English
新闻公告
More
化学进展 2018, Vol. 30 Issue (1): 73-86 DOI: 10.7536/PC170828 前一篇   后一篇

• 综述 •

特殊润湿性油水分离材料的开发与研究

曾新娟1, 王丽2, 皮丕辉1, 程江1, 文秀芳1*, 钱宇1   

  1. 1. 华南理工大学化学与化工学院 广州 510640;
    2. 环境保护部华南环境科学研究所 广州 510655
  • 收稿日期:2017-08-24 修回日期:2017-10-31 出版日期:2018-01-15 发布日期:2017-12-13
  • 通讯作者: 文秀芳,e-mail:xfwen@scut.edu.cn E-mail:xfwen@scut.edu.cn
  • 基金资助:
    国家自然科学基金项目(No.21176091,21376093,21676102)资助

Development and Research of Special Wettability Materials for Oil/Water Separation

Xinjuan Zeng1, Li Wang2, Pihui Pi1, Jiang Cheng1, Xiufang Wen1*, Yu Qian1   

  1. 1. Institute of Chemistry and Chemical Engineering, South China University of Technology, Guangzhou 510640, China;
    2. South China Institute of Environmental Sciences, Ministry of Environment Protection of the People's Republic of China, Guangzhou 510655, China
  • Received:2017-08-24 Revised:2017-10-31 Online:2018-01-15 Published:2017-12-13
  • Supported by:
    The work was supported by the National Natural Science Foundation of China (No. 21176091, 21376093, 21676102).
随着工业的发展,油水污染日渐严重,特别是石油的泄露、有机化学品的排放对生态环境造成了难以挽救的损害。因此,开发新型高效的油水分离材料与技术是一个极为重要的任务。特殊润湿性油水分离材料的出现,为科研人员指明了道路。本文以用于油水分离的特殊润湿性材料为研究体系;首先,对具有特殊润湿性油水分离材料的基本理论和设计理念进行分析;然后介绍了通过调控材料表面的微观结构和表面化学组成制备特殊润湿性材料实现不同的油水分离效果的研究进展,并且尝试从微纳米尺度上揭示特殊润湿性材料的特征,形成从微纳米尺度上揭示油水分离用材料化学品结构特征的技术基础。最后指出了目前在油水分离用功能材料化学品这一领域存在的一些问题,并对这一领域的发展趋势进行展望。
Oil/water separation is a signification field as it has direct practical influence for resolving the problem of industrial oily wastewater and other oil/water pollution. Thus, it is imperative to develop oil/water separation materials. In this article, the basic theory of special wettability and design concept for oil-water separation materials are introduced to understand the physical mechanisms that occur during the oil/water separation process. Then, we summarize the new development of fabricating special wettability materials which are adjusted the surface microstructure and surface chemical composition to satisfy different oil-water separation effect. Moreover, characteristics of special wettability material are revealed from the micro/nano scale, aiming to provide a roadmap and technical base for the oriented design and control of functional material chemicals. Finally, some challenges are discussed and the outlook in this field is proposed.
Contents
1 Introduction
2 Definition and mechanism of surface special wettability
3 Special wettable oil/water separation material
3.1 Superhydrophobic/superoleophilic materials for oil/water separation
3.2 Superhydrophilic-underwater superoleophobic materials for oil/water separation
3.3 Superhydrophilic/superoleophobic materials for oil/water separation
3.4 Smart materials with switchable wettability for oil/water separation
3.5 Comprehensive evaluation of special wettable oil/water separation materials
4 Conclusion and outlook

中图分类号: 

()
[1] Schnoor J L. Environ. Sci. Technol., 2010, 44:4833.
[2] Kintisch E. Science, 2010, 329:735.
[3] 党钊(Dang Z), 刘利彬(Liu L B), 向宇(Xiang Y), 方文元(Fang W Y). 化工进展(Chemical Industry and Engineering Progress), 2016, 35(s1):216.
[4] Cheng M J, Gao Y F, Guo X P, Shi Z Y, Chen J F, Shi F. Langmuir, 2011, 27:7371.
[5] Ouyang T P, Zhu Z Y, Kuang Y Q. J. Environ. Monitor, 2005, 7:664.
[6] Buist I, Potter S, Nedwed T, Mullin J. Cold Reg. Sci. Technol., 2011, 67:3.
[7] Rubio J, Souza M L, Smith R W. Miner. Eng., 2002, 15:139.
[8] 刘山虎(Liu S H), 许庆峰(Xu Q F), 邢瑞敏(Xing R M), 中田一弥(Zhong T Y M). 化学研究(Chemical Research), 2015, 26(6):561.
[9] Cheryan M, Rajagopalan N. J. Membrane Sci., 1998, 151:13.
[10] 章莉娟(Zhang L J), 聂淑瑜(Nie S Y), 奚红霞(Xi H X), 郭新东(Guo X D), 李秀喜(Li X X), 钱宇(Qian Y). 化学反应工程与工艺(Chemical Reaction Engineering and Technology), 2015, 31(6):481.
[11] Feng X J, Jiang L. Adv. Mater., 2006, 18:3063.
[12] Zhang X, Shi F, Niu J, Jiang Y G, Wang Z Q. J. Mater. Chem., 2008, 18:621.
[13] Schroder S, Coriand L, Duparre A. Nanostructured Thin Films VI, 2013, 8818:88180S-1.
[14] 郭志光(Guo Z G), 刘维民(Liu W M). 化学进展(Progress in Chemistry), 2006, 18(6):721.
[15] Liu K S, Jiang L. Nanoscale, 2011, 3:825.
[16] Crick C R, Gibbins J A, Parkin I P. J. Mater. Chem. A, 2013, 1:5943.
[17] 郑海坤(Zheng H K), 常士楠(Chang S N), 赵媛媛(Zhao Y Y). 化学进展(Progress in Chemistry), 2017, 29(1):102.
[18] Ellinas K, Chatzipetrou M, Zergioti I, Tserepi A, Gogolides E. Adv. Mater., 2015, 27:2231.
[19] Wong W S, Liu G Y, Nasiri N, Hao C L, Wang Z K, Tricoli A. ACS Nano, 2017, 11:587.
[20] Xu L P, Zhao J, Su B, Liu X L, Peng J T, Liu Y B, Liu H L, Yang G, Jiang L, Wen Y Q, Zhang X J, Wang S T. Adv. Mater., 2013, 25:606.
[21] 杨卧龙(Yang W L), 纪献兵(Ji X B), 徐进良(Xu J L). 化学进展(Progress in Chemistry), 2016, 28(6):763.
[22] Song S, Yang H, Zhou C L, Cheng J, Jiang Z B, Lu Z, Miao J. Chem. Eng. J., 2017, 320:342.
[23] Ge J L, Zhang J C, Wang F, Li Z L, Yu J Y, Ding B. J. Mater. Chem. A, 2017, 5:497.
[24] Yang J, Yin L T, Tang H, Song H J, Gao X N, Liang K, Li C. Chem. Eng. J., 2015, 268:245.
[25] Lin X, Lu F, Chen Y N, Liu N, Cao Y Z, Xu L X, Zhang W F, Feng L. Chem. Commun., 2015, 51:16237.
[26] Xue B, Gao L, Hou Y, Liu Z, Jiang L. Adv. Mater., 2013, 25:273.
[27] Cai Y H, Chen D Y, Li N J, Xu Q F, Li H, He J H, Lu J M. J. Mater. Chem. A, 2016, 4:18815.
[28] 袁高清(Yuan G Q), 葛华才(Ge H C), 彭程(Peng C). 物理化学(Physical Chemistry). 北京:高等教育出版社(Beijing:Advanced Education Press), 2008, 191.
[29] Young T. Philos. Trans. R. Soc. Lond., 1805, 95:65.
[30] Wenzel R N. Ind. Eng. Chem. Res., 1936, 28:988.
[31] Wenzel R N. Journal of Physical & Colloid Chemistry, 1949, 53:1466.
[32] Cassie A B D, Baxter S. Transactions of the Fraday Society, 1944, 40:546.
[33] 杨浩(Yang H). 华南理工大学博士论文(Doctoral Dissertation of South China University of Technolog), 2010.
[34] Jung Y C, Bhushan B. Langmuir, 2009, 25:14165.
[35] Liu M, Wang S, Wei Z, Song Y, Jiang L. Adv. Mater., 2009, 21(6):665.
[36] Meng G H, Peng H L, Wu J N, Wang Y X, Wang H, Liu Z Y, Guo X H. Fiber. Polym., 2017, 18:706.
[37] Chen G, Zhu P H, Kuang Y D, Liu Y, Lin D H, Peng C X, Wen Z C, Fang Z Q. Appl. Surf. Sci., 2017, 409:45.
[38] Gong T, Kim J, Woo J Y, Jang J H, Lee S E, Han C S. RSC Adv., 2017, 7:25796.
[39] Cao N, Yang B, Barras A, Szunerits S, Boukherroub R. Chem. Eng. J., 2017, 307:319.
[40] Barry E, Mane A U, Libera J A, Elam J W, Darling S B. J. Mater. Chem. A, 2017, 5:2929.
[41] Youngblood J P, McCarthy T J. Macromolecules, 1999, 32:6800.
[42] Tian D L, Zhang X F, Wang X, Zhai J, Jiang L. Phys. Chem. Chem. Phys., 2011, 13:14606.
[43] Feng L, Zhang Z Y, Mai Z H, Ma Y M, Liu B Q, Jiang L, Zhu D B. Angew. Chem. Int. Ed., 2004, 43:2012.
[44] Li H, Zhao X Y, Wu P F, Zhang S X, Geng B. J. Mater. Sci., 2016, 51:3211.
[45] Xiao C M, Si L X, Liu Y M, Guan G Q, Wu D H, Wang Z D, Hao X G. J. Mater. Chem. A, 2016, 4:8080.
[46] 艾晓莉(Ai X L), 胡小玲(Hu X L).化学进展(Progress in Chemistry), 2004, 16(4):654.
[47] 曲爱兰(Qu A L), 文秀芳(Wen X F), 皮丕辉(Pi P H), 程江(Cheng J), 杨卓如(Yang Z R). 化学进展(Progress in Chemistry), 2006,18(11):1434.
[48] Chen Q Y, de Leon A, Advincula R C. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2015, 7:18566.
[49] Sasaki K, Tenjimbayashi M, Manabe K, Shiratori S. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2016, 8:651.
[50] Caldona E B, de Leon A C, Thomas P G, Naylor D F, Pajarito B B, Advincula R C. Ind. Eng. Chem. Res., 2017, 56:1485.
[51] Ye H, Zhu L Q, Li W P, Liu H C, Chen H N. J. Mater. Chem. A, 2017, 5:9882.
[52] Raturi P, Yadav K, Singh J P. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2017, 9:6007.
[53] Huang L, Song J L, Lu Y, Chen F Z, Liu X, Jin Z J, Zhao D Y, Carmalt C J, Parkin I P. Micro. Nano Lett., 2017, 12:76.
[54] Li H, Zheng M J, Ma L, Zhu C Q, Lu S. Mater. Res. Bull., 2013, 48:25.
[55] Song J L, Huang S, Lu Y, Bu X W, Mates J E, Ghosh A, Ganguly R, Carmalt C J, Parkin I P, Xu W J, Megaridis C M. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2014, 6:19858.
[56] Jiang B, Zhang H J, Sun Y L, Zhang L H, Xu L D, Hao L, Yang H W. Appl. Surf. Sci., 2017, 406:150.
[57] Lee M W, An S, Latthe S S, Lee C, Hong S, Yoon S S. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2013, 5:10597.
[58] Li J J, Zhou Y N, Jiang Z, Luo Z H. Langmuir, 2016, 32:13358.
[59] Yan C Y, Ji Z Y, Ma S H, Wang X L, Zhou F. Adv. Mater. Interfaces, 2016, 3:1600015.
[60] Lv J, Gong Z J, He Z K, Yang J, Chen Y Q, Tang C Y, Liu Y, Fan M K, Lau W M. J. Mater. Chem. A, 2017, 5:12435.
[61] Li X Y, Hu D, Huang K, Yang C F. J. Mater. Chem. A, 2014, 2:11830.
[62] Pi P H, Hou K, Zhou C L, Li G D, Wen X F, Xu S P, Cheng J, Wang S F. Appl. Surf. Sci., 2017, 396:566.
[63] Zhou C L, Chen Z D, Yang H, Hou K, Zeng X J, Zheng Y F, Cheng J. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2017, 9:9184.
[64] Zhou C L, Li H J, Lin J, Hou K, Yang Z J, Pi P H, Xu S P, Wen X F, Cheng J. J. Phys. Chem. C, 2017, 121:19716.
[65] Gu J C, Xiao P, Chen J, Zhang J W, Huang Y J, Chen T. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2014, 6:16204.
[66] Liu M M, Li J, Guo Z G. Chem. Eng. J., 2016, 304:115.
[67] Zhang W B, Shi Z, Zhang F, Liu X, Jin J, Jiang L. Adv. Mater., 2013, 25:2071.
[68] Shi Z, Zhang W B, Zhang F, Liu X, Wang D, Jin J, Jiang L. Adv. Mater., 2013, 25:2422.
[69] Zhang W F, Liu N, Cao Y Z, Chen Y N, Xu L X, Lin X, Feng L. Adv. Mater., 2015, 27:7349.
[70] Zeng X J, Qian L, Yuan X X, Zhou C L, Li Z W, Cheng J, Xu S P, Wang S F, Pi P H, Wen X F. ACS Nano, 2017, 11:760.
[71] Xue Z X, Liu M J, Jiang L. J. Polym. Sci. Pol. Phys., 2012, 50:1209.
[72] Zhang S Y, Lu F, Tao L, Liu N, Gao C R, Feng L, Wei Y. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2013, 5:11971.
[73] Zhu Y Z, Zhang F, Wang D, Pei X F, Zhang W B, Jin J. J. Mater. Chem. A, 2013, 1:5758.
[74] Lv R H, Yin M, Zheng W Z, Na B, Wang B, Liu H S. J. Appl. Polym. Sci., 2017, 134:44980.
[75] Yu Z W, Yun F F, Gong Z Y, Yao Q, Dou S X, Liu K S, Jiang L, Wang X L. J. Mater. Chem. A, 2017, 5:10821.
[76] Chen Y E, Wang N, Guo F Y, Hou L L, Liu J C, Liu J, Xu Y, Zhao Y, Jiang L. J. Mater. Chem. A, 2016, 4:12014.
[77] Zeng J W, Guo Z G. Colloids Surface A, 2014, 444:283.
[78] Xue Z X, Wang S T, Lin L, Chen L, Liu M J, Feng L, Jiang L. Adv. Mater., 2011, 23:4270.
[79] Zhang F, Zhang W B, Shi Z, Wang D, Jin J, Jiang L. Adv. Mater., 2015, 25:4192.
[80] Pi P H, Hou K, Zhou C L, Wen X F, Xu S P, Cheng J, Wang S F. Mater. Lett., 2016, 182:68.
[81] Zhou C L, Cheng J, Hou K, Zhu Z T, Zheng Y F. Chem. Eng. J., 2017, 307:803.
[82] Zhou C L, Cheng J, Hou K, Zhao A, Pi P H, Wen X F, Xu S P. Chem. Eng. J., 2016, 301:249.
[83] Hou K, Zeng Y C, Zhou C L, Chen J H, Wen X F, Xu S P, Cheng J, Lin Y G, Pi P H. Appl. Surf. Sci., 2017, 416:344.
[84] Kagawa Y, Ishigami T, Hayashi K, Fuse H, Mino Y, Matsuyama H. Soft Matter, 2014, 10:7985.
[85] Gao S J, Shi Z, Zhang W B, Zhang F, Lin J. ACS Nano, 2014, 8:6344.
[86] Wang Z J, Wang Y, Liu G J. Angew. Chem. Int. Ed., 2016, 55:1291.
[87] Darmanin T, Guittard F. J. Colloid. Interf. Sci., 2013, 408:101.
[88] Yang J, Zhang Z Z, Xu X H, Zhu X T, Men X H, Zhou X Y. J. Mater. Chem., 2012, 22:2834.
[89] Kota A K, Kwon G, Choi W, Mabry J M, Tuteja A. Nat. Commun., 2012, 3:1025.
[90] Xu Z G, Zhao Y, Wang H X, Wang X G, Lin T. Angew. Chem. Int. Ed., 2015, 54:4527.
[91] Tang Z G, Hess D W, Breedveld V. J. Mater. Chem. A, 2015, 3:14651.
[92] Deng S, Huang J Y, Chen Z, Lai Y K. Adv. Mater. Interfaces, 2017, 4:1570068.
[93] Che H L, Huo M, Peng L, Fang T, Liu N, Feng L, Wei Y, Yuan J Y. Angew. Chem. Int. Ed., 2015, 54:8934.
[94] Liu N, Cao Y Z, Lin X, Chen Y N, Feng L, Wei Y. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2014, 6:12821.
[95] Cheng Z J, Lai H, Du Y, Fu K W, Hou R, Li C, Zhang N Q, Sun K N. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2014, 6:636.
[96] Cheng Z J, Li C, Lai H, Du Y, Liu H W, Liu M, Jin L G, Zhang C A, Zhang N Q, Sun K N. RSC Adv., 2016, 6:72317.
[97] Cheng Z J, Wang J W, Lai H, Du Y, Hou R, Li C, Zhang N Q, Sun K N. Langmuir, 2015, 31:1393.
[98] Li J J, Zhou Y N, Luo Z H. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2015, 7:19643.
[99] Liu Y, Zhang K T, Son Y, Zhang W, Spindler L M, Han Z W, Ren L Q. J. Mater. Chem. A, 20175:2603.
[100] Wang Y F, Lai C L, Hu H W, Liu Y, Fei B, Xin J H. RSC Adv., 2015, 5:51078.
[101] Liu H L, Zhang X Q, Wang S T, Jiang L. Small, 2015, 11:3338.
[102] Zheng X, Guo Z Y, Tian D L, Zhang X F, Jiang L. Adv. Mater. Interfaces, 2016, 3:1600461.
[103] Guselnikova O, Svanda J, Postnikov P, Kalachyova Y, Svorcik V, Lyutakov O. Adv. Mater. Interfaces, 2017, 4:1600886.
[104] Dang Z, Liu L B, Li Y, Xiang Y, Guo G L. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2016, 8:31281.
[105] Yan L, Li J, Li W J, Zha F, Feng H, Hu D C. Mater. Lett., 2016, 163:247.
[106] Yong J L, Chen F, Yang Q, Farooq U, Hou X. J. Mater. Chem. A, 2015, 3:10703.
[107] Palama I E, D'Amone S, Biasiucci M, Gigli G, Cortese B. J. Mater. Chem. A, 2014, 2:17666.
[108] Tian D L, Zhang X F, Tian Y, Wu Y, Wang X, Zhai J, Jiang L. J. Mater. Chem., 2012, 22:19652.
[109] Kidoaki S, Ohya S, Nakayama Y, Matsuda T. Langmuir, 2001, 17:2402.
[110] Lei Z W, Zhang G Z, Deng Y H, Wang C Y. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2017, 9:8967.
[111] Lin X, Lu F, Chen Y N, Liu N, Cao Y Z, Xu L X, Zhang W F, Feng L. Chem. Commun., 2015, 51:16237.
[112] Cao Y Z, Liu N, Fu C K, Li K, Tao L, Feng L, Wei Y. ACS Appl. Mater. Interfaces, 2014, 6:2026.
[1] 吴明明, 林凯歌, 阿依登古丽·木合亚提, 陈诚. 超浸润光热材料的构筑及其多功能应用研究[J]. 化学进展, 2022, 34(10): 2302-2315.
[2] 李孝建, 张海军, 李赛赛, 张 俊, 贾全利, 张少伟. 超亲水疏油材料的制备及其油水分离性能[J]. 化学进展, 2020, 32(6): 851-860.
[3] 左继浩, 陈嘉慧, 文秀芳, 徐守萍, 皮丕辉. 用于分离油水乳液的先进材料[J]. 化学进展, 2019, 31(10): 1440-1458.
[4] 张俊, 韩磊, 曾渊, 田亮, 张海军. 选择性油水分离材料[J]. 化学进展, 2019, 31(1): 134-143.
[5] 袁静, 廖芳芳, 郭雅妮, 梁丽芸. 超亲水超疏油油水分离膜的制备及其性能[J]. 化学进展, 2019, 31(1): 144-155.
[6] 张瑞, 刘璇, 纪红兵*. 天然香料纳微胶囊中间体[J]. 化学进展, 2018, 30(1): 29-43.
[7] 李俊同, 霍延平, 刘梦娟, 曾华强. 可用于溢油处理的相选择性有机胶凝剂[J]. 化学进展, 2017, 29(6): 617-627.
[8] 孟德芃, 吴俊涛. 静电纺丝法制备新型吸附分离材料[J]. 化学进展, 2016, 28(5): 657-664.