• 综述与评论 •
边颖慧, 董徐静, 朱丽君, 周玉路, 项玉芝, 夏道宏. 石油组分及其模型化合物的超分子化学作用[J]. 化学进展, doi: 10.7536/PC121239.
Bian Yinghui, Dong Xujing, Zhu Lijun, Zhou Yulu, Xiang Yuzhi, Xia Daohong. Supramolecular Interaction of Petroleum Components and Model Compounds[J]. Progress in Chemistry, doi: 10.7536/PC121239.
原油是最复杂的化学体系之一,人们对原油这种复杂的胶态分散体及其稳定性的研究兴趣与日俱增,尤其是与石油稳定性密切相关的沥青质超分子聚集体。但人们对形成沥青质超分子聚集体的主要作用力长期以来颇有争议。本文重点介绍了石油组分及其模型化合物在溶液中形成超分子聚集体的超分子化学作用研究进展。通过实验方法和理论计算证明沥青质聚集体是沥青质分子间通过氢键、π-π堆积、偶极-偶极相互作用等多种分子间弱相互作用力协同作用形成的热力学稳定结构;合成具有沥青质结构特点的纯化合物,研究它们在溶液中的行为,是提高对沥青质在液态相中自缔合行为认识的有效方法;结合现阶段的研究状况,对石油组分模型化合物的超分子化学作用研究的发展前景进行了展望。
中图分类号:
分享此文:
[1] Nellensteyn F J. Journal of the Institute of Petroleum Technology, 1924, 10 (43): 311-325 [2] Pfeiffer J P, Seal R N. Phys. Chem., 1940, 44: 139-149 [3] Gould K A. Fuel, 1983, 62 (2): 370-372 [4] Gray M R, Tykwinski R R, Stryker J M, Tan X L. Energy Fuels, 2011, 25 (7): 3125-3134 [5] Yen T F. Fuel Sci. Technol. Int., 1992, 10 (4/6): 723-733 [6] Rogel E. Energy Fuels, 2000, 14 (3): 566-574 [7] Takanohashi T, Sato S, Tanaka R. Pet. Sci. Technol., 2003, 21 (3/4): 491-505 [8] Lian H, Lin J R, Yen T F. Fuel, 1994, 73 (3): 423-428 [9] Leon O, Contreras E, Rogel G, Dambakli G, Espidel J, Acevedo S. Energy Fuels, 2001, 15 (5): 1028-1032 [10] Dickie J P, Yen T F. Anal. Chem., 1967, 39: 1847-1852 [11] Betancourt S S, Ventura G T, Pomerantz A E, Viloria O, Dubost F X, Zuo J, Monson G, Bustamante D, Purcell J M, Nelson R K, Rodgers R P, Reddy C M, Marshall A G, Mullins O C. Energy Fuels, 2009, 23 (3): 1178-1188 [12] Mostow F, Indo K, Mullins O C, McFarlane R. Energy Fuels, 2009, 23 (3): 1194-1200 [13] Andreatta G, Goncalves C C, Bun G, Bostrom N, Quintella C M, Arteaga-Larios F, Perez E, Mullins O C. Energy Fuels, 2005, 19 (4): 1282-1289 [14] Takanohashi T, Sato S, Tanaka R. Prepr. Pap. -Am. Chem. Soc. Div. Fuel Chem., 2001, 46 (2): 357-358 [15] Hu Y F, Yang L Y, Lin X S, Guo T M. Pet. Explor. Dev., 2000, 27 (5): 109-115 [16] Ibrahim H H, Idem R O. Energy Fuels, 2004, 18 (4): 1038-1048 [17] Zhao F L, Yan J N. Oilfield Chem., 2004, 21 (4): 310-312 [18] He X F, Li S L. Nat. Gas Ind., 2003, 23 (2): 78-81 [19] Pu W F. J. Southwest Pet. Inst., 1999, 21 (4): 38-41 [20] Chang C L, Fogler H S. Langmuir, 1994, 10 (6): 1749-1757 [21] Leon O, Rogel E, Urbina A, Audujar A, Lucas A. Langmuir, 1999, 15 (22): 7653-7657 [22] Carbognani L, Espidel J. Vision Tecnol., 1995, 3 (1): 35-42 [23] Ding F C, Wang Y H, Jin G Z, He G X, Gao J B. J. Petrochem. Univ., 2001, 14 (2): 31-34 [24] Rogel E. Colloids Surf. A, 1995, 104 (1): 85-93 [25] Ding F C, Wei J, Wang Y H, He G X, Jin G Z. J. Petrochem. Univ., 2001, l4 (3): 7-9 [26] Murgich J, Rodriguez J M, Aary Y. Energy Fuels, 1996, 10 (1): 68-76 [27] Wargadalam V J, Norinaga K, Lino M. Fuel, 2002, 8l (11/12): 1403-1407 [28] Alboudware J H, Jakher R K, Syreek W Y, Yarranton H W. Pet. Sci. Technol., 2004, 22 (5/6): 647-664 [29] Sun H. J. Phys. Chem. B, 1998, 102 (38): 7338-7364 [30] Dubey S T, Waxman M H. SPE Reservoir Eng., 1991, 6 (3): 389-395 [31] Wang Z J. Pet. Asphalt, 1996, 10 (3): 36-45 [32] Rao B M L, Serrano J E. Fuel Sci. Technol. Int., 1986, 4 (4): 483-510 [33] Painter P C, Sobokowiak M, Youtcheff J. Fuel, 1987, 66 (10): 973-978 [34] Acevedo S, Mendez B, Rojas A, Layrisse I, Rivas H. Fuel, 1985, 64 (12): 1741-1747 [35] Murgich J. Pet. Sci. Technol., 2002, 20: 983-997 [36] Shattock T R, Arora K K, Vishweshwar P, Michael J Z. Cryst. Growth Des., 2008, 8 (12): 4533-4545 [37] Venkataramanan B, Ning Z, Vittal J J, Valiyaveettil S. Cryst. Eng. Commun., 2005, 7: 108-112 [38] Mohamed S, Tocher D A, Vickers M, Karamertzanis P G, Price S L. Cryst. Growth Des., 2009, 9 (6): 2881-2889 [39] Kato T, Fukumasa M, Frechet J M. Chem. Mater., 1995, 7 (2): 368-372 [40] Tan X L, Fenniri H, Gray M R. Energy Fuels, 2009, 23 (7): 3687-3693 [41] Stoyanov S R, Yin C X, Gray M R, Stryker J M, Gusarov S, Kovalenko A. J. Phys. Chem. B, 2010, 114 (6): 2180-2188 [42] Hunter C A, Lawson K R, Perkins J, Urch C J. J. Chem. Soc. Perkin Trans. 2, 2001, 5: 651-669 [43] Cockroft S L, Perkins J, Zonta C, Adams H, Spey S E, Low C M R, Vinter J G, Lawson K R, Urch C J, Hunter C A. Org. Biomol. Chem., 2007, 5 (7): 1062-1080 [44] Barbour R V, Petersen J C. Analytical Chemistry, 1974, 46 (2): 273-277 [45] 李生华(Li S H). 石油大学(北京)博士学位论文(Doctoral Dissertation of University of Petroleum(Beijing)), 1991 [46] Speight J G, Moschopedis S E. Petroleum. Chem. ACS, 1979, 24 (4): 910-923 [47] 刘东(Liu D), 王宗贤(Wang Z X), 阙国和(Que G H). 燃料化学学报(Journal of Fuel Chemistry and Technology), 2002, 30 (3): 281-284 [48] Liu D, Kong X, Li M Y, Wang Z X. Energy Fuels, 2010, 24 (5): 3624-3627 [49] Kawashima H, Takanohashi T, Iino M, Matsukawa S. Energy Fuels, 2008, 22 (6): 3989-3993 [50] Tanaka R, Sato E, Hunt J E, Winans R E, Sato S, Takanohashi T. Energy Fuels, 2004, 18 (4): 1118-1125 [51] Espinat D, Rosenberg E, Scarsella M, Barre L, Feinstein D, Broseta D. Structures and Dynamics of Asphaltene (Eds. Mullins O C, Sheu E Y). New York: Plenum Press, 1998, Chapter V [52] Albina R, Mutina A R, Hurlimann M D. J. Phys. Chem. A, 2008, 112 (15): 3291-3301 [53] Zielinski L, Saha I, Freed D E, Hüurlimann M D. Langmuir, 2010, 26 (7): 5014-5021 [54] Bloembergen N, Purcell E M, Pound R V. Phys. Rev., 1948, 73: 679-712 [55] Kowalewski J, Mäler L. Nuclear Spin Relaxation in Liquids, Theory Experiments, and Applications. New York/London: Taylor & Francis, 2006, 195-197 [56] Kimmich R, Fatkullin N. Adv. Polym. Sci., 2004, 170: 1-113 [57] Zhang S H, Sun L L, Xu J B, Wu H, Wen H. Energy Fuels, 2010, 24(8): 4312-4326 [58] Merdrignac I, Espinat D. Oil Gas Sci. Technol., 2007, 62 (1): 7-32 [59] Kharrat A M, Zacharia J, Cherian V J, Anyatonwu A. Energy Fuels, 2007, 21 (6): 3618-3621 [60] Zhang L, Greeneld M L. Energy Fuels, 2007, 21 (3): 1712-1716 [61] Murgich J, Rodríguez M J, Aray Y. Energy Fuels, 1996, 10 (1): 68-76 [62] Gavezzotti A. Acta Crystallogr., 1990, B46: 275-283 [63] Israelachvili J N. Intermolecular and Surface Forces, 2nd. New York: Academic, 1991, 380-382 [64] Sieffert B, Kuczinski J, Papirer E. J. Colloid Interface Sci., 1990, 135: 107-117 [65] Aray Y, Hernández-Bravo R, Parra J G, Rodríguez J, David S. J. Phys. Chem. A, 2011, 115 (42): 11495-11507 [66] Quintella C M, Arteaga-Larios F, Perez E, Mullins O C. Energy Fuels, 2005, 19 (4): 1282-1289 [67] Castellano O, Gimon R, Canelon C, Aray Y, Soscun H. Energy Fuels, 2012, 26 (5): 2711-2720 [68] Rogel E. Energy Fuels, 2000, 14 (3): 566-574 [69] Ortega-Rodriguez A, Lira-Galeana C, Ruiz-Morales Y, Cruz S A. Pet. Sci. Technol., 2001, 19 (1): 245-256 [70] Freund H, Matturo M G, Olmstead W N, Reynolds R P, Upton T H. Energy Fuels, 1991, 6(5): 840-846 [71] Schabron J F, Speight J G. Pet. Sci. Technol., 1998, 16: 361-375 [72] Akbarzadeh K, Bressler D C, Wang J N, Gawrys K L, Gray M R, Kilpatrick P K. Energy Fuels, 2005, 19 (4): 1268-1271 [73] Watson M D, Fechtenkötter A, Müllen K. Chem. Rev., 2001, 101: 1267-1300 [74] Ito S, Wehmeier M, Brand J D, Kübel C, Epsch R, Rabe J P, Müllen K. Chem. Eur. J., 2000, 6 (23): 4327-4342 [75] Tchebotareva N, Yin X M, Watson M D, Samori P, Rabe J, Müllen K. J. Am. Chem. Soc., 2003, 125 (32): 9734-9739 [76] Rakotondradany F, Fenniri H, Rahimi P, Gawrys K L, Kilpatrick P K, Gray M R. Energy Fuels, 2006, 20(6): 2439-2447 [77] Kastler M, Pisula W, Wasserfallen D, Pakula T, Müllen K. J. Am. Chem. Soc., 2005, 127(12): 4286-4296 [78] Tan X L, Fenniri H, Gray M R. Energy Fuels, 2008, 22 (2): 715-720 [79] Groenzin H, Mullins O C, Eser S, Mathews J, Yang M G, Jones D. Energy Fuels, 2003, 17 (2): 498-503 [80] Ruiz-Morales Y, Mullins O C. Energy Fuels, 2007, 21 (1): 256-265 [81] Hunter C A, Sanders J K M. J. Am. Chem. Soc., 1990, 112: 5525-5534 [82] Murgich J. Mol. Simul., 2003, 29: 451-461 [83] Zhang L Y, Lawrence S, Xu Z, Masliyah J H. J. Colloid Interface Sci., 2003, 264: 128-140 [84] (a)Fossen M, Kallevik H, Knudsen K D, Sjöblom J. Energy Fuels, 2007, 21 (2): 1030-1037. (b) Fossen M, Sjöblom J, Kallevik H, Jakobsson J. J. Dispersion Sci. Technol., 2007, 28 (1): 193-197 [85] Wattana P, Fogler H S, Yen A, Garcìa M D C, Carbognani L. Energy Fuels, 2005, 19 (1): 101-110 [86] Horváth-Szabó G, Masliyah J H, Elliott J A W, Yarranton H W, Czarnecki J. J. Colloid Interface Sci., 2005, 283: 5-17 [87] Fordedal H, Schildberg Y, Sjöblom J, Volle J L. Colloids Surf. A: Phys. Chem. Eng. Aspects, 1996, 106: 33-47 [88] Zhang L Y, Lopetinsky R, Xu Z, Masliyah J H. Energy Fuels, 2005, 19 (4): 1330-1336 [89] Zhang L Y, Lawrence S, Xu Z, Masliyah J H. Ind. Eng. Chem. Res., 2005, 44: 1160-1174 [90] Zhang L Y, Breen P, Xu Z, Masliyah J H. Energy Fuels, 2007, 21 (1): 274-285 [91] Andersen S I, del Rio J M, Khvostitchenko D, Shakir S, Lira-Galeana C. Langmuir, 2001, 17 (10): 307-313 [92] Murgich J, Merino-Garcia D, Andersen S I, del Rio J M, Lira-Galeana C. Langmuir, 2002, 23 (18): 9080-9086 [93] Khvostitchenko D, Andersen S I. Energy Fuels, 2008, 22: 3096-3103 [94] Nordgrd E, Sjöblom J. J. Dispersion Sci. Technol., 2008, 29 (8): 1114-1122 [95] Bellamy L J, Pace R J. Spectrochim. Acta Part A, 1972, 28: 1869-1876 [96] Joseten M D, Schaad I L. Hydrogen Bonding. New York: Marcel Dekker Inc., 1974, 182-183 [97] Samanta U, Chakrabarti P, Chandrasekhar J. J Phys. Chem. A, 1998, 102 (45): 8964-8969 [98] Graton J, Berthelot M, Gal J F, Laurence C, Lebreton J, Le Questel R. J. Org. Chem., 2003, 68 (21): 8208-8221 [99] Tan X L, Fenniri H, Gray M R. Energy Fuels, 2009, 23: 3687-3693 [100] Nordgrd E L, Landsem E, Sjöblom J. Langmuir, 2008, 24 (16): 8742-8751. (b) Nordgrd E L, Srland G, Sjöblom J. Langmiur, 2010, 26 (4): 2352-2360 [101] 刘海洋(Liu H Y), 胡希明(Hu X M), 应晓(Ying X), 刘义(Liu Y), 黄锦汪(Huang J W), 计亮年(Ji L N). 无机化学学报(Chinese Journal of Inorganic Chemistry), 1998, 24: 371-387 [102] 李迪(Li D). 吉林大学博士学位论文(Doctoral Dissertation of Jilin University), 2009 [103] 高颖宁(Gao Y N). 山东大学博士学位论文(Doctoral Dissertation of Shandong University), 2010 [104] Drain C M, Lehn J M. J. Chem. Soc. Chem. Commun., 1994, 2313-2314. (b) Drain C M, Nifiatis F, Vasenko A, Batteas J D. Angew. Chem. Int. Ed., 1998, 37: 2344-2347 [105] Shirakawa M, Fujita N, Shinkai S. J. Am. Chem. Soc., 2005, 127: 4164-4165 [106] Kishida T, Fujita N, Sada K, Shinkai S. J. Am. Chem. Soc., 2005, 127: 7298-7299 [107] Shirakawa M, Fujita N, Shinkai S. J. Am. Chem. Soc., 2003, 125: 9902-9903 [108] Hu J S, Guo Y G, Liang H P, Wan L J, Jiang L. J. Am. Chem. Soc., 2005, 127: 17090-17095 [109] 徐海(Xu H), 于道永(Yu D Y), 王宗贤(Wang Z X), 阙国和(Que G H). 化学研究与应用(Chemical Research and Application), 2001, 13 (4): 347-352 [110] Nguyen S N, Filby R H. Metal Complexes in Fossil Fuels(Eds.Filby R H, Branthaver J F). Washington, D C: ACS, 1987. 384-401 [111] Fish R H, Komlenic J J. Anal. Chem., 1984, 56: 510-517 [112] Fish R H, Komlenic J J, Wines B K. Anal. Chem., 1984, 56: 2452-2460 [113] Yin C X, Tan X L, Müllen K, Stryker J M, Gray M R. Energy Fuels, 2008, 22: 2465-2469 [114] da Costa L M, Stoyanov S R, Gusarov S, Tan X L, Gray M R, Stryker J M, Tykwinski R, Seidl P R, Kovalenko A. Energy Fuels, 2012, 26: 2727-2735 [115] da Costa L M, Hayaki S, Gray M R, Stryker J M, Tykwinski R, Carneiro J W, Sato H, Seidl P R, Kovalenko A. Phys. Chem. Chem. Phys., 2012, 14: 3922-3934 [116] 孙燕(Sun Y), 夏道宏(Xia D H), 项玉芝(Xiang Y Z). 应用化学(Chinese Journal of Applied Chemistry), 2007, 24 (6): 703-706 [117] 孙燕(Sun Y), 夏道宏(Xia D H), 项玉芝(Xiang Y Z). 应用化学(Chinese Journal of Applied Chemistry), 2007, 24 (10): 1201-1204 [118] Sun Y, Xia D H, Xiang Y Z. Petroleum Science & Tech., 2008, 26 (17): 2023-2032 [119] 孙小明(Sun X M), 江胜娟(Jiang S J), 许 艳(Xu Y), 周玉路(Zhou Y L), 项玉芝(Xiang Y Z), 夏道宏(Xia D H). 石油化工(Petrochemical Technology), 2011, 40 (11): 1145-1154 [120] 常运兴(Chang Y X), 张新军(Zhang X J). 油气田地面工程(Oil-Gasfield Surface Engineering), 2006, 25 (4): 8-9 |
[1] | 秦玉升, 王献红, 王佛松. 二氧化碳基共聚物[J]. 化学进展, 2011, 23(4): 613-622. |
[2] | 吴同浩, 王仲妮. 生物表面活性剂胆汁盐胶束化及相行为[J]. 化学进展, 2011, 23(01): 80-89. |
[3] | 卢时湧 吴章桂 叶伟东 吴国锋 潘一斌 钱俊青. 应用前沿亲和色谱研究分子之间相互作用及其应用[J]. 化学进展, 2010, 22(01): 148-152. |
[4] | 牟天成,韩布兴. 超临界流体的共溶剂效应和混合流体研究进展*[J]. 化学进展, 2006, 18(01): 19-23. |
[5] | 代燕,程鹏. 镍酶及其模型化合物的研究*[J]. 化学进展, 2002, 14(01): 47-. |
[6] | 朱维良,蒋华良,陈凯先,嵇汝运. 分子间相互作用的量子化学研究方法*[J]. 化学进展, 1999, 11(03): 247-. |
[7] | 魏俊发,俞贤达,金道森. 锰超氧化物歧化酶及其化学模拟研究[J]. 化学进展, 1997, 9(01): 14-. |
[8] | 魏俊发,俞贤达,金道森. 双核金属单加氧酶及其模型化合物研究进展[J]. 化学进展, 1994, 6(03): 178-. |
阅读次数 | ||||||
全文 |
|
|||||
摘要 |
|
|||||