adom.v7.16 URL |
[14] |
Jiang Z C, Xiao Y Y, Zhao Y. Adv. Optical Mater., 2019, 7(16):1900262.
doi: 10.1002/adom.v7.16 URL |
[15] |
Bandara H M D, Burdette S C. Chem. Soc. Rev., 2012, 41(5):1809.
doi: 10.1039/C1CS15179G URL |
[16] |
Pang X L, Lv J A, Zhu C Y, Qin L, Yu Y L. Adv. Mater., 2019, 31(52):1904224.
doi: 10.1002/adma.v31.52 URL |
[17] |
Kondo M, Yu Y L, Ikeda T. Angew. Chem. Int. Ed., 2006, 45(9):1378.
doi: 10.1002/(ISSN)1521-3773 URL |
[18] |
Lv J A, Wang W R, Xu J X, Ikeda T, Yu Y L. Macromol. Rapid Commun., 2014, 35(14):1266.
doi: 10.1002/marc.201400112 URL |
[19] |
Cheng Z X, Ma S D, Zhang Y H, Huang S, Chen Y X, Yu H F. Macromolecules, 2017, 50(21):8317.
doi: 10.1021/acs.macromol.7b01741 URL |
[20] |
Shimamura A, Priimagi A, Mamiya J I, Ikeda T, Yu Y L, Barrett C J, Shishido A. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2011, 3(11):4190.
doi: 10.1021/am200621j URL |
[21] |
Lee K M, Koerner H, Vaia R A, Bunning T J, White T J. Macromolecules, 2010, 43(19):8185.
doi: 10.1021/ma1014758 URL |
[22] |
Cheng F T, Zhang Y Y, Yin R Y, Yu Y L. J. Mater. Chem., 2010, 20(23):4888.
doi: 10.1039/b926903g URL |
[23] |
Kondo M, Sugimoto M, Yamada M, Naka Y, Mamiya J I, Kinoshita M, Shishido A, Yu Y L, Ikeda T. J. Mater. Chem., 2010, 20(1):117.
doi: 10.1039/B917342K URL |
[24] |
Zhang Y Y, Xu J X, Cheng F T, Yin R Y, Yen C C, Yu Y L. J. Mater. Chem., 2010, 20(34):7123.
doi: 10.1039/c0jm00510j URL |
[25] |
Mamiya J I, Yoshitake A, Kondo M, Yu Y L, Ikeda T. J. Mater. Chem., 2008, 18(1):63.
doi: 10.1039/B715855F URL |
[26] |
Liu D Q, Broer D J. Nat. Commun., 2015, 6:8334.
doi: 10.1038/ncomms9334 URL |
[27] |
Iamsaard S, Anger E, Aßhoff S J, Depauw A, Fletcher S P, Katsonis N. Angew. Chem. Int. Ed., 2016, 55(34):9908.
doi: 10.1002/anie.201603579 URL |
[28] |
Ryabchun A, Li Q, Lancia F, Aprahamian I, Katsonis N. J. Am. Chem. Soc., 2019, 141(3):1196.
doi: 10.1021/jacs.8b11558 URL |
[29] |
Liao J Q, Yang M, Liu Z, Zhang H L. J. Mater. Chem. A, 2019, 7(5):2002.
doi: 10.1039/C8TA12030G URL |
[30] |
Ube T, Kawasaki K, Ikeda T. Adv. Mater., 2016, 28(37):8212.
doi: 10.1002/adma.v28.37 URL |
[31] |
Pei Z Q, Yang Y, Chen Q M, Terentjev E M, Wei Y, Ji Y. Nat. Mater., 2014, 13(1):36.
doi: 10.1038/nmat3812 URL |
[32] |
Qian X J, Chen Q M, Yang Y, Xu Y S, Li Z, Wang Z H, Wu Y H, Wei Y, Ji Y. Adv. Mater., 2018, 30(29):1801103.
doi: 10.1002/adma.v30.29 URL |
[33] |
Zheng X X, Guan S, Zhang C, Qu T, Wen W, Zhao Y B, Chen A H. Small, 2019, 15(16):1900110.
doi: 10.1002/smll.v15.16 URL |
[34] |
Jiang Z C, Xiao Y Y, Yin L, Han L, Zhao Y. Angew. Chem. Int. Ed., 2020, 59(12):4925.
doi: 10.1002/anie.v59.12 URL |
[35] |
Choi H J, Jeong K U, Chien L C, Lee M H. J. Mater. Chem., 2009, 19(38):7124.
doi: 10.1039/b909494f URL |
[36] |
Kim D Y, Lee S A, Choi H J, Chien L C, Lee M H, Jeong K U. J. Mater. Chem. C, 2013, 1(7):1375.
doi: 10.1039/c2tc00506a URL |
[37] |
Lv J A, Liu Y Y, Wei J, Chen E Q, Qin L, Yu Y L. Nature, 2016, 537(7619):179.
doi: 10.1038/nature19344 URL |
[38] |
Xu B, Zhu C Y, Qin L, Wei J, Yu Y L. Small, 2019, 15(24):1970131.
doi: 10.1002/smll.v15.24 URL |
[39] |
Li H, Liu Q, Zhu C, Wei J, Yu Y L. Liq. Cryst., 2020, 47(8):1154.
doi: 10.1080/02678292.2019.1680755 URL |
[40] |
Chen M S, Yao B J, Kappl M, Liu S Y, Yuan J Y, Berger R, Zhang F A, Butt H J, Liu Y L, Wu S. Adv. Funct. Mater., 2020, 30(4):1906752.
doi: 10.1002/adfm.v30.4 URL |
[41] |
Ni B, Xie H L, Tang J, Zhang H L, Chen E Q. Chem. Commun., 2016, 52(67):10257.
doi: 10.1039/C6CC04199J URL |
[42] |
Mol G N, Harris K D, Bastiaansen C W M, Broer D J. Adv. Funct. Mater., 2005, 15(7):1155.
doi: 10.1002/(ISSN)1616-3028 URL |
[43] |
Dong L L, Zhao Y. Mater. Chem. Front., 2018, 2(11):1932.
doi: 10.1039/C8QM00363G URL |
[44] |
Marshall J E, Ji Y, Torras N, Zinoviev K, Terentjev E M. Soft Matter, 2012, 8(5):1570.
doi: 10.1039/C1SM06656K URL |
[45] |
Wang M, Sayed S M, Guo L X, Lin B P, Zhang X Q, Sun Y, Yang H. Macromolecules, 2016, 49(2):663.
doi: 10.1021/acs.macromol.5b02388 URL |
[46] |
Yang Y, Pei Z Q, Li Z, Wei Y, Ji Y. J. Am. Chem. Soc., 2016, 138(7):2118.
doi: 10.1021/jacs.5b12531 pmid: 26840838 |
[47] |
Yang L Q, Setyowati K, Li A, Gong S Q, Chen J. Adv. Mater., 2008, 20(12):2271.
doi: 10.1002/adma.v20:12 URL |
[48] |
Ahir S V, Squires A M, Tajbakhsh A R, Terentjev E M. Phys. Rev. B, 2006, 73(8):085420.
doi: 10.1103/PhysRevB.73.085420 URL |
[49] |
Cheng Z X, Wang T J, Li X, Zhang Y H, Yu H F. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2015, 7(49):27494.
doi: 10.1021/acsami.5b09676 URL |
[50] |
Yu L, Cheng Z X, Dong Z J, Zhang Y H, Yu H F. J. Mater. Chem. C, 2014, 2(40):8501.
doi: 10.1039/C4TC01097C URL |
[51] |
Yang Y K, Zhan W J, Peng R G, He C G, Pang X C, Shi D A, Jiang T, Lin Z Q. Adv. Mater., 2015, 27(41):6535.
doi: 10.1002/adma.201570280 URL |
[52] |
Sun Y R, Evans J S, Lee T, Senyuk B, Keller P, He S L, Smalyukh I I. Appl. Phys. Lett., 2012, 100(24):241901.
doi: 10.1063/1.4729143 URL |
[53] |
Lu X L, Zhang H, Fei G X, Yu B, Tong X, Xia H S, Zhao Y. Adv. Mater., 2018, 30(14):1706597.
doi: 10.1002/adma.v30.14 URL |
[54] |
Hauser A W, Liu D Q, Bryson K C, Hayward R C, Broer D J. Macromolecules, 2016, 49(5):1575.
doi: 10.1021/acs.macromol.6b00165 URL |
[55] |
Liu X Y, Wei R B, Hoang P T, Wang X G, Liu T, Keller P. Adv. Funct. Mater., 2015, 25(20):3022.
doi: 10.1002/adfm.201500443 URL |
[56] |
Yang H, Liu J J, Wang Z F, Guo L X, Keller P, Lin B P, Sun Y, Zhang X Q. Chem. Commun., 2015, 51(60):12126.
doi: 10.1039/C5CC02599K URL |
[57] |
Zeng H, Wani O M, Wasylczyk P, Priimagi A. Macromol. Rapid Commun., 2018, 39(1):1700224.
doi: 10.1002/marc.v39.1 URL |
[58] |
Rogó? M, Zeng H, Xuan C, Wiersma D S, Wasylczyk YP. Adv. Opt. Mater., 2016, 4(11):1689.
doi: 10.1002/adom.201600503 URL |
[59] |
Ge F J, Yang R, Tong X, Camerel F, Zhao Y. Angew. Chem. Int. Ed., 2018, 57(36):11758.
doi: 10.1002/anie.v57.36 URL |
[60] |
Liu L, Liu M H, Deng L L, Lin B P, Yang H. J. Am. Chem. Soc., 2017, 139(33):11333.
doi: 10.1021/jacs.7b06410 pmid: 28786668 |
[61] |
Wang M, Lin B P, Yang H. Nat. Commun., 2016, 7:13981.
doi: 10.1038/ncomms13981 URL |
[62] |
Gelebart A H, Vantomme G, Meijer E W, Broer D J. Adv. Mater., 2017, 29(18):1606712.
doi: 10.1002/adma.201606712 URL |
[63] |
De Haan L T, Sánchez-Somolinos C, Bastiaansen C M W, Schenning A P H J, Broer D J. Angew. Chem. Int. Ed., 2012, 51(50):12469.
doi: 10.1002/anie.201205964 URL |
[64] |
Guo L X, Liu M H, Sayed S M, Lin B P, Keller P, Zhang X Q, Sun Y, Yang H. Chem. Sci., 2016, 7(7):4400.
doi: 10.1039/C6SC00758A URL |
[65] |
Liu W, Guo L X, Lin B P, Zhang X Q, Sun Y, Yang H. Macromolecules, 2016, 49(11):4023.
doi: 10.1021/acs.macromol.6b00640 URL |
[66] |
Li Z, Yang Y, Wang Z H, Zhang X Y, Chen Q M, Qian X J, Liu N, Wei Y, Ji Y. J. Mater. Chem. A, 2017, 5(14):6740.
doi: 10.1039/C7TA00458C URL |
[67] |
Lan R C, Sun J, Shen C, Huang R, Zhang Z P, Zhang L Y, Wang L, Yang H. Adv. Mater., 2020, 32(14):1906319.
doi: 10.1002/adma.v32.14 URL |
[68] |
Tian H M, Wang Z J, Chen Y L, Shao J Y, Gao T, Cai S Q. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2018, 10(9):8307.
doi: 10.1021/acsami.8b00639 URL |
[69] |
Gelebart A H, Mulder D J, Vantomme G, Schenning A P H J, Broer D J. Angew. Chem. Int. Ed., 2017, 56(43):13436.
doi: 10.1002/anie.201706793 URL |
[70] |
Gelebart A H, Jan Mulder D, Varga M, Konya A, Vantomme G, Meijer E W, Selinger R L B, Broer D J. Nature, 2017, 546(7660):632.
doi: 10.1038/nature22987 URL |
[71] |
Kumar K, Knie C, Bléger D, Peletier M A, Friedrich H, Hecht S, Broer D J, Debije M G, Schenning A P H J. Nat. Commun., 2016, 7:11975.
doi: 10.1038/ncomms11975 URL |
[72] |
Hu J, Kuang Z Y, Tao L, Huang Y F, Wang Q, Xie H L, Yin J R, Chen E Q. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2019, 11(51):48393.
doi: 10.1021/acsami.9b17393 URL |
[73] |
Kim H, Lee J A, Ambulo C P, Lee H B, Kim S H, Naik V V, Haines C S, Aliev A E, Ovalle-Robles R, Baughman R H, Ware T H. Adv. Funct. Mater., 2019, 29(48):1905063.
doi: 10.1002/adfm.v29.48 URL |
[74] |
Zhang L S, Pan J K, Gong C X, Zhang A M. J. Mater. Chem. C, 2019, 7(34):10663.
doi: 10.1039/C9TC03625C URL |
[75] |
van Oosten C L, Bastiaansen C W M, Broer D J. Nat. Mater., 2009, 8(8):677.
doi: 10.1038/nmat2487 URL |
[76] |
Zhang L S, Pan J K, Liu Y H, Xu Y, Zhang A M. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2020, 12(5):6727.
doi: 10.1021/acsami.9b20672 URL |
[77] |
Wang M, Han Y, Guo L X, Lin B P, Yang H. Liq. Cryst., 2019, 46(8):1231.
doi: 10.1080/02678292.2018.1549285 URL |
[78] |
Lahikainen M, Zeng H, Priimagi A. Nat. Commun., 2018, 9:4148.
doi: 10.1038/s41467-018-06647-7 pmid: 30297774 |
[79] |
Zuo B, Wang M, Lin B P, Yang H. Nat. Commun., 2019, 10:4539.
doi: 10.1038/s41467-019-12583-x pmid: 31586123 |
[80] |
Pilz da Cunha M, Foelen Y, Engels T A P, Papamichou K, Hagenbeek M, Debije M G, Schenning A P H J. Adv. Opt. Mater., 2019, 7(7):1801604.
doi: 10.1002/adom.v7.7 URL |
[81] |
Pilz da Cunha M, Foelen Y, Raak R J H, Murphy J N, Engels T A P, Debije M G, Schenning A P H J. Adv. Opt. Mater., 2019, 7(7):1801643.
doi: 10.1002/adom.v7.7 URL |
[82] |
Liu Y Y, Xu B, Sun S T, Wei J, Wu L M, Yu Y L. Adv. Mater., 2017, 29(9):1604792.
doi: 10.1002/adma.201604792 URL |
[83] |
Wani O M, Verpaalen R, Zeng H, Priimagi A, Schenning A P H J. Adv. Mater., 2019, 31(2):1805985.
doi: 10.1002/adma.v31.2 URL |
[84] |
Wani O M, Zeng H, Priimagi A. Nat. Commun., 2017, 8:15546.
doi: 10.1038/ncomms15546 URL |
[85] |
Zeng H, Wani O M, Wasylczyk P, Kaczmarek R, Priimagi A. Adv. Mater., 2017, 29(30):1701814.
doi: 10.1002/adma.201701814 URL |
[86] |
Qian X S, Zhao Y S, Alsaid Y, Wang X, Hua M T, Galy T, Gopalakrishna H, Yang Y Y, Cui J S, Liu N, Marszewski M, Pilon L, Jiang H Q, He X M. Nat. Nanotechnol., 2019, 14(11):1048.
doi: 10.1038/s41565-019-0562-3 URL |
[87] |
Li X, Ma S D, Hu J, Ni Y, Lin Z Q, Yu H F. J. Mater. Chem. C, 2019, 7(3):622.
doi: 10.1039/C8TC05186K URL |
[88] |
Zuo B, Wang M, Lin B P, Yang H. Chem. Mater., 2018, 30(21):8079.
doi: 10.1021/acs.chemmater.8b04204 URL |
[89] |
Rogó? M, Dradrach K, Xuan C, Wasylczyk P. Macromol. Rapid Commun., 2019, 40(16):1900279.
doi: 10.1002/marc.v40.16 URL |
[90] |
Palagi S, Mark A G, Reigh S Y, Melde K, Qiu T, Zeng H, Parmeggiani C, Martella D, Sanchez-Castillo A, Kapernaum N, Giesselmann F, Wiersma D S, Lauga E, Fischer P. Nat. Mater., 2016, 15(6):647.
doi: 10.1038/nmat4569 URL |
[91] |
Huang C L, Lv J A, Tian X J, Wang Y C, Yu Y L, Liu J. Sci. Rep., 2015, 5:17414.
doi: 10.1038/srep17414 URL |
[92] |
Gelebart A H, McBride M, Schenning A P H J, Bowman C N, Broer D J. Adv. Funct. Mater., 2016, 26(29):5322.
doi: 10.1002/adfm.v26.29 URL |
[93] |
Cheng Y C, Lu H C, Lee X, Zeng H, Priimagi A. Adv. Mater., 2020, 32(7):1906233.
doi: 10.1002/adma.v32.7 URL |
[94] |
Pilz da Cunha M, Ambergen S, Debije M G, Homburg E F G A, den Toonder J M J, Schenning A P H J. Adv. Sci., 2020, 7(5):1902842.
doi: 10.1002/advs.v7.5 URL |
[95] |
Lu X L, Guo S W, Tong X, Xia H S, Zhao Y. Adv. Mater., 2017, 29(28):1606467.
doi: 10.1002/adma.v29.28 URL |
[1] | 黄帅, 陶钰, 黄银亮. 基于液晶聚合物的光致形变复合材料[J]. 化学进展, 2022, 34(9): 2012-2023. |
[2] | 李振兴, 骆支旺, 王平, 余振强, 陈尔强, 谢鹤楼. 发光液晶高分子:分子构筑、结构与性能及其应用[J]. 化学进展, 2022, 34(4): 787-800. |
[3] | 王萌, 宋贺, 祝伊飞. 智能响应蓝相液晶光子晶体[J]. 化学进展, 2022, 34(12): 2588-2603. |
[4] | 郑明心, 谭臻至, 袁金颖. 光响应Janus粒子体系的构建与应用[J]. 化学进展, 2022, 34(11): 2476-2488. |
[5] | 王猛, 杨剑峰. 基于液晶弹性体的软体机器人[J]. 化学进展, 2022, 34(1): 168-177. |
[6] | 吴云雪, 张衡益, 刘育. 偶氮苯衍生物探针在乏氧细胞成像中的应用[J]. 化学进展, 2021, 33(3): 331-340. |
[7] | 闻静, 李禹红, 王莉, 陈秀楠, 曹旗, 何乃普. 基于壳聚糖二氧化碳智能材料[J]. 化学进展, 2020, 32(4): 417-422. |
[8] | 王猛, 马丹阳, 王成杰. 近红外光响应液晶弹性体[J]. 化学进展, 2020, 32(10): 1452-1461. |
[9] | 赵倩, 李盛华, 刘育*. 环糊精超分子凝胶的构筑及其功能[J]. 化学进展, 2018, 30(5): 673-683. |
[10] | 王平, 杨巧凤, 赵传壮*. 光响应性微凝胶的分子设计和智能材料构筑[J]. 化学进展, 2017, 29(7): 750-756. |
[11] | 王宏喜, 熊雨婷, 卿光焱*, 孙涛垒*. 生物分子响应性高分子材料[J]. 化学进展, 2017, 29(4): 348-358. |
[12] | 寇波, 谈玲华, 王倡春, 肖守军. 光控DNA可逆杂交/解链及其应用[J]. 化学进展, 2014, 26(10): 1720-1730. |
[13] | 熊兴泉*, 江云兵. 可逆Diels-Alder反应[J]. 化学进展, 2013, 25(06): 999-1011. |
[14] | 王文谦, 陈林峰, 温永强*, 张学记, 宋延林, 江雷. 基于介孔二氧化硅纳米颗粒的可控释放体系[J]. 化学进展, 2013, 25(05): 677-691. |
[15] | 谢锐, 杨眉, 程昌敬, 姜晶, 褚良银. 分子识别与温度响应复合智能材料[J]. 化学进展, 2012, 24(0203): 195-202. |
阅读次数 | ||||||
全文 |
|
|||||
摘要 |
|
|||||