English
新闻公告
More
化学进展 2019, Vol. 31 Issue (4): 550-560 DOI: 10.7536/PC180819 前一篇   后一篇

• •

基于小分子的铜离子与汞离子双识别荧光探针

袁跃华, 朱永军, 胡伟, 秦君, 田茂忠**(), 冯锋**()   

  1. 山西大同大学化学与环境工程学院 大同 037009
  • 收稿日期:2018-08-27 出版日期:2019-01-15 发布日期:2019-01-14
  • 通讯作者: 田茂忠, 冯锋
  • 作者简介:
  • 基金资助:
    国家自然科学基金项目(21375083); 国家自然科学基金项目(21175085); 大同市重点研发计划(2018014); 大同市重点研发计划(2018016)

Double Recognition Fluorescence Probes for Copper and Mercury Ions Based on Small Molecules

Yuehua Yuan, Yongjun Zhu, Wei Hu, Jun Qin, Maozhong Tian**(), Feng Feng**()   

  1. College of Chemistry and Environmental Engineering, Shanxi Datong University, Datong 037009, China
  • Received:2018-08-27 Online:2019-01-15 Published:2019-01-14
  • Contact: Maozhong Tian, Feng Feng
  • About author:
    ** E-mail:(Maozhong Tian)
    ** E-mail:(Feng Feng)
  • Supported by:
    Fund:National Natural Science Foundation of China(21375083); National Natural Science Foundation of China(21175085); Key R&D Project of Datong City(2018014); Key R&D Project of Datong City(2018016)

铜离子在不同细胞生理过程中作为催化辅助因子起着很重要的作用,但是体内铜离子浓度出现异常也会导致疾病甚至死亡。与铜离子相比,汞离子是各种重金属污染物中最普遍、最危险的一种。因此,对它们高灵敏度、高选择性检测具有非常重要的意义。荧光探针法由于具有灵敏度高、快速便捷、可视化和原位无损检测等优点而成为Cu2+与Hg2+离子重要的检测手段之一。本文总结了近几年基于小分子Cu2+和Hg2+离子双识别荧光探针的设计合成、性能及其在分析方面的研究与最新进展,并展望了此类荧光探针未来的研究与发展方向。

Copper ions play very significant roles as catalytic cofactors in different cellular physiological processes. However, abnormal copper concentrations can also lead to disease and even death. Compared with copper ions, mercuric ions are the most prevalent and hazardous among various heavy metal pollutants owing to their notorious toxicity and bio-accumulation throughout the food chain. Therefore,it is very important to detect them with high sensitivity and selectivity. Fluorescence probe method has become one of the important detection means of Cu2+ and Hg2+ due to its advantages of high sensitivity, rapid and convenient, visualization and in-situ nondestructive detection. Herein, the design and synthesis of Cu2+ and Hg2+ ion double recognition fluorescence probes based on small molecules, and their performance and the latest research progress in analysis reported in recent years have been reviewed. The future research and developing trends of such fluorescent probes are prospected.

()
[1]
Fan J L, Hu M M, Zhan P ,Peng X J . Chem. Soc. Rev, 2013,42:29.
[2]
Li Y J, Liu T F, Liu H B, Tian M Z ,Li Y L . Acc. Chem. Res, 2014,47:1186.
[3]
Li Y J, Jia Z Y, Xiao S Q, Liu H B ,Li Y L . Nat. Commun, 2016,7.
[4]
Domaille D W, Que E L ,Chang C J . Nat. Chem. Biol, 2008,4:168.
[5]
Carter K P, Young A M ,Palmer A E . Chem. Rev, 2014,114:4564.
[6]
Liu Z, He W ,Guo Z . Chem. Soc. Rev, 2013,42:1568.
[7]
Kim H N, Ren W X, Kim J S ,Yoon J . Chem. Soc. Rev, 2012,41:3210.
[8]
Aragay G, Pons J, Merkoci A . Chem. Rev 2011,111:3433.
[9]
Ono A ,Togashi H . Angew. Chem. Int. Ed. Engl, 2004,43:4300.
[10]
Waggoner D J, Bartnikas T B ,Gitlin J D . Neurobiol. Dis, 1999,6:221.
[11]
Tapia L, Suazo M, Hodar C, Cambiazo V, Gonzalez M . Biometals, 2003,16:169.
[12]
Tisato F, Marzano C, Porchia M, Pellei M ,Santini C . Med. Res. Rev, 2010,30:708.
[13]
Tchounwou P B, Ayensu W K, Ninashvili N, Sutton D . Environ. Toxicol 2003,18:149.
[14]
Zahir F, Rizwi S J, Haq S K ,Khan R H . Environ. Toxicol. Pharmacol, 2005,20:351.
[15]
Clarkson T W ,Magos L . Crit. Rev. Toxicol, 2006,36:609.
[16]
Tang Y L, He F, Yu M H, Feng F D, An L L, Sun H, Wang S, Li Y L ,Zhu D B . Macromol. Rapid Commun, 2006,27:389.
[17]
Yuan M J, Li Y L, Li J B, Li C H, Liu X F, Lv J, Xu J L, Liu H B, Wang S, Zhu D . Org. Lett 2007,9:2313.
[18]
Zhang X, Xiao Y ,Qian X . Angew. Chem. Int. Ed. Engl, 2008,47:8025.
[19]
Zhao Y, Zhang X B, Han Z X, Qiao L, Li C Y, Jian L X, Shen G L ,Yu R Q . Anal. Chem, 2009,81:7022.
[20]
Huang W, Song C X, He C, Lv G J, Hu X Y, Zhu X ,Duan C Y . Inorg. Chem, 2009,48:5061.
[21]
Li H L, Fan J L, Du J J, Guo K X, Sun S G, Liu X J ,Peng X J . Chem. Commun, 2010,46:1079.
[22]
Chen X Q, Nam S W, Kim G H, Song N, Jeong Y, Shin I, Kim S K, Kim J, Park S, Yoon J . Chem. Commun 2010,46:8953.
[23]
Lin Y W, Huang C C, Chang H T . Analyst, 2011,136:863.
[24]
Dong Y Q, Wang R X, Li G L, Chen C Q, Chi Y W ,Chen G N . Anal. Chem, 2012,84:6220.
[25]
Fan J L, Peng X J, Wang S, Liu X J, Li H L, Sun S G . Fluoresc., 2012,22:945. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22227701

doi: 10.1007/s10895-011-1033-x     URL     pmid: 22227701
[26]
Gong Y J, Zhang X B, Zhang C C, Luo A L, Fu T, Tan W H, Shen G L ,Yu R Q . Anal. Chem, 2012,84:10777.
[27]
Tian M Z, Hu M M, Fan J L, Peng X J, Wang J Y, Sun S G ,Zhang R . Bioorg. Med. Chem Lett., 2013,23:2916.
[28]
Zhang Y, Jiang H, Wang X. Anal. Chim . Acta, 2015,870:1.
[29]
Feng L H, Deng Y, Wang X J, Liu M G . Sens. Actuators B -Chem., 2017,245:441.
[30]
Neupane L N, Hwang G W ,Lee K H . Biosens. Bioelectron, 2017,92:179.
[31]
Makam P, Shilpa R, Kandjani A E, Periasamy S R, Sabri Y M, Madhu C, Bhargava S K, Govindaraju T . Biosens. Bioelectron 2018,100:556.
[32]
Rasheed T, Bilal M, Nabeel F ,Iqbal H M N, Li C, Zhou Y . Sci. Total Environ., 2018,615:476.
[33]
Chen X, Pradhan T, Wang F, Kim J S, Yoon J . Chem. Rev 2012,112:1910.
[34]
袁跃华(Yuan Y H), 田茂忠(Tian M Z), 冯锋(Feng F), 孟双明(Meng S M), 白云峰(Bai Y F) 化学进展(Progress in Chemistry), 2010,22:1929.
[35]
He G, Zhang X, He C, Zhao X, Duan C . Tetrahedron, 2010,66:9762.
[36]
Tang L, Li F, Liu M, Nandhakumar R . Spectrochim. Acta A, 2011,78:1168.
[37]
Ye H, Ge F, Chen X C, Li Y, Zhang H, Zhao B X, Miao J Y . Sens. Actuators B-Chem., 2013,182:273.
[38]
Wang M, Yan F Y, Zou Y, Chen L, Yang N, Zhou X G . Sens. Actuators B-Chem., 2014,192:512.
[39]
Yang Y, Gao C Y, Li B, Xu L, Duan L M . Sens. Actuators B-Chem., 2014,199:121.
[40]
Li M, Sun Y, Dong L, Feng Q C, Xu H, Zang S Q ,Mak T C W. ens. Actuators B-Chem., 2016,226:332.
[41]
Ozdemir M . J. Photoch. Photobio. A, 2016,318:7.
[42]
Yuan S Z, Su W ,Wang E J . Acta Chim. Slov., 2017,64:638.
[43]
Wang L N, Yan J X, Qin W W, Liu W S, Wang R . Dyes Pigments, 2012,92:1083.
[44]
Xu Z Q, Mao X J, Wang Y, Wu W N, Mao P D, Zhao X L, Fan Y C ,Li H J . RSC Adv, 2017,7:42312.
[45]
Zhang J F, Zhou Y, Yoon J ,Kim J S . Chem. Soc. Rev, 2011,40:3416.
[46]
Martinez R, Espinosa A, Tarraga A, Molina P . Org. Lett 2005,7:5869.
[47]
Kim S H, Kim J S, Park S M ,Chang S K . Org. Lett, 2006,8:371.
[48]
Kumari N, Jha S, Misra S K, Bhattacharya S . ChemPlusChem, 2014,79:1059.
[49]
Puangsamlee T, Tachapermpon Y, Kammalun P, Sukrat K, Wainiphithapong C, Sirirak J, Wanichacheva N . Lumin., 2018,196:227.
[50]
Boens N, Leen V ,Dehaen W . Chem. Soc. Rev, 2012,41:1130.
[51]
Shi W J, Liu J Y ,Ng D K P . Chem. -Asian J., 2012,7:196.
[52]
He X, Zhang J, Liu X, Dong L, Li D, Qiu H, Yin S . Sens. Actuators B-Chem., 2014,192:29
[53]
He T, Lin C L, Gu Z Y, Xu L N, Yang A L, Liu Y Y, Fang H J, Qiu H Y, Zhang J, Yin S C . Spectrochim. Acta A, 2016,167:66.
[54]
陈国锋(Chen G F), 李弘扬(Li H Y), 兰瑞家(Lan R J), 李记太(Li J T) . 化学通报(Chemistry), 2013,76:1002.
[55]
Yang Y L, Wang Y W ,Peng Y . Sci. China Chem, 2014,57:289.
[56]
Gao Y L, Zhang C, Peng S W, Chen H Y . Sens. Actuators B-Chem., 2017,238:455.
[57]
Ruan Q, Mu L, Zeng X, Zhao J L, Zeng L, Chen Z M, Yang C, Wei G, Redshaw C . Dalton Trans, 2018,47:3674.
[58]
Tian M Z, Liu L B, Li Y J, Hu R F, Liu T F, Liu H B, Wang S ,Li Y L . Chem. Commun, 2014,50:2055.
[59]
Yuan Y H, Tian M Z, Wang J L, Xie H, Qin J, Feng F . RSC Advances, 2015,5:69453.
[60]
Kaur M, Choi D H . Sens. Actuators B -Chem., 2014,190:542.
[61]
Kaur M, Ahn Y H, Choi K, Cho M J ,Choi D H . Org. Biomol. Chem, 2015,13:7149.
[62]
Kaur M, Cho M J, Choi D H . Dyes Pigments, 2016,125:1.
[63]
Zhang C H, Gao B Z, Zhang Q Y, Zhang G M, Shuang S M, Dong C A . Talanta, 2016,154:278.
[64]
Zhang S, Niu Q, Lan L, Li T . Sens. Actuators B-Chem., 2017,240:793.
[65]
Wang Y, Mao P D, Wu W N, Mao X J, Fan Y C, Zhao X L, Xu Z Q, Xu Z H . Sens. Actuators B-Chem., 2018,255:3085.
[66]
Weng J N, Mei Q B, Zhang B, Jiang Y Z, Tong B H, Fan Q L, Ling Q D, Huang W . Analyst, 2013,138:6607.
[67]
Huang C B, Li H R, Luo Y Y, Xu L. DaltonTrans., 2014,43:8102.
[68]
Razi S S, Ali R, Gupta R C, Dwivedi S K, Sharma G, Koch B, Misra A . J. Photoch. Photobio. A, 2016,324:106.
[69]
Gu B, Huang L Y, Su W, Duan X L, Li H T ,Yao S Z . Anal. Chim. Acta, 2017,954:97.
[70]
Panja S, Chattopadhyay A P, Ghosh K . Supramol. Chem 2017,29:528.
[71]
Wani M A, Thakur N, Pandey M D, Pandey R. New J. Chem., 2017,41:10000.
[72]
Zong L Y, Wang C, Song Y C, Xie Y J, Zhang P, Peng Q, Li Q Q, Li Z . Sens. Actuators B-Chem., 2017,252:1105.
[73]
Pannipara M , Al-Sehemi A G, rfan A, Assiri M, Kalam A, Al-Ammari Y S . Spectrochim. Acta A, 2018,201:54.
[74]
Sie Y W, Li C L, Wan C F, Yan H B, Wu A T . J. Photoch. Photobi. A, 2018,353:19.
[75]
袁石状(Yuan S Z), 张征宇(Zhang Z Y), 王恩举(Wang E J) ( 化学研究与应用(Chemical Research and Application), 2018,30:339.
[76]
Wang X Y, Zhao J J, Guo C X, Pei M S, Zhang G Y . Sens. Actuators B-Chem., 2014,193:157.
[77]
Gui R, Jin H, Wang Y, Sun J . Sens. Actuators B-Chem., 2017,245:386.
[78]
Chen S, Kuang Y F, Zhang P P, Huang Y Z, Wen A L, Zeng X Y, Feng R H, Nie H D, Jiang X C, Long Y F . Sens. Actuators B-Chem., 2017,253:283.
[79]
Malek A, Thomas T ,Prasad E . ACS Sustain. Chem. Eng, 2016,4:3497.
[1] 傅安辰, 毛彦佳, 王宏博, 曹志娟. 基于二氧杂环丁烷骨架的化学发光探针发展和应用研究[J]. 化学进展, 2023, 35(2): 189-205.
[2] 于兰, 薛沛然, 李欢欢, 陶冶, 陈润锋, 黄维. 圆偏振发光性质的热活化延迟荧光材料及电致发光器件[J]. 化学进展, 2022, 34(9): 1996-2011.
[3] 赖燕琴, 谢振达, 付曼琳, 陈暄, 周戚, 胡金锋. 基于1,8-萘酰亚胺的多分析物荧光探针的构建和应用[J]. 化学进展, 2022, 34(9): 2024-2034.
[4] 李立清, 郑明豪, 江丹丹, 曹舒心, 刘昆明, 刘晋彪. 基于邻苯二胺氧化反应的生物分子比色/荧光探针[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1815-1830.
[5] 周宇航, 丁莎, 夏勇, 刘跃军. 荧光探针在半胱氨酸检测的应用[J]. 化学进展, 2022, 34(8): 1831-1862.
[6] 颜范勇, 臧悦言, 章宇扬, 李想, 王瑞杰, 卢贞彤. 检测谷胱甘肽的荧光探针[J]. 化学进展, 2022, 34(5): 1136-1152.
[7] 赵惠, 胡文博, 范曲立. 双光子荧光探针在生物传感中的应用[J]. 化学进展, 2022, 34(4): 815-823.
[8] 田浩, 李子木, 汪长征, 许萍, 徐守芳. 分子印迹荧光传感构建及应用[J]. 化学进展, 2022, 34(3): 593-608.
[9] 张婷婷, 洪兴枝, 高慧, 任颖, 贾建峰, 武海顺. 基于铜金属有机配合物的热活化延迟荧光材料[J]. 化学进展, 2022, 34(2): 411-433.
[10] 李彬, 于颖, 幸国香, 邢金峰, 刘万兴, 张天永. 手性无机纳米材料圆偏振发光的研究进展[J]. 化学进展, 2022, 34(11): 2340-2350.
[11] 张业文, 杨青青, 周策峰, 李平, 陈润锋. 热激活延迟荧光材料的光物理行为及性能预测[J]. 化学进展, 2022, 34(10): 2146-2158.
[12] 王振, 李曦, 栗园园, 王其, 卢晓梅, 范曲立. 可激活的NIR-Ⅱ探针用于肿瘤成像[J]. 化学进展, 2022, 34(1): 198-206.
[13] 李斌, 付艳艳, 程建功. 检测有机磷神经毒剂及模拟物的荧光探针[J]. 化学进展, 2021, 33(9): 1461-1472.
[14] 赵丹, 王昌涛, 苏磊, 张学记. 荧光纳米材料在病原微生物检测中的应用[J]. 化学进展, 2021, 33(9): 1482-1495.
[15] 王学川, 王岩松, 韩庆鑫, 孙晓龙. 有机小分子荧光探针对甲醛的识别及其应用[J]. 化学进展, 2021, 33(9): 1496-1510.